Zahvaljujem, gospodine Orliću.

Poštovane kolege narodni poslanici, najpre bih se zahvalio Kancelariji Vlade Republike Srbije za Kosovo i Metohiju i Ministarstvu za brigu o selu na iscrpnim, preciznim i ohrabrujućim odgovorima na moje poslaničko pitanje od 22. jula 2021. godine a u vezi sa programom podrške razvoju zadrugarstva u srpskim sredinama na Kosovu i Metohiji.

Vladina Kancelarija za Kosovo i Metohiju mi je odgovorila da se planira pružanje podrške novoformiranim zemljoradničkim zadrugama na teritoriji opštine Leposavić, Istok i Gnjilane, kao i na teritoriji grada Priština. Takođe, planirano je i osnivanje zadruge na teritorijama opština Kosovska Kamenica, Štrpce i Orahovac.

Vlada Srbije je u proteklom periodu pomogla pokretanje i razvoj manastirskih ekonomija u manastirima Duboki potok, Draganac i Gračanica.

Ministarstvo za brigu o selu mi je u odgovoru na poslaničko pitanje posebno naglasilo da su svi programi podrške razvoju zadrugarstva, kao i svi ostali programi koji imaju za cilj poboljšanje života na selima na čitavoj teritoriji Republike Srbije, dostupni i da na iste mogu konkurisati naši građani iz južne srpske pokrajine.

To se odnosi na trenutno aktuelan program dodele bespovratnih sredstava za kupovinu seoskih kuća sa okućnicom za mlade bračne parove, kao i program nabavki mini-buseva za potrebe prevoza seoskog stanovništva, ali i na programe poboljšanja društvenog standarda i očuvanja kulturno-istorijske baštine na selu, što je naročito bitno za ostanak i povratak srpskog stanovništva na Kosovu i Metohiji.

Takođe, Kancelarija za Kosovo i Metohiju im je odgovorila da će podržati svaku inicijativu srpskih manastira i crkava u AP Kosovo i Metohija za formiranje manastirskih ekonomija.

S obzirom da su najstariji srpski manastiri na Kosovu i Metohiji stari i po osam vekova, istovremeno činili prve velike zadruge i crkvene ekonomije, kao i da su u radu Nacionalnog tima za preporod sela Srbije već uključeni najveći velikodostojnici SPC, nadbiskup beogradski Stanislav Hočevar i predstavnici islamskih verskih zajednica, moje današnje pitanje je sledeće – da li za podršku manastirskim zadrugama, posebno na Kosovu i Metohiji, kao i zadrugama pri drugim verskim zajednicama, pogotovo u rudnim područjima Srbije, moguće obezbediti tzv. „pozitivnu diskriminaciju“ prilikom dodele i rasporeda podsticajnih sredstava iz budžeta Republike Srbije?

Ovo pitanje upućujem Ministarstvu finansija Republike Srbije, Ministarstvu za brigu o selu i Kancelariji za Kosovo i Metohiju. Zahvaljujem.

Zahvaljujem potpredsedniče Orliću.

Uvaženi potpredsednici, kolege narodni poslanici, postavio bih pitanje Ministarstvu za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja, Ministarstvu privrede i Ministarstvu finansija.

Pitanja su vezana za oblast socijalnog preduzetništva i kada možemo da očekujemo usvajanje Zakona o socijalnom preduzetništvu i na koji način će država podstaći pokretanje socijalnih preduzeća i zapošljavanje najugroženijih kategorija stanovništva?

Koliko je značajno usvajanje Zakona o socijalnom preduzetništvu za našu državu mi iz PUPS-a govorimo evo već deceniju, tačnije od 2011. godine kada je PUPS insistirao da dobijemo takav zakon koji će pomoći da ugrožene i najranjivije kategorije stanovništva brže i jednostavnije dobiju posao kako bi se trajno rešilo pitanje njihove egzistencije.

Socijalno preduzetništvo pripada oblasti koja je od javnog interesa i njegova uloga je da stvori i nove mogućnosti za rešavanje socijalnih, ekonomskih i drugih problema teže zapošljivih lica i njihovih zajednica. Teže zapošljiva lica su ona kojima je potrebna naša pomoć i podrška za samostalan i produktivan život radi savladavanja socijalnih, materijalnih i životnih teškoća, a koja su radno sposobna. O kolikom broju ljudi se radi najbolje govore podaci samo za grad Beograd u kome živi oko 100 hiljada osoba sa invaliditetom i isto toliko primalaca socijalne pomoći.

