Dame i gospodo narodni poslanici, nedavno sam u Skupštini govorio o Zakonu o staroj i retkoj srpskoj knjizi i na kraju konstatovao da taj zakon ne štiti staru i retku srpsku knjigu izvan teritorije Republike Srbije. Po istom kriterijumu pisanja ni ovaj zakon o rehabilitaciji ne obezbeđuje zaštitu i rehabilitaciju srpskih istorijskih ličnosti, istaknutih građana koji su živeli, kao i onih koji danas žive na teritorijama antisrpskih država bivše SFRJ.
Već posle čitanja člana 1. ovog zakona uverio sam se da je segment srpske istorije vezan za rehabilitaciju nepravedno optuženih i osuđenih, pa potom i likvidiranih Srba različitih vera, ostavljen na milost i nemilost današnjih antisrpskih režima. Zato sam i podneo amandman na član 1. Predloga zakona, u kojem predlažem da se omogući rehabilitacija prekodrinskih, crnogorskih i makedonskih Srba. U obrazloženju amandmana sam naveo da se navedenim amandmanskim izmenama člana 1. Predloga zakona obezbeđuje mogućnost rehabilitacije Srba državljana monarhističke republikanske Jugoslavije, koji su živeli ili i danas žive u sadašnjim državama bivše Jugoslavije, a koji nisu imali ili i danas nemaju važeće državljanstvo Republike Srbije.
Prema postojećim odredbama Predloga zakona navedene kategorije Srba su zaboravljene i pravno nezaštićene, pa su samim time prepuštene milosti ili nemilosti država bivše Jugoslavije, koje osim Republike Srpske sigurno neće pokrenuti rehabilitaciju jednog Srbina.
Činjenica je da se istorijski i geopolitički prostor moguće rehabilitacije Srba kroz istoriju druge polovine 20. veka drastično smanjio. Odredbe ovog zakona upravo u potpunosti poštuju smanjeni nacionalni prostor srpskog naroda i time ostavljaju brojne Srbe bez mogućnosti pravne rehabilitacije.
Sa druge strane, ovaj zakon dodatno pravno doprinosi utemeljenju granica nasilno uspostavljenih, posle spolja nametnutih ratova. Zakonom se, dakle i u ovoj pravnoj oblasti jednostavno brišu zapadne srpske zemlje.
Mi iz SRS inače se zalažemo da pravo na rehabilitaciju moraju imati svi Srbi, a naročito učesnici dva antifašistička pokreta: četnika i partizana. Ako se usvoji ovakav zakon u ovoj formi, pitam se kako ćemo rehabilitovati krajiške, crnogorske i bosansko-hercegovačke Srbe koji su stradali u komunističkim čistkama tokom i posle Drugog svetskog rata. Pitam se, dalje, ko će izvršiti rehabilitaciju srpskih partizana koje je hrvatsko komunističko rukovodstvo, uz pomoć komunista Srba, antisrba, likvidirao bez suđenja tokom i posle Drugog svetskog rata? To sigurno neće uraditi današnja frankovačka antisrpska hrvatska vlast, kao ni crnogorska vlast koja je zasnovana na komunističkoj tradiciji likvidacije crnogorskih Srba. Dovoljno je samo navesti primere likvidacije srpskih četnika iz plemena Vasojevića od istaknutih Brozovih drugova, kao npr. Vukanovića, Tempa ili Jovana Kapidžića, koji je sprovodio torturu nad golootočkim logorašima i koji se i dan danas hvali svojim nedelima.
