Poslanik nije ni u jednom radnom telu.
Nema informacija o predloženim aktima.
Poštovani predsedavajući, uvaženi ministre sa saradnicima, kolege narodni poslanici, usvajanje izmena i dopuna Zakona o teritorijalnoj organizaciji ispravlja se velika nepravda koja je učinjena Kikindi i svim njenim građanima.
Borba za status grada traje već duži niz godina, kako kroz akcije raznih udruženja, pokretanja peticije i raznih inicijativa, tako i kroz lobiranje u državnim organima i zato zasluge pripadaju svim njenim građanima.
Dobijanjem statusa grada samo se potvrđuje ono što su svi Kikinđani uvek i nosili u svojim srcima i glavama. Za nas je Kikinda uvek bila grad, a ovim činom oni će to biti za sve građane Republike Srbije.
Da je tako govore mnoge činjenice iz prošlosti i sadašnjosti Kikinde i zato pre svega želim da istaknem da je Kikinda svoj prvi status grada dobila davne 1893. godine.
Naime, istorija savremene Kikinde počinje od 1750. godine. Prvi naseljenici bili su Srbi, austrijski graničari koji su štitili granicu od Turaka na Morišu i na Tisi i koji su nakon Požarevačkog mira sklopljenog između Austrije i Turske, kao i povlačenja Otomanskog carstva iz Banata naselili u područje u dolini rečce Galacka.
Kikindu su tada naselili žitelji mesta Semak, Čanad, Nadlak i Obrižje, koje se danas nalaze u susednoj nam Rumuniji, a nekoliko decenija kasnije, pored Srba doseljavaju se i Nemci, Mađari, Jevreji i Francuzi.
Kikinda je nedugo zatim postala sedište velikog Kikindskog Dištrikta, kao autonomna srpska teritorijalna jedinica direktno podređena Bečkom dvoru. Ona je tu privilegiju dobila od Austrijske carice Marije Terezije 12. novembra 1774. godine, a postojeća prava je utvrdio i proširio austrijski car Franc Jozef 1817. godine.
U svom sastavu Dištrikta, pored Kikinde bilo je još devet naselja srpskih graničara u severnom i srednjem Banatu, odnosno Srpski Krstur, Jozefovo - deo današnjeg Novog Kneževca, Mokrin, Karlovo - deo današnjeg Novog Miloševa, Bašaid, Vranjevo - deo današnjeg Novog Bečeja, Melenci, Kuman i Taraš.
Stanovnici Dištrikta imali su značajne ekonomske i političke povlastice u okviru monarhije, a Veliko Kikindski Dištrikt je funkcionisao sve do 1867. godine kada je Kikinda nakon sporazuma Budimpešte i Beča u stvaranju Austrougarske monarhije pripojena novoj Torontolskoj županiji koja obuhvata gotovo čitav Banat. U to vreme sa oko 22.000 stanovnika, Kikinda je bila najnaseljenije mesto Torotolske županije.
Kikinda je iz 1857. godine izgradnjom trase Segedin-Kikinda-Temišvar dobila aktivnu železničku prugu, a samim tim i najstariju prugu u Srbiji.
Gimnazija u Kikindi postoji od 1858. godine, a biblioteka je osnovana malo ranije, odnosno 1845. godine.
U Kikindi se nalazi jedan od svega nekoliko sačuvanih mlinova na konjski pogon u Evropi.
Postojeća suvača izgrađena je 1899. godine i jedina je u Srbiji.
Prve fabrike u Kikindi počele su da rade sredinom 19. veka, Danfilov parni mlin 1862. godine, današnji kikindski mlin. Bonova ciglana 1866. godine, sadašlja Toza Marković. Piram fabrika za proizvodnju krme za obuću 1900. godine, nekadašnji Hemik. Bonova livnica željeza i tempera 1908. godine, livnica Kikinda.