Socijalno preduzetništvo je deo socijalne ekonomije i to je onaj vid preduzetništva u kome se socijalni problemi rešavaju upotrebom preduzetničkih principa. Mi iz Poslaničke grupe PUPS „Tri P“ smatramo da je to i najefikasniji kanal za rešavanje najvažnijih egzistencionalnih problema svih ranjivih manjinskih grupa našeg društva.

Takođe, socijalno preduzetništvo je inovativan način da ljudi kroz svoj rad udruživanjem i korišćenjem održivog biznis modela reše različite ekonomske, obrazovne, zdravstvene i ekološke probleme u zajednici u kojoj žive. Socijalno preduzeće je biznis koje posluje sa idejom da kroz zaradu koju ostvari putem prodaje proizvoda ili usluga ispuni jasnu socijalnu misiju.

Nekoliko je pravaca u kojima se može razvijati socijalno preduzetništvo – u vidu socijalno solidarnih preduzeća, socijalno inovativnih preduzeća i zaštitnih radionica, ali i u oblasti zelene ekonomije i energetike.

Socijalna preduzeća pored značaja koje imaju za razvoj privrede Srbije imaju izuzetno važno društvenu ulogu u rešavanju socijalnih pitanja. Osim zakonske regulative neophodna je uloga države u razvoju socijalnog preduzetništva i ustupanje nekih državnih resursa, kao što su napuštene fabrike, napuštene kancelarije, napušteno poljoprivredno zemljište koje niko ne koristi i da se to prepusti sektoru socijalnog preduzetništva.

Bitne su i mere kao što je obezbeđivanje početnih finansijskih sredstava i podsticajnih kredita.

Stav naše poslaničke grupe je da postojeći Zakon o socijalnoj karti ne može da reši brojne probleme siromašnih građana. Budžetska sredstva za socijalnu zaštitu jesu velika, ali su ipak ograničena jer je broj korisnika veliki. Zato mislimo da je rešenje upravo u razvoju socijalnog preduzetništva i da iskoristimo pozitivna iskustva iz EU.

Naime, na teritoriji 27 članica zemalja EU u oblasti socijalnog preduzetništva i socijalne ekonomije radi 14,5 miliona ljudi što čini čak 6,5% radno sposobnog stanovništva. Njihov doprinos u bruto društvenom proizvodu je 11%, svako četvrto novoosnovano preduzeće u EU potpada pod kategoriju socijalno. Država mora da stimuliše ova preduzeća, bez obzira da li je njihov osnivač Republika Srbija, lokalna samouprava, privredno društvo ili udruženje građana da zapošljavaju ova teže zapošljiva lica tako što bi im smanjila PDV, poreze i doprinose za zaposlene, čime bi takva preduzeća bila konkurentnija na tržištu. Osim zakonske regulative koja bi regulisala rad socijalnih preduzeća, potrebna su i podsticajna finansijska sredstva kako bi takva preduzeća mogla da opstanu pored onih čiji je glavni cilj isključivo profit. Zahvaljujem.

Zahvaljujem, gospodine Orliću.

Poštovani potpredsednici, poštovani narodni poslanici, postavio bi poslaničko pitanje Ministarstvu za brigu o selu, Kancelariji za Kosovo i Metohiju i Vladi Republike Srbije.

Projekat „500 zadruga u 500 sela Srbije„ započet je 2017. godine, i postaje zamac razvoja sela, ali i celih agrarnih regiona širom Srbije, jer je probudio svest kod poljoprivrednika da samo udruženi možemo ići napred.

Ovaj program je pokazao da jačanje zadrugarstva uspešan model za napredak sitnih poljoprivrednih gazdinstava, koji udruženi lakše opstaju i imaju šansu da stignu do sigurnog plasmana proizvoda, subvencija povoljnih kredita za ulaganje u proizvodnju.

U prilog tom i u razvijenom svetu popularnom obliku organizovanja govori broj od čak 900 novoosnovanih zadruga u Srbiji od 2017. godine do danas, kao i činjenica da su do sada 152 zadruge dobile bespovratna sredstva iz budžeta Republike Srbije.

Uz punu podršku Nacionalnog tima za preporod sela Srbije predsednik Republike Aleksandra Vučića i Vlade Republike Srbije u prethodne četiri godine uloženo je 2,2 milijarde dinara u razvoj zadrugarstva.

Zadruge postaju nosioci razvoja sela i regiona. Sve više se u okviru tih zadruga pokreće i finalna proizvodnja, što je veoma važno, jer putem produkcije gotovih proizvoda ne samo preko prodaje sirovina možemo stvarati uslove za ozbiljan profit i izvoz.