Pomenuću slučaj književnika Mile Dakića. On je nedavno uhapšen na graničnom međusrpskom prelazu Rača i prosleđen u zatvor u Sarajevu. Istoričar i književnik koji se upravo veći deo života borio za istinu o genocidu nad srpskim narodom u NDH, ironijom sudbine osuđen je 1999. godine od naslednika hrvatskih krvnika iz 1941. godine nad 20 godina robije zbog navodnog nagovaranja grupe kordunaša iz Vojnića da lokvidiraju hrvatske policajce u avgustu 1991. godine. Mile Dakić je, inače, od svojih dečačkih dana, kada je bio očevidac ubistva koje su hrvatske ustaše počinile tokom stvaranja obruča oko oslobođene Petrove gore i 1942. godine, preko MASK pokreta hrvatskih separatista 1971. godine, do rata za odbranu Republike Srpske Krajine i progona Krajišnika 1995. godine, Dakić je suočen sa veliko hrvatskim monstruoznim projektom potpune fizičke eliminacije pravoslavnih Srba sa svojih prostora, koji vremenom postadoše prostori velike Hrvatske.
Skandalozno je što se Republika Srbija uopšte ne zalaže da odbrani elementarna ljudska prava srpskog intelektualca, svog državljanina, čija se jedina krivica svodi na pisanje o hrvatskim masovnim zločinima u NDH i zločinima koji su nastali u ratu za opstanak Krajine 1991. godine i 1995. godine, dok, sa druge strane, sa optuženog hrvatskog zločinca Purde Srbija u potpunosti skida svaku odgovornost za zločine, oslobađanje od optužnice.
Ako, ne daj bože, Dakić bude optužen, neka buduća srpska vlast moraće pokrenuti postupak rehabilitacije nevino uhapšenog Mile Dakića. Inače, Dakić je pisao o stradanju partizana intelektualaca sa Korduna 1943. i 1944. godine, koji su otkrili komunističke pregovore sa Nemcima na Kordunu, na kome su se u to vreme nalazili centralni organi NOP-a Hrvatske. Komunisti Hrvatske su se drastično obračunali sa srpskim intelektualcima Korduna u poznatom "Budačkom procesu". Poznato je da su komunisti na Kordunu usmrtili više stotina ljudi koji su ubijeni gotovo nevini, bez suda, a manji deo posle presude političkog suda i zbog bezazlenih grešaka i pojedinačnih sumnji. Eto razloga za rehabilitaciju ovih ljudi koji bi trebala i Republika Srbija da pokrene.
Istoričar dr Veselin Đuretić, u tekstu "Titoistički komunizam i srpska egzistencijalna dijalektika", "dao je odličnu analizu srpskog antifašizma i predlog za moguće pomirenje dva nepomirljiva tabora". Citiraću Đuretića: "Sve srpske ratne pozicije su bile objektivno antifašističke, svi predvodnici srpskog otpora zaslužuju spomenike zahvalnosti. Ovakav moj sud počiva na dve opšte činjenice, na faktu da je Srbima rat objavljen kao narodu, da su se branili kao narod. Druga činjenica je da je ta njihova odbrana bila sputana i bratoubilački kanalisana pod uticajem komunističko titoističkog činioca". Đuretić dalje kaže: "Spomenik zahvalnosti zaslužuje i partizanska strana zbog herojskih borbi u završnici rata, zajedno sa snagama Crvene armije, koja je predstavljala udarnu pesnicu." Spomenik zahvalnosti, po Đuretiću, zaslužuju mnogi junaci partizanskog pokreta, bez obzira da li su bili izmanipulisani ili ne, jer je njihovo osnovno opredeljenje bilo patriotsko.
Rukovodioci NOP-a Hrvatske, kako ističe Đuretić, poput Andrije Hebranga, Vladimira Bakarića, Josipa Đerđe, Steve Krajočića, Vjećeslava Holjevca, Ive Rukavine i drugih, nisu se, po suštini, po krajnjem cilju, u odnosu prema srpskom narodu razlikovali, npr. od Ante Pavelića, Mile Vudaka, Eugena Kvaternika i drugih u vrhovima NDH. Svima su misli, po Đuretiću, bile usmerene prema uništenju, slabljenju i nestajanju Srba u Hrvatskoj, prema slabljenju srpske komponente na nivou Jugoslavije, s tim što su hrvatski komunisti bili daleko opasniji, jer su se infiltrirali među Srbe i svoju politiku vodili iz potaje.