U ovom periodu, do početka Prvog svetskog rata, Kikinda prolazi kroz period uspona i razvoja i upravo je tada formirano gradsko jezgro, ušorane ulice koje se seku pod pravim uglom su dobile svoje nazive, a kuće su se gradile planski. Sve ovo govori da je Kikinda od uvek bila grad u pravom smislu reči.
Nakon Drugog svetskog rata i sprovedene modernizacije industrije, uz tradicionalnu poljoprivrednu proizvodnju i usmerenost ka izvozu, rastao je i standard većine građana Kikinde. U Kikindi se proizvode delovi za nemački Opel i Dženeral Motors, pa je čak jedan model automobila Opel poneo ime Kikinda.
Gradili su livničari fabrike po Africi i Bliskom Istoku. Tozin crep je pokrivao mnoge kuće po staroj Jugoslaviji. Domaćice su koristile Hemikov tečni elektron pri pranju sudova i radnih površina, a cipele su se čistile poznatim kikindskim imalinom.
U kikindskoj Primi se proizvodio najbolji grašak u Evropi, PIK je hranio JNA, dok se kikindška šunka jela u SAD, a tu su bili i proizvodi Banini.
Udeo opštine Kikinda u regionalnom izvozu je bio preko 90%, te zahvaljujući tome Kikinda u bivšoj Jugoslaviji 80-ih godina prošlog veka je bila druga po ekonomskoj snazi, odmah iza slovenačkog Maribora.
Onda je usledio raspad SFRJ, sankcije od strane međunarodne zajednice i sve je stalo i počelo da propada. Oslonjeni na izvoz, nismo imali šansu da se brzo preorijentišemo i nađemo izlaz iz sveopšte krize. Ipak sa izgradnjom agro industrijske zone i namerom otvaranja slobodne carinske zone, kao dela slobodne zone Subotica, Kikinda ponovo ide u pravcu industrijalizacije.
Svetlo na kraju mračnog tunela se nadzire i šansa je tu na dohvat ruke. Danas je Kikinda sedište Severno-banatskog upravnog okruga, koji se nalazi na krajnjem severo-istoku Republike Srbije, u AP Vojvodini, na tromeđi sa Mađarskom i Rumunijom i koja zauzima površinu od 2329 metara kvadratnih, a sama opština se prostire na površini od 782 kvadratna kilometra i čine je pored Kikinde još devet naseljenih mesta, odnosno Banatska Topola, Banatsko Veliko Selo, Bašaid, Iđoš, Mokrin, Nakovo, Novi Kozarci, Rusko Selo i Sajam.
Opština Kikinda ima oko 70 hiljada hektara poljoprivrednog zemljišta, koje zauzima 90% teritorije opštine i samim tim predstavlja ozbiljni potencijal u sferi poljoprivredne proizvodnje.
Prema popisu stanovništva iz 2011. godine, ukupan broj stanovnika na teritoriji opštine Kikinda je 59.453 stanovnika, te od ukupnog broja stanovnika Srbi čine oko 75,43%, Mađari oko 12,23%, Romi 3,33%, dok su ostale nacionalne pripadnosti zastupljene u mnogo manjem procentu.
Demografsku strukturu su promenile stalne migracije i već pomenuta krajiška i graničarska sudbina srpskog naroda. Kikindu su naseljavali Srbi sa Kosova i Metohije, predvođeni porodicom Čarnojević, a nakon Prvog i Drugog svetskog rata i Srbi sa prostora BiH, Like, Gorduna, Banije i Dalmacije.
Mešanjem kultura, običaja i načina života, razvio se jedan novi banatski duh. Spoj ravnice i planinskih masiva, dao je jedan drugačiji način razmišljanja, mudrost, toleranciju, strpljenje i istrajnost u svemu.
Na domaćinskoj trpezi se danas može naći i sos od višanja, testo slatko i slano, specijaliteti od bundeve i maka, ali i pita sa krompirom ljevača, kao i gulaš i paprikaš uz već čuveni disnatori specijaliteta svinjskog mesa. Jednostavno rečeno, u Kikindi je svako dobrodošao.
