Poštovana predsednice, poštovano predsedništvo, dame i gospodo narodni poslanici, član 3, čiju sam izmenu tražio, odnosi se na ostajanje i opstanak osnovnih sudova, da ih taksativno nabrojim, u Kikindi, Novom Kneževcu, Novom Sadu, Bačkoj Palanci, Bečeju, Vrbasu, Temerinu, Titelu, Subotici, Adi, Bačkoj Topoli, Kanjiži i Senti, naravno, s opštinama koje naležu na ta sedišta osnovnih sudova, odnosno na njihovu okolinu.
Imao sam priliku sinoć da budem u Novom Kneževcu, gde sam dobio jedan veoma zanimljiv dopis, prepisku s Ministarstvom pravde, s gospođom Malović, Opštinskog suda u Novom Kneževcu. Datira ovaj dopis od 14.10.2008. godine, a reč je o predlogu izmene Nacrta ovog zakona, zakona o sedištima i područjima sudova i javnih tužilaštava, gde oni obrazlažu zašto bi u opštini Novi Kneževac trebalo da se zadrži status opštinskog, odnosno osnovnog suda. Pomenutim nacrtom zakona prestaje da radi Opštinski sud u Novom Kneževcu, a njena teritorija je u nadležnosti je Opštinskog suda u Kikindi.
Kolegijum sudija i radnici Opštinskog suda u Novom Kneževcu podnose ovaj predlog izmena Nacrta zakona i ukazuju na relevantne činjenice o statusu Opštinskog suda u Novom Kneževcu, i kroz istoriju, i danas. Između ostalog, ovde stoje veoma zanimljive činjenice, koje treba predstaviti javnosti. Piše da je za ovu teritoriju od značaja da Opštinski sud u Novom Kneževcu bude u novoj mreži sudova Republike Srbije. To pravo izvire ne samo iz sadašnjeg vremena, već zahteva i težnji naroda srpske, mađarske i rumunske nacionalnosti i drugih pripadnika nacionalnih manjina koji ovde žive, jer sudska vlast u Novom Kneževcu je imala i ima ugled i poštovanje ove regije.
Sudovi koji su bili u ovom mestu, a zvali su se kroz istoriju – kraljevski sud, okružni sud, kao i opštinski sud, danas će se zvati sudska jedinica. Ipak, deluje malo uvredljivo za građane u Novom Kneževcu, tako je bar meni predstavljeno juče, a i ranije se vidi iz ovog dopisa.
"Smatramo da prilikom izrade Nacrta zakona nisu u dovoljnoj meri cenjene sve specifičnosti opština Novi Kneževac i Čoka, za koje je Opštinski sud u Novom Kneževcu nadležan, a pre svega geografski položaj, udaljenost od Kikinde", kojoj će sada, faktički, pripasti, "mešoviti nacionalni sastav stanovništva i obaveza, prema statutima obe opštine, da se postupak vodi ravnopravno na srpskom i mađarskom jeziku, tradicija i istorijske činjenice, da je vršenje sudske vlasti organizovano još u 18. veku, a institucionalno, prema dostavljenim podacima, već krajem 18. veka postoji kraljevski sud za tadašnju tursku Kanjižu, ili "turk Kanjiža", današnji Novi Kneževac.
Grad Kikinda je udaljen od Novog Kneževca 55 km, a od okolnih naseljenih mesta, kao što su Srpski Krstur, Đala, Majdan, Banatsko Aranđelovo itd. i do 80 km. Okružni sud Zrenjanin, kao drugostepeni, u određenom broju predmeta i prvostepeni, udaljen je od Novog Kneževca 110 km, a od ovih naseljenih mesta i do 130 km. U takvoj situaciji, građanima ovih opština sudska vlast ne bi bila dostupna.''
O tome smo govorili i mi, poslanici iz DSS-a, i mnogo poslanika, čak, iz vladajuće koalicije, spominjali su tu dostupnost pravdi. Evo konkretnog primera, šta znači i 20, i 80, i 110, i 130 km, konkretno i vrlo jasno.