Pored nevino stradalih krajiških srpskih partizana koji su samo izrazili sumnju u pravednost strategije Brozovih komunista, jer se ona sve više kretala u antisrpskom pravcu, još u većoj meri stradali su pripadnici Jugoslovenske vojske u otadžbini generala Dragoljuba Draže Mihajlovića.
Pošto je ova Narodna skupština svojevremeno izglasala Rezoluciju o antifašizmu pokreta Dragoljuba Mihajlovića, neophodno je, u skladu sa njom, pokrenuti postupak rehabilitacije Ravnogoraca sve tri vere. Navešću neke od primera. Na primer, brojni Srbi islamske vere koji su učestvovali u jedinicama Jugoslovenske vojske u otadžbini. Pomenuću samo istaknute muslimanske intelektualce, npr. književnika Mustafu Mulalića, koji je rođen u Livnu, koji je bio narodni poslanik 1931. godine i u ovoj sali sedeo 1937. godine, pa je jedno vreme bio i prvi sekretar Narodne skupštine Kraljevine Jugoslavije. Tu su pojedinci: Konholjdžić, Mujo Pašić. Oni su i pripadali muslimanskim ravnogorskim jedinicama. To su bile muslimanske vojne organizacije u muslimanskoj nacionalnoj vojnoj organizaciji Jugoslovenske vojske u otadžbini. Te jedinice su bile na nivou brigada.
Srbima mora pokrenuti rehabilitaciju i Dalmatinaca rimokatolika, četnika, kojih je naročito bilo u Splitu i okolini. Samo u jednom navratu njih oko 40 1942. godine otišlo je u tabor vojvode Momčila Đujića na Dinaru. Među dalmatinskim splitskim Ravnogorcima bili su istaknuti književnici, intelektualci, rimokatolici, Hrvati, koji su poticali iz starih srpsko-katoličkih dalmatinskih porodica. Književnik Niko Bartulović sa Hvara bio je blizak vojvodi Birčaninu, a potom vojvodi Žujoviću, koji su bili komandati četničkih jedinica Dalmacije i Like. Bartulović je, inače, bio blizak prijatelj sa Ivom Andrićem, Viktorom Novakom, Vladimirom Ćorovićem. Inače je bio liberal, mason, antiklerikalac, antinacista i antifašista, dakle, veliki Jugosloven.
Ipak je i kao takav bez suđenja likvidiran od Brozovih komunista negde kod Topuskog u Hrvatskoj, u proleće 1945. godine. Predlažem ministru pravde, kojeg ovde nažalost nema, da predloži pokretanje postupka rehabilitacije koji može legitimno da se pokrene i prema odredbama ovog predloga zakona, jer je Bartulović imao jugoslovensko državljanstvo, boravište u Beogradu od 1926. do bekstva iz Beograda 6. aprila 1941. godine.
Drugi istaknuti književnik, Đuro Vilović, iz Brela kod Makarske, bio je takođe u štabu Draže Mihajlovića i učesnik ravnogorskog Svetosavskog kongresa u selu Ba 1944. godine. On je delovao samo kao propagandista, pisac članaka u ravnogorskim novinama, ali je kao takav osuđen u zajedničkom procesu Draže Mihajloviću sa još dvadeset trojicom, on lično na sedam godina robije. Dakle, osuđen je za delikt pisanja i delikt govora, slično kao što stoji u optužnici prof. dr Šešelja u Hagu. Bartulović i Vilović nikada nisu imali hrvatsko državljanstvo, koje u njihovo vreme nije ni postojalo, već samo jugoslavensko.