Zahvaljujući svom geografskom položaju, Kikinda jeste veoma značajan pogranični centar. Naselje koje se nalazi na samoj granici sa EU, odnosno sa Rumunijom i sa Mađarskom, udaljena 110 kilometara od Novog Sada, 127 kilometra od Beograda, 100 kilometra od Subotice, 69 kilometra od Temišvara i 84 kilometra od Segedina.
Stvaranje i otvaranje međudržavnog graničnog prelaza Nakovo-Lunga kod Kikinde, dokazano je sve što je godinama tvrđeno, a to je da ovaj granični prelaz ima perspektivu, kako za putnike, tako i za privrednike i da je Kikinda važan pogranični centar od posebnog značaja i za srpsku manjinu u Rumuniji.
Ovim pravcem Temišvar je Kikinđanima i žiteljima severnih i zapadnih delova AP Vojvodine bliži da dvadesetak kilometara, a samim tim i putevi ka istoku i zapadu Evrope. Ovaj granični prelaz znači bukvalno novi početak za Kikindu i severni Banat i njime se direktno otvorena vrata ka EU.
Kikinda ima velike saobraćajne mogućnosti jer se nalazi na trasi buduće banatske magistrale. Međunarodni železnički granični prelaz sa Rumunijom ima teretno pristanište za prevoz rasutih i drugih tereta na kanalu Dunav-Tisa-Dunav, sportski aerodrom, a preko mosta na Tisi kod Ade, ovo je najkraći put i za delove Hrvatske i Slovenije ka Rumuniji, te dalje prema istoku i obratno.
Kikinda je danas regionalni i zdravstveni, obrazovni, kulturni sportski centar. Ima regionalnu bolnicu i nekoliko odeljenja privatnih, jednu matičnu državnu visoku školu, organizator je svetski priznatog internacionalnog vajarskog simpozijuma Tera, Međunarodnog festivala etnomuzikologije, ima profesionalno pozorište, Narodni muzej, istorijski arhiv, biblioteku.
Kikinda je značajan sportski grad, sa izvanrednim uslovima za razvoj sportskog turizma. Sportski centar „Jezero“, sa prvim zatvorenim bazenima u Vojvodini, sređenim otvorenim terenima i bazenima, sportskom salom i poprištem mnogih tradicionalnih takmičenja i kampova.
U Kikindi je zahvaljujući tradicionalnoj školi plivanja, znati plivati jednako sa znati čitati i pisati. Kikinda ima i džudo klub „Partizan“, prvog ekipnog šampiona Srbije od njenog osamostaljenja 2006. godine, a u najvišem rangu takmičenja u Republici Srbiji, već godinama se unazad nadmeće i Ženski rukometni klub Kikinda.
Takođe, Kikinda je organizator jedinstvene turističke manifestacije ovog dela Evrope Dani ludaje, u čast bundevi prema kojoj su Kikinđani tokom istorije imali poseban odnos. Manifestacija iz godine u godinu dobija na važnosti i kvalitetu, a najteža ludaja od 504 kilograma jer izmerena 2014. godine.
Kikinda je najveće zimovalište sova utina ili sova ušara u svetu. Niko ne može pouzdano da tvrdi otkud te sove baš u Kikindi i baš u samom centru na prelepom kikindskom trgu. One uglavnom traže mir u obližnjim šumarcima i salašima, a u Kikindi su svoj dom pronašle između dve crkve, pravoslavne i katoličke, osnovne škole i gimnazije, kulturnog i sportskog centra i svega ostalog što jedan trg nosi sa sobom.
