Uvaženi članovi Vlade, kolege poslanici, parlament danas raspravlja o izboru novog člana Vlade, odnosno o izboru novog ministra privrede. Ako imamo u vidu opštu ekonomsku situaciju u zemlji, stanje u kome žive naši građani, možemo reći slobodno da danas parlament bira jednog od najvažnijih ministara, jednog od najvažnijih članova Vlade, odnosno ministra od koga čitava država mnogo očekuje.
Tvrdim da je predloženi kandidat dobar, ozbiljan kandidat, ali je pitanje veliko hoće li ova Vlada pružiti priliku ovom iskusnom i sposobnom kandidatu da pokaže šta zna ili će da ga sputava. Ovo govorim na osnovu mog lošeg iskustva, jer za šest godina bavljenja održivim razvojem nedovoljno razvijenih područja, za tih 46 najnerazvijenih opština u Srbiji, te dve Vlade su izdvajale u proseku 0,047% od državnog budžeta. Znači, ni pola promila. Zato insistiram i govorim vama kolege poslanici, a i članovima Vlade, da je kandidat dobar, da ima sve kvalitet, ima sposobnosti, ali je pitanje koliko će on imati podršku svoje Vlade.
Imajući u vidu kompaktnost ove Vlade koja ima stabilnu skupštinsku većinu očekuje se da će ovaj kandidat dobiti priliku da mnogo učini za sve građane ove zemlje.
Ako pogledamo privrednu aktivnost investicije, ulaganja u Srbiju, opet govorim o onome što je bilo do sada, ključ našeg problema jeste neuravnoteženost u razvoju. Do sada smo imali 46 nerazvijenih opština koje su kada gledamo ovako simbolično za državni budžet isto kao kada na jednoj posudi imati 46 malih otvora kroz koji stalno otiče nešto otiče, i koliko god sipate odozgo stalno se gubi. Dok se tu ti otvori ne zatvore, odnosno dok ne izgradimo stimulativni ambijent, energetsku i putnu infrastrukturu u tim ne razvijenim opštinama, ne stvorimo stimulativni ambijent za strana ulaganja i za ulaganja naših bogatih ljudi, nema perspektive da izađemo iz ovako teške situacije.
Kada o tome govorim, a videćete i sami, ako pogledamo najnerazvijenije krajeve naše, prvenstveno Sandžak, koji je najudaljeniji od Beograda, tamo je nezaposlenost u proseku 52%, dok je u ostatku države 26%.
Uzmimo Crnu Travu, takođe jedan vrlo daleki deo od Beograda, uzmimo Trgovište, Preševsku Dolinu, uzmimo Merošinu, Kuršumliju, Plandište i Žitište, oni jesu malo bliže, Novu Crnju, ali uopšte, vidite, što dalje od očiju, dalje od srca.
Skrećem vam pažnju kao kvalitetnom privredniku, kao odgovornom čoveku da se pozabavite tim pitanjima, odnosno da uslovite Vladu da podrži vašu strategiju, a kao što je vama poznato, i sami ste bili učesnici u tome da u mom mandatu imate u vašem sastavu jedan izvanredno uhodan tim stručnih, iskusnih, vrednih ljudi, koji su radili zajedno samnom i sa Fakultetom organizacionih nauka sedmogodišnji plan razvoja Republike Srbije, posebno nerazvijenih područja za 2013. do 2020. godine, koji se slaže sa projektovanim budžetom EU, što je vrlo važno. Mislim da će taj tim biti vama od vrlo velike pomoći, jer oni i lično znaju stanje na terenu, maltene direktno znaju i svaki izvor i svaku kuću u tim nerazvijenim opštinama.
Kada govorimo o stvaranju infrastrukture, posebno govorim o putnoj i energetskoj infrastrukturi. Zato vam predlažem, uvaženi gospodine Sertić, da vi ubedite vaše kolege u Vladi da ne samo vi nego i druga ministarstva, posebno Ministarstvo infrastrukture i energetike, planiraju sredstva za izradu projektne dokumentacije, prvenstveno za energetsku i putnu infrastrukturu i projektne dokumentacije za razvojne projekte u nedovoljno razvijenim područjima, prvenstveno u Sandžaku, gde se već decenijama ništa ne investira.
Zašto ovo govorim? Kao čovek koji je ušao u svu suštinu tih nerazvijenim područja mogu da vam kažem da ni jedna od ovih naših 46 nerazvijenih opština, a sada ćemo imati još dvadesetak novih nerazvijenih opština koje su od vrlo razvijenih, nakon majskih poplava zapale u tešku ekonomsku situaciju i one sada već spadaju u red najnerazvijenih. Ako to imamo u vidu, ni jedna od tih opština, 46 plus ovih 20, budite sigurni, neće imati mogućnosti, niti će njihovi odbornici dati podršku predlagaču da izdvoji ogromna sredstva potrebna za izradu projektne dokumentacije za razvojne projekte.
Zato je vrlo važno, govorim ne zato što vi to ne znate, nego čovek sa ličnim iskustvom da predložite vašim kolegama da sva ministarstva sa svog aspekta, posebno Ministarstvo energetike, Ministarstvo životne sredine i Ministarstvo infrastrukture, odnosno za izradu putne mreže, da planiraju sredstva odnosno program izrade projektne dokumentacije.
