Poštovani narodni poslanici, 1.1.1998. godine ukinut je zakon o platama i plate biranim, postavljenim i zaposlenim licima, nisu bile uređene. To se pravda time da odredbe Zakona o radnim odnosima nisu mogle biti primenjivane zbog nedostatka budžetskih sredstava.
I sada se predlažu platni razredi. Mislili smo da je to tekovina koja je važila pre mnogo godina, ali eto, dolazimo do toga da sada ponovo to uvodimo. Takođe, ukida se najveća tekovina sindikata, ukidaju se kolektivni ugovori, kojima su bile uređene plate u javnim službama, koje se finansiraju iz budžeta i doprinosa.
Ovim zakonom predlažete da se uredi način utvrđivanja plata, dodataka, naknada i ostalih primanja izabranih, postavljenih i zaposlenih lica u državnim organima, organima i organizacijama na teritorijalnoj autonomiji lokalne samouprave, javnim službama koje se finansiraju iz budžeta Republike, autonomne pokrajine i lokalne samouprave, javnim službama koje se finansiraju iz doprinosa za obavezno socijalno osiguranje, organizacije za obavezno socijalno osiguranje i drugim organima i organizacijama koje se finansiraju iz budžeta.
Plate zaposlenih utvrđuju se na bazi osnovice, koeficijenta kojim se množi osnovica i dodatka na platu. Predlogom zakona dozvoljavate da javne službe iz socijalnih prihoda mogu da povećavaju svoje plate za 30% i mislim da ta odredba zakona ne bi trebalo da stoji, jer će doći do dispariteta plata u javnim službama, postavljenim i izabranim licima u lokalnoj samoupravi, koju finansiraju u dobrom delu te službe.
Ako hoćemo kontrolu budžetskih sredstava, onda treba imati pravila ponašanja što se tiče plata u državnim organima i javnim službama. Ali, ne slažem se sa predloženim rešenjem, i dolazimo do najspornijeg člana predloženog zakona, a to je član 3. koji kaže da osnovicu i obračun za isplatu plata utvrđuje Vlada Republike Srbije. Mi iz SPS-a ne slažemo se sa predlogom člana 3, jer Vlada je izvršni organ, a ne zakonodavni organ. Zar treba neko, koga bira Skupština, a Vladu Republike Srbije biramo mi, narodni poslanici, zar predsedniku Republike, koji određuje mandatara, treba da određuje platu Vlada? O platama narodnih poslanika zaista ne želim da govorim, neka to bude rešeno onako kako se najbolje smatra.
Takođe je sporan član 5. zakona, kojim Vlada određuje platne grupe zaposlenih iz člana 1. ovog zakona, i koeficijente za obračun i isplatu utvrđuje takođe Vlada. Vlada treba da bude izvršni organ, a ne kao u ovom slučaju, da bude i vrhovni, i zakonodavni, i izvršni organ.
Kao i član 3, i član 5. zakona treba staviti van snage i treba vratiti ingerencije Narodnoj skupštini, kao zakonodavnom organu, da određuje i osnovicu za plate, i koeficijente.
Kako menjati zakon, ako se ne znaju osnovni elementi predloženog zakona? Od svega predloženog, mi samo imamo da će plate biti za izabrana i postavljena lica u organima teritorijalne autonomije i grada Beograda najviše do koeficijenta za obračun i isplatu plate potpredsednika Narodne skupštine. Izabrana i postavljena lica u gradu najviše do koeficijenta za obračun i isplatu plate predsednika stalnog radnog tela Narodne skupštine. Izabrana i postavljena lica u opštinama sa preko 60.000 stanovnika, najviše do koeficijenta za obračun i isplatu plate narodnog poslanika, i sve tako, do najvišeg koeficijenta.
Od svega predloženog, znači, imamo samo najviše do koeficijenta, a koeficijenta nigde nema u predloženom zakonu. Osvrnuću se samo na tačku 4, koja kaže da izabrana i postavljena lica u ostalim opštinama mogu imati platu najviše do 80% koeficijenta za obračun i isplatu narodnog poslanika na stalnom radu u Narodnoj skupštini.
Ne treba odvajati izabrana i postavljena lica u opštinama, jer znači da neko, ko rukovodi opštinom sa ispod 60.000 stanovnika, ima manje problema, jer uslovi privređivanja, geografski položaj, demografska struktura stanovništva, nerazvijenost ili razvijenost tih opština, je različita od opštine do opštine i mislim da takva razlika ne treba da postoji. Jer, ako se odvajaju izabrana i postavljena lica, onda će biti velika razlika u smislu tačke 5, gde će plate zaposlenih u organima teritorijalne autonomije i lokalne samouprave biti najviše do koeficijenta za obračun i isplatu plate samostalnog stručnog saradnika u državnim organima.
Mislim da će zaposlena lica u organima uprave, sa srednjom stručnom spremom, biti najviše pogođena.
Posebno bih prokomentarisao član 8, gde se kaže da zvanja zanimanja zaposlenih u državnim organima, na koje se unosi odredba Zakona o radnim odnosima u državnim organima, utvrđena posebnim propisima, upodobljavaju se zvanjima i znanjima utvrđenim tim zakonom. Koeficijente za ta zvanja određuje Vlada iz člana 5. ovog zakona. Mislim da Vlada prilikom određivanja koeficijenta treba da ima u vidu složenost poslova, odgovornost i uslov za obavljanje tih poslova.
Posebno bih se osvrnuo na odgovornost, složenost i stručnost poslova koje rade inspekcijski organi u državnim organima. Po dosadašnjem propisu, ne ulazeći u složenost, odgovornost stručnost i uslove obavljanja pojedinih inspekcijskih organa, mislim da bi trebalo izjednačiti inspektore finansijske policije sa pojedinim inspekcijskim organima. U tom smislu, inspektori privrednog kriminala su imali beneficirani radni staž. Zaista ne želim niti njima da oduzimam to pravo i mislim da treba da im ostane, ali smatram da finansijska policija u delu stručnosti, odgovornosti i uslova rada, ispunjava uslove da joj se odredi beneficirani radni staž.
Znam da to pitanje treba rešavati u Zakonu o radnim odnosima ili u Zakonu o kontroli, utvrđivanju i naplati javnih prihoda, ali ovo je sve u kontekstu plate i u tom smislu sam to i govorio. Ako hoćemo pravnu državu, onda treba zaista biti pravedan u platnim razredima. Treba izvršiti pravednu raspodelu u sudstvu, da bi sudstvo bilo nezavisno, onako kako se zdušno zalaže ministar Batić. Mislim da radnike u zdravstvenim ustanovama treba tako nagraditi da imaju zaista svoju materijalnu sigurnost, a da učitelj ima volje i želje da od učenika napravi boljeg učitelja. Zahvaljujem.