Inače, Kikinda je takođe mesto prepoznatljive arhitekture koja je dobila i prvi trg, pešačku zonu u SFRJ početkom osamdesetih godina prošlog veka, za čije je idejno rešenje …
…profesor Cakić dobio najviša jugoslovenska priznanja iz oblasti arhitekture. Tu su i razne manifestacije, poput „Dana vina“ u Iđošu, Svetsko prvenstvo u tucanju uskršnjim jajima u Mokrinu, „Pitijada“ u Novim Kozarcima, „Festival gulaša“ u Ruskom Selu i krajiški višeboj u Banatskom Velikom Selu.
Iskoristio bih ovu priliku da istaknem i nekolicinu znamenitih Kikinđana, koji su svojim radom i dostignućima skrenuli pažnju na sebe i ostavili dubok trag u istoriji naše države. Između ostalih, pomenuo bih književnike i pesnike: Miroslava Miku Antića, Dušana Vasiljeva i Jovana Popovića, astronautičara – Miroslava Jugina; a pogotovo Pavla Kinđelca, prvog Srbina, dr teologije, čiji se otac Hristofor smatra osnivačem Kikinde.
Kao što ste mogli čuti, Kikinda je u mnogo čemu bila prva u Srbiji i staroj Jugoslaviji, i kao takva među poslednjim dobija status grada. No, mi Kikinđani smo sigurni i ubeđeni da će se stvari ponovo okrenuti u našu stranu i da će Kikinda povratiti stari sjaj, a samim tim i osmeh na lice, jer to svakako i zaslužujemo.
Zbog svega toga, očekujem podršku kolega narodnih poslanika, kako u Danu za glasanje, tako i u svim budućim nastojanjima u realizaciji Projekta „Za bolju i lepšu Kikindu“.
Na samom kraju bih citirao stihove jedne prelepe lokalne pesme, koja na svoj način daje odgovor putnicima namernicima na pitanje gde se nalazi Kikinda. „Kad se popneš na ludaju, u sred njive u Tulaju, u daljini laje kera, tu je varoš cela“.
Zahvaljujem se na pažnji.
Poštovani predsedavajući, ministre sa saradnicima, poštovani narodni poslanici, u današnjem izlaganju ću akcenat staviti na Zakon o otklanjanju posledica, oduzimanja imovine žrtvama Holokausta koje nemaju živih zakonskih naslednika. Verovatno ću u mojoj diskusiji ponoviti i reći nešto što su rekli i moji prethodnici, ali značaj ovog zakona me prosto obavezuje na to.
Podsećanja radi, postupak restitucije započet je 2011. godine donošenjem Zakona o vraćanju oduzete imovine i obeštećenju kojim su regulisani uslovi, način i postupak vraćanja oduzete imovine i obeštećenje za oduzetu imovinu koja je na teritoriji Republike Srbije primenom propisa o agrarnoj reformi, nacionalizacijik, kao i drugih propisa, odnosno akata oduzeto od fizičkih i određenih pravnih lica i preneseno u opšte narodnu državnu društvenu ili zadružnu svojinu.
Odredbama tog zakona predviđeno je da će se otklanjanje posledica oduzimanja imovine žrtvama Holokausta i drugim žrtvama fašizma na teritoriji Republike Srbije koje nemaju živih zakonskih naslednika urediti posebnim zakonom.
Obavezu donošenja posebnog zakona kojim bi se regulisala ova pitanja Republika Srbija preuzela je i kao potpisnik Terezinske deklaracije usvojene 2009. godine u Terezinu, u Češkoj, kojom su zemlje učesnice pozvale da se učini svaki napor da se isprave posledice nepravedne zaplene imovine koja je sprovođena kroz konfiskaciju prinudnu prodaju imovine i prodaju pod prisilom i koja je predstavljala deo progona tih nedužnih ljudi i grupa od kojih je većina umrla bez naslednika. Iz svih ovih razloga danas na dnevnom redu je upravo zakon koji ima za cilj stvaranje uslova za otklanjanje posledica oduzimanja imovine žrtvama Holokausta.