Oživljavanje i spas sela, pogotovo u rubnim slabije nastanjenim predelima Srbije jeste državni i svenacionalni prioritet opšte društveni, nadpolitički, nadstranački, nadnacionalni zadatak iza kojeg stoje najviše institucije i najveći autoriteti ove zemlje, pre svega predsednik Republike Aleksandar Vučić, Srpska akademija nauka i umetnosti, ali i sve najveće tradicionalne verske zajednice u Srbiji.

Na inicijativu Ministarstva za brigu o selu predloženo je da za ovogodišnji program za dodelu podsticaja zadrugama za koje iz budžeta države je izdvojeno do 7,5 miliona dinara za novoosnovane i 15 miliona dinara za zadruge koje duže postoje i rade, prijavi ih zadrugari sa KiM.

Državna pomoć ide, ići će, ali je nužno da učinimo sve što je do nas, da naš narod koji živi u južnoj srpskoj pokrajini postane samostalan i ekonomski nezavistan.

Dobar primer uspešnog projekta je zadruga Zubin Potok na KiM koji iz programa podrške „500 zadruge u 500 sela Srbije“ podržana sa 12,4 miliona dinara. Zadruga je dobijenim sredstvima nabavila opremu za preradu i pakovanje voća i zahvaljujući toj investiciji povećala prihod i zaradu u 2020. godini u odnosu na 2019. godinu za 40%. Osim u Austriji, sada izvoze poluproizvode i finalne proizvode u Italiji i Nemačkoj.

Više od 80% srpskog stanovništva na Kosovu i Metohiji živi u ruralnim područjima, što govori o tome koliko je selo značajno za opstanak tih građana Srbije na prostorima južne srpske pokrajine.

Ministarstvo za brigu o selu u saradnji sa Kancelarijom za KiM čini sve da posebnim namenskim programima pomogne srpskom seljaku na KiM.

Razmatrani su infrastrukturni programi sa zajedničkim ciljem opstanka stanovništva i povratka na KiM, a posebna pažnja biće poklonjena kulturnim manifestacijama i očuvanju kulturnpo-istorijske baštine, koji su nezaobilazni deo kulturnog identiteta našeg naroda.

Programi koje će Ministarstvo za brigu o selu sprovoditi u toku 2021. godine imaju za cilj konkretno poboljšanju uslova života i rada stanovnika u selima na čitavoj teritoriji Republike Srbije, uključujući i KiM sa naročitom pažnjom na pogranična, brdsko-planinska i razvijena područja.

Upravo zbog toga poslanički klub PUPS „Tri P“ postavlja dva pitanja Ministarstvu za brigu o selu, Kancelariji za KiM i Vladi Republike Srbije. Da li se planira otvaranje novih zadruga u srpskim sredinama na KiM i na koji način će država Srbija pomoći rad postojećih zadruga u južnoj srpskoj pokrajini? Da li će, osim zadruga na severu KiM, biti pomenute i zadruge u srpskim enklavama na celoj teritoriji KiM, pogotovo u sredinama koje imaju veliku vekovnu tradiciju zadrugarstva, poput, recimo, Velike Hoče u Metohiji, Kosovskog pomoravlja ili srednjovekovnih srpskih manastira na KiM, koji vekovima neguju i čuvaju tradiciju srpskog zadrugarstva?

Zahvaljujem.

Zahvaljujem, predsedniče.

Uvaženi predsedniče Narodne skupštine, uvaženi potpredsednici, dame i gospodo narodni poslanici, imam pitanje za ministarku državne uprave i lokalne samouprave Mariju Obradović za Ministarstvo pravde i za Ministarstvo za brigu o selu i Vladu Republike Srbije.

Građani Srbije nas pri svakom obilasku sela i varošica u slabo nastanjenim brdsko-planinskim područjima, kao i u onim naseljenim, koja se nalaze u rubnim, pograničnim krajevima naše zemlje zamole da pitamo Vladu Srbije, ministarku državne uprave i lokalne samouprave, kao i ostala resorna ministarstva, da li je izvodljivo da i oni formiraju svoje nove tzv. seoske opštine i na taj način dobiju mogućnost da u većoj meri odlučuju o potrebama i razvoju svoje lokalne zajednice i, evo, u njihovo ime mi prenosimo to pitanje?