Zbog navedenih slučajeva u Predlog zakona bi se trebala pored srpskog uvesti i odredba o jugoslavenskom državljanstvu kandidata za rehabilitaciju. Srpska radikalna stranka već kulturno, naučno rehabilituje ovu dvojicu Dalmatinaca objavljivanjem njihovih knjiga i članaka. Dakle, oni su kulturno, naučno rehabilitovani. Samo nedostaje prava sudska rehabilitacija da bi njihova veličina došla do punog izražaja.
Među 24 optuženih, zajedno sa Mihajlovićem, nalazili su se, to je ovaj proces iz 1946. godine, nalazili su se, pored ostalih, istaknuti intelektualci, državnici, političari Kraljevine Srbije i Kraljevine Jugoslavije. Na primer: dr Stevan Moljević, dr Živko Topalović, koji je inače bio socijalista Socijaldemokrata, čuveni pravnik Slobodan Jovanović, dr Božidar Purić, dr Momčilo Ninčić, Radoje Knežević, dr Milan Gavrilović, Živan Knežević, diplomata Konstantin Fotić, dr Laza Marković i dr Kosta Kumanudi. Neki od njih su, hvala Bogu, i rehabilitovani, ali većina još uvek nije.
Na optužnici sa Dražom Mihajlovićem bili su i pripadnici komesarske uprave tzv. Nedićeve vlade. Oni su pripadali drugom ideološkom taboru, pošto je četnički pokret liberalno-demokratski, pošto su većina vođa inače bili liberali. Tu su bili, dakle, korporativci Dragi Jovanović, Tanasije Tasa Dinić, Velibor Jonić, koji nikako ne treba da budu predmet ove rehabilitacije. Tu smo svi saglasni sa njihovom ideološko političkom strategijom i nažalost zločinačkim delovanjem u vreme Drugog svetskog rata u Srbiji.
Na procesu Draže Mihajlovića sigurno bi bio i senator istaknuti jugoslovenski soko iz Gospića, dr Petar Zec, ali je on ubijen u komunističkim čistkama po Srbiji 1945. godine. I dr Zec, kao istaknuti intelektualac i veliki Jugoslaven, sigurno bi mogao biti predmet rehabilitacije.
Zbog ograničenog vremena ne mogu napominjati druge Ravnogorce srpskog, katoličkog i hrvatskog porekla, koje današnja hrvatska vlast sigurno nikada neće rehabilitovati.
Zbog svega navedenog rehabilitacija Srba sa svih prostora eks Jugoslavije može izvršiti samo Srbija, ali samo sa izmenjenim i dopunjenim članom 1. ovog zakona koji sam ja predložio ispred SRS. Veliki posao oko rehabilitacije bi trebalo da obavi srpska država, dakle, ali samo nacionalna srpska država koja štiti opšte srpske nacionalne interese. Ova postojeća vlast koja je limitirana granicama ove naše nesretne stalno smanjujuće države imaće mnogo olakšan posao pošto se predmet rehabilitacije, kao što sam već rekao, stalno smanjuje proporcionalno sa umanjivanjem srpskih granica i samim time nestajanjem srpskog državljanstva, koje ovom zakonu je osnovana prepreka sveopšte srpske rehabilitacije, da opet napomenem samo onih Srba nevino optuženih i likvidiranih.
Na kraju da pomenem da su neki sudovi u Srbiji uspešno izvršili rehabilitaciju nevino optuženih ili nevino likvidiranih. Tako je npr. Okružni sud u Valjevu, povodom dvesta godišnjice Okružnog suda u Valjevu, a to je najstariji sud u Srbiji, 2007. godine rehabilitovao 47 nevino okrivljenih Ravnogoraca, intelektualaca, uglednih srpskih domaćina. Tim povodom 2009. godine objavljena je knjiga "Ponovo rođeni, ponovo dostojni". Valjevski primer, na kraju da zaključim, je najbolji primer uspele rehabilitacije nevino optuženih i likvidiranih Srba. Zahvaljujem.