Takođe ima za cilj da se predmetna imovina koristi kao osnova za rešavanje materijalnih potreba ugroženih lica koja su preživela Holokaust, za trajno obrazovanje o Holokaustu, njegovim uzrocima i posledicama, da se, pored ostalog, podržavaju i uspostave redovne godišnje ceremonije sećanja i komemoracije i da se radi na očuvanje memorijalnih mesta i drugih lokacija sećanja na stradanje jevrejskog naroda, kao i da se prioritetno uključi obrazovanje o Holokaustu i drugim nacističkim zločinima. Zatim, da se finansira školovanje i stipendiranje studenata, mladih talenata i naučnika iz Republike Srbije, kao i da se radi na jačanju veza jevrejske zajednice u Republici Srbiji sa sunarodnicima u drugim državama.
Predlog ovog zakona predviđa i finansijsku podršku Savezu jevrejskih opština Srbije, koja se obezbeđuje iz budžeta Republike Srbije preko ministarstva nadležnog za poslove finansija, u iznosu od 950.000 evra na nivou kalendarske godine, a na period od 25 godina, počev od 1. januara 2017. godine.
Iskoristio bih ovu priliku da celokupnu javnost podsetim na stravične zločine koji su tokom Drugog svetskog rata učinjene pripadnicima jevrejske zajednice. Jevrejski narod je tada podneo ogromnu žrtvu i patnju nesagledivih razmera i u Evropi je od progona nacističke Nemačke i njenih saradnika ubijeno 5.033.900 Jevreja, što je 67% od ukupnog broja Jevreja koji su u to vreme živeli na starom kontinentu, dok je u tadašnjoj Jugoslaviji od ukupno 43.000 pripadnika jevrejske zajednice ubijeno 26.000 ili preko 60%.
Zločini nisu zaobišli ni Kikindu, gde je deset dana nakon okupacije izvršen popis 299 žena, dece i muškaraca pripadnika jevrejske zajednice. Tom prilikom je oduzeta sva pokretna i nepokretna imovina, a nakon četiri meseca su isti bili deportovani u prihvatni logor u Novom Bečeju, a potom i logore Banjica i Sajmište. Kasnije su iz logora puštene samo Jevrejke koje su bile udate za hrišćane, da bi kraj Drugog svetskog rata dočekalo samo 16 Jevrejki i dece.
Inače, Jevreji su započeli naseljavanje područje Kikinde oko 1800. godine i pored toga što je postojala zabrana naseljavanja stanovništva drugog etničkog porekla, a same 1800. godine osnovana je Jevrejska crkvena opština. Prema popisu iz 1824. godine, Kikinda je imala 12.334 stanovnika, a od kojih je 198 bilo Jevreja, dok se 1921. godine po popisu kao Jevrejin izjasnio 551 stanovnik Kikinde. Po tim pokazateljima se može zaključiti da Jevreji u Kikindi nikad nisu bili brojno dominantna populacija, između 1,5 i 2% od ukupnog broja stanovnika, ali su imali vrlo značajan udeo u društvenom i ekonomskom razvoju grada. Jevreji su bili trgovci, apotekari, lekari, što se može videti u raznoj arhivskoj građi.
O životu i aktivnostima Jevreja u Kikindi pre Drugog svetskog rata na svoj način govori i danas uređeno otvoreno jevrejsko groblje staro 200 godina. Takođe i neke lepe zgrade i nekretnine govore o doprinosu jevrejske zajednice u opštem razvoju Kikinde. Trenutno jevrejska opština u Kikindi broji 30 članova i svojim aktivnostima se trudi da sačuva sećanje na svoje pretke i kulturu, tako da će i primena ovog zakona u svakom pogledu pomoći u realizaciji svojih planiranih aktivnosti i ciljeva.
Sa ovim završavam današnje izlaganje i pozivam sve narodne poslanike da u Danu za glasanje podrže ovaj zakon. Hvala na pažnji.