Poštovani predsedavajući, cenjeni gospodine ministre sa saradnicima, poštovane koleginice i kolege narodni poslanici, Zakonom o udžbenicima uređuje se pripremanje i odobravanje, zatim izdavanje, povlačenje udžbenika i udžbeničkog kompleta, kao i priručnika i dodatnih nastavnih sredstava za osnovnu i srednju školu. U suštini, udžbenik je osnovno didaktičko oblikovano nastavno sredstvo, koje se koriste u obrazovno vaspitnom radu, a čiji je sadržaj utvrđen planom i programom nastave i učenjem.
Ja ću se danas osvrnuti na udžbenike pisane jezikom pismom nacionalnih manjina, koji su izdati na teritoriji Republike Srbije, sa posebnim osvrtom na bunjevačku nacionalnu manjinu.
Takav udžbenik može biti prevod odobrenog udžbenika na srpskom jeziku, a može imati dodatak uz udžbenik koji se koristi za realizaciju prilagođenog dela programa nastave, i učenja za one predmete koji su jako bitni i značajni za nacionalnu manjinu. Udžbenici napisani pismom i jezikom nacionalne manjine, su niskotiražni udžbenici, gde su troškovi proizvodnje, odnosno štampanja, kao i zavisni troškovi od maloprodajne cene istih.
Takav udžbenik se izdaje samo u slučaju kada se na jeziku i pismu nacionalne manjine izvodi obrazovno vaspitni rad. Plan udžbenika na jeziku i pismu nacionalne manjine kao i udžbenika za predmet od opšteg interesa za nacionalnu manjinu, na predlog zavoda i nacionalnog saveta nacionalnih manjina, a na predlog dobijenog mišljenja Nacionalno prosvetnog saveta, na kraju donosi ministar.
Nacionalne manjine da bi uopšte bile u prilici da zatraže mogućnost da se na njihovom jeziku i pismu izda udžbenik, moraju prethodno da izvrše standardizaciju jezika. Tako i bunjevačka nacionalna manjina nakon završetka rada na standardizaciji bunjevačkog jezika, dospela do pozicije da se već pišu i štampaju udžbenici za učenike osnovnih škola koji izučavaju predmet bunjevački govor sa elementima nacionalne kulture.
Za nas bunjevce, standard je nešto što smo propisali kroz rečnik, pravopisni i gramatički priručnik, koji i kakav način, a to pišemo mi bunjevci danas u 21. veku, u našim medijima, knjigama i beletristici, u suštini i na koji način se mi bunjevci obraćamo sadašnjoj vlasti i državnim organima.
Standardi sami po sebi predstavljaju uslove koji se odnose na sadržinu, pedagoško psihološke zahteve, didaktičku i metodičku obradu, ako i jezičke zahteve i izradu grafičko, likovno i tehničku opremljenost udžbenika, a u zavisnosti od oblika medija i namene.
Čitavih 15 godina je bilo potrebno da se proglasi standard bunjevačkog jezika. Priručnik za gramatiku, pravopis i rečnik, trebalo bi da izađu iz štampe do kraja ove godine.
U ovom prvom izdanju rečnika ne nalaze se i reči Somborskih bunjevaca. Za pripremu, pisanje i štampanje ovog izuzetno bitnog dokumenta za nas bunjevce, bilo je potrebno nekoliko godina teško terenskog rada i istraživanja sa najčešće jezičkih pojava, pre svega ikavice, koja je na području Subotice i Sombora, dobro očuvana u smislu korišćenja glagolskih i imenskih nastavaka, kao i načina korišćenja padeža.
Naime, maternji jezik je kamen temeljac za svaku nacionalnu manjinu, pa i tako našu bunjevačku, radi očuvanja nacionalnog identiteta jedne manjine. Kroz istoriju, bunjevci su se nacionalno samoidentifikovali, tako da imamo naš jezik, naš govor i naš prepoznatljiv dijalekt. Bunjevci su na ove prostore došli pre 330 godina, a prva knjiga štampana na bunjevačkom jeziku, štampana je u Rimu, početkom 17. veka.
Mi se trudimo, pošto imamo svoj maternji jezik, u tome ćemo i uspeti, jer želimo da dođemo na najviši lingvistički nivo. Tako da ćemo mi sami bunjevci da se brinemo o našem jeziku i da ga stalno unapređujemo. Dugi niz godina, vršena je asimilacija i osporavanje bunjevaca, kao nacionalne manjine.
Vrhunac te asimilacije i osporavanja, dogodio se 1945. godine, kada je dekretom bunjevcima zabranjeno, da se izjašnjavaju kao bunjevci.
Ukinute su i sve škole koje su postojale na bunjevačkom jeziku, tako da je u mom rodnom mestu Čoloplju ukinuta bunjevačka škola, koju su pohađali moj deda, moja majka do 1945. godine.
Nadležnim službama u pokrajini podneli smo zahtev za ukidanje ovog dekreta. Na ovaj način, našu nacionalnu zajednicu, želimo da stavimo u ravnopravan položaj sa drugim zajednicama.
Sada imamo jezik kao vrstu identifikacije, što je za nas jako bitno i važno. Važno je da se krenulo sa mrtve tačke, tako da što se tiče službenog jezika u ovom trenutku Bunjevački Nacionalni savet kao legitimni predstavnik nas bunjevaca, neće tražiti celovitu nastavu na bunjevačkom jeziku.
Sada i naša deca, naši školarci imaju udžbenike napisane po ovom standardu i na maternjem jeziku.
U danu za glasanje, SNS će podržati ovaj zakon. Hvala.