Videćete, to je ogromna cifra. Ako vi sa tim nerazvijenim opštinama zajedno sačinite program finansiranja projektne dokumentacije za putnu i energetsku infrastrukturu i drugu koja se tiče zaštite životne sredine, pročišćavanje otpadnih voda itd, to su ogromne pare sa kojima se morate pojaviti pred EU, da oni iz svog sedmogodišnjeg budžeta finansiraju, odobre vam sredstva, odobre sredstva naših opštinama da izradimo projektnu dokumentaciju sa kojom će onda steći uslov da, kada Evropska unija raspiše konkurs za finansiranje tih projekta, mogu da konkurišu.
Ako sačekamo nespremni da Evropa raspiše konkurs, a naše opštine nemaju projektnu dokumentaciju, onda je propala stvar i bićemo krivi za nepovlačenje sredstava koja nam je nudila EU.
Znate i sami da ako mi ne iskoristimo evropske pare za izradu putne mreže, koja je osnov budućeg turizma, a znamo dalje za razvoj poljoprivrede, privrede, a znamo da je Srbija jedna izvanredna zemlja evropska, mogu da kažem buduća i turistička destinacija i privredna destinacija. Ako to ne iskoristimo i ne uradimo iz evropskih para, npr. pročistaće ovih voda, nego i dalje budemo izlivali fekalne i druge kanalizacije u rečna korita, plaćaćemo velike penale EU i padaćemo u sve veći i veći finansijski ambis.
Imao sam priliku da u skoro svoja dva mandata radim sa ovim nerazvijenim područjima i moram da podsetim sve stranke, svih sedam izbornih listi, koje čine ovaj parlament, sedam, da kažem, načina gledanja na naš život i naš razvoj, da će novi 1990. godine pa do danas prema nerazvijenim opštinama i ako uzmemo samo od 2005. godine, pa do danas, zadnjih tih desetak godina, videćete, budući ministre, da je vrlo bio nekorektan odnos svih vlada prema nerazvijenim područjima.
Stimulativna sredstva koja su davana iz državnog budžeta i međunarodna sredstva koja su investirana u našu zemlju, videćete da je samo 3,15% tih sredstava davano u nerazvijena područja.
Od sredstava koja smo mi davali iz Fonda za razvoj i pojedinačno ministarstva koja su davala za održivi razvoj nerazvijenih područja, videćete da se u nerazvijenim opštinama po glavi stanovnika davalo nešto malo manje od 9.000 dinara, a u ostatku Srbije u razvijenim 19.300 dinara po glavi stanovnika. To je ona nesrazmera koja je rušila sve nas.
Ako vidite strane investicije, od svih stranih investicija od 2005. godine do danas, preko 15 milijardi evra, samo je 1% tih investicija u ovih 46 nerazvijenih opština.
Ako uzmete stimulacije koje je davala država za zapošljavanje ljudi, videćete da je u nerazvijenim opštinama najveća subvencija investitorima koji su otvarali fabrike u nerazvijenim opštinama bila 4.700 evra po zaposlenom radniku, dok u drugim razvijenim opštinama je išlo i do 10.000 po zaposlenom radniku.
Iz ovoga sam pokušao da vam kažem i da završim ovu tužnu priču o nebrizi svih ranijih vlada prema, i one dve u kojima sam ja bio sa dve rekonstrukcije, da su te dve vlade razdvajale za nerazvijene opštine samo 0,047% od državnog budžeta. To vama govorim da se izborite za bolju poziciju, a da bi u svemu ovome uspeli, ja vama predlažem kao vaš lični prijate, kao čovek koji vam želi dobro i kao poslanik koji želi dobro našoj čitavoj zemlji, želim vam uspeha u radu i još jednom kažem, računajte na onih dvadesetak ljudi u vašem timu, to su mladi, sposobni, obrazovani i vrlo iskusni stručnjaci koji su lično samnom obišli svaku nerazvijenu opštinu, vi njih dobro znate i lično, jer su oni učestvovali u izradi ove strategije održivog razvoja Republike Srbije, koji se slaže sa projektovanim budžetom EU od 2014. do 2020. godine.
Predlažem vam da insistirate na ovome na čemu sam ja insistirao kao bivši ministar bez portfelja zadužen za održivi razvoj, da insistirate na osnivanju posebnog fonda za održivi razvoj nedovoljno razvijenih područja, za osnivanje privredne komore prvenstveno u Sandžaku i drugim nerazvijenim područjima Republike Srbije, investiranje kancelarije, agencije za promociju izvoza i strana ulaganja upravo u Sandžaku i drugim nerazvijenim područjima i da posebno insistirate od vaših kolega, drugih ministara, da usvoje rebalans budžeta koji će sada biti, a i za narednu godinu, da predvide sredstva sa kojima će se oni pojaviti sa zahtevom kod Evropske komisije, a iz naših para da se uvrste projekti nerazvijenih opština, razvojni projekti, infrastrukturni, energetski i drugi razvojni projekti nerazvijenih opština za stvaranje stimulativnog ambijenta i za domaća i strana ulaganja.
Ne bih želeo da vam držim predavanje o tome šta vi treba da radite. Mi se znamo i kao prijatelji. Vi ste bili vrlo korektni u našoj saradnji i ja vam želim uspeha u vašem daljem radu. Smatram da će onaj tim sa kojim sa ja vrlo dobro radio biti vama od velike pomoći. U danu za glasanje, a to je danas, znajte da će SDA Sandžaka podržati vaše imenovanje za ministra privrede i želim vam uspeha u radu.