Država je dužna ne samo da organizuje sudsku vlast i mrežu sudova, već da omogući njenu efikasnost i dostupnost svim građanima. Da ne čitam ceo dopis, na kraju još da citiram: "Lako je uočljivo da prilikom izrade mreže sudova nisu poštovani isti kriterijumi. U Vojvodini su zadržani mnogi sudovi koji pokrivaju mnogo manju površinu i mnogo manji broj predmeta od Opštinskog suda u Novom Kneževcu, a najbliži sud u većem gradu je na udaljenosti do 20 km, kao što su slučajevi u Kovačici, Žablju, Temerinu, Bačkom Petrovcu itd. Stoga, nije jasno koje standarde je predlagač Nacrta ovog zakona imao u vidu, ali svakako da nisu isti prema svima. U samom postupku nije sprovedena javna rasprava", to smo već i mi, narodni poslanici, više puta isticali, "kako bi se građani ovih opština neposredno, ili putem svojih predstavnika, kao i stručne javnosti, izjasnili o Nacrtu."
Ovde dalje piše sa kim se komuniciralo i na koji način. Čega sve nije bilo? Nije bilo, da to tako nazovemo, javne rasprave. Nije bilo široke rasprave sa strukovnim i stručnim organizacijama a da su urodile plodom, u smislu da su podržale ovaj predlog zakona.
Zanima me gde je ovaj predlog zakona naišao na odobravanje? Na odobravanje će naići samo na vašim zelenim tasterima. Dobar deo vas iz vladajuće većine, narodnih poslanika, u hodniku ume da kaže – stvarno je bilo dosta nekorektnosti prema nekim opštinama. Stručna javnost, lokalne samouprave, koliko su i kada konsultovani, koliko je njihovih predloga završilo u ovom predlogu zakona?
Ne osećam da ovaj zakon uživa bilo čiju podršku, ali glasačka sila Boga ne moli, neka bude kako bude. I dalje insistiramo da se ovaj zakon povuče sa dnevnog reda, a nije na odmet primetiti, mi koji dolazimo iz Vojvodine, da blagu digresiju napravim, ko je pomno pratio celu priču oko Predloga statuta AP Vojvodine, da je pre tri meseca postojala radna verzija koja je osvanula u jednom delu štampe, gde je, između ostalog, stajalo da će AP Vojvodina određivati sudije i tužioce na teritoriji AP Vojvodina. To je zazvučalo, zaista, kao pravo, istinsko kršenje Ustava, to su shvatili i sami tvorci tog statuta.
Naravno, znamo za te podele u DS-u, i njegovog vojvođanskog dela, i ovog drugog. Odjednom je to nestalo bez ikakvog obrazloženja, bez ikakve primisli, bez ikakve rečenice koja bi to mogla da prokomentariše. Tada sam javno apelovao na Borisa Tadića, kao predsednika DS-a, da on bude predsednik DS-a ne samo u izbornoj kampanji, nego da to bude i tokom cele godine, da komentariše takav predlog koji je stigao od strane pokrajinskog rukovodstva, odnosno od strane Izvršnog veća, odnosno, na kraju krajeva, i Skupštine AP Vojvodina.
Da li bi AP Vojvodina mogla da vrši neposrednu sudsku vlast? To je bilo pitanje. Međutim, to je izostalo iz ovog predloga statuta; na veoma zanimljiv, volšeban način, toga nije bilo. Ostale su druge neustavne norme, ali o tome ćemo pričati kada sledeće godine dođe to na dnevni red.
Podsetiću vas na amandman naše koleginice iz DS-a, Milice Radović. Povucite ovaj zakon. Sudska javnost, tužilačka javnost, uopšte, javnost u Srbiji biće veoma zadovoljna. O tome govori i činjenica da je ovo zakon koji ima neverovatno mnogo amandmana, čak i od strane vladajuće koalicije, da nije dobio podršku ni u jednoj jedinoj običnoj TV emisiji, a kamoli u ozbiljnoj raspravi o njemu. Hvala vam.