Mi iz poslaničke grupe PUPS „Tri P“ smo naglašavali da je neophodno što pre definisati novu politiku ravnomernog regionalnog razvoja koja bi smanjila nejednakost regiona, a istovremeno pospešila individualno razvijanje i prepoznatljive osobenosti.

Prvi korak u tom velikom poslu jeste izrada mape reona Srbije, koji treba da predstavljaju zaokruženo jedinstvo prirodnih, demografskih, ekonomsko-privrednih, socioloških i kulturnih osobenosti sa upečatljivim gravitacionim centrom.

Poslanička grupa PUPS „Tri P“ predlaže novu reonizaciju za početak istočne, južne i jugozapadne Srbije, uz istovremeno određivanje gravitacionih centara tih područja, koje bi postale nove opštine.

Za ovaj predlog PUPS-a tj. osnivanje novih seoskih opština postoji zakonski osnov u aktuelnom pozitivnom zakonodavstvu i to pre svega u Zakonu o teritorijalnoj organizaciji i Zakonu o lokalnoj samoupravi, gde Zakon o teritorijalnoj organizaciji predviđa u članu 11. stav 3. da izuzetno kada postoje posebni ekonomski, geografski ili istorijski razlozi može se osnovati nova opština koja ima manje od 10.000 stanovnika. U Zakonu o lokalnoj samoupravi u članu 17. stav 2. stoji da teritorija za koju se osniva jedinca lokalne samouprave predstavlja prirodnu i geografsku celinu, ekonomski povezan prostor koji poseduje razvijenu i izgrađenu komunikaciju među naseljenim mestima sa sedištem kao gravitacionim centrom.

U članu 18. stav 4. istog zakona stoji da baš kao i u zakonu o teritorijalnoj organizaciji izuzetno kada postoje posebni ekonomski, geografski ili istorijski razlozi može se osnovati nova opština koja ima manje od 10.000 stanovnika.

Takođe, prema važećem Zakonu o teritorijalnoj organizaciji u Srbiji 30 lokalnih samouprava ima status grada, a kao što je poznato, grad na svojoj teritoriji može da formira posebne gradske opštine.

Međutim, simptomatično je da sedišta tzv. gradskih opština po pravilu uspostavljaju u urbanim sredinama, a ne recimo u većim selima koja takođe pripadaju teritorijama tih gradova.

Prilikom formiranja ovih tzv. seoskih opština u rubnim područjima Srbije posebnu pažnju bi trebalo posvetiti tome da im se upravo zbog tih njihovih specifičnosti daju posebna podsticajna prava u smislu smanjivanja poreza i doprinosa, kao i umanjivanju stope PDV-a, ali i da se predvidi mogućnost dodatka na plate za lekare, radnike, veterinare i druge javne radnike kako bi se dodatno motivisali za rad i život u tim, za državu Srbiju, važnim sredinama.

Za primer teme o kojoj pričamo odabrao sam Opštinu Babušnica čiji je jedan od specifičnosti deo njene teritorije jer se nalazi na samoj granici sa zemljom Evropske unije i članicom NATO-a Bugarskom.

Takođe, bitna specifičnost Opštine Babušnice je konstantan odliv stanovništva, u poslednjih 50 godina broj stanovnika je smanjen za više od 50%. Privreda je prilično nerazvijena, stopa nezaposlenosti je znatno veća od republičkog proseka.

U smislu nekog postojećeg ili potencijalno gravitacionog centra ističe se selo Gorčinci, nekoliko kilometara južno od naselja Babušnice i kroz koje prolazi put Pirot-Babušnica-Vlasotince-Leskovac. Zbog blizine međunarodnog saobraćajnog Koridora 10 od Niša do Sofije i dalje ka Turskoj i zemljama Male Azije Opština Babušnica i sva njena sela imaju najveću mogućnost za razvoj ruralnog turizma.

Formiranjem nove opštine sa centrom u selu Gorčince građani ovog kraja bi na neposredniji način odlučivali o pitanjima bitnim za razvoj i život stanovnika tog kraja. Slični primeri se mogu naći širom Srbije.

Prema tome, pitanje za Vladu Republike Srbije, odnosno Ministarstvo državne uprave i lokalne samouprave, Ministarstvo pravde i Ministarstvo za brigu o selo – da li je i na bazi postojećih zakonskih rešenja i bez izmena Zakona o teritorijalnoj organizaciji Republike Srbije moguće ući u proces osnivanja novih opština i da li o ovoj temi od strateškog značaja za našu zemlju je raspravljano na sednicama Vlade Republike Srbije? Zahvaljujem.