Očigledno je da govorimo različitim jezicima. Ja i dalje govorim jezikom ekonomije i jezikom podizanja standarda i nemojte meni stavljati u usta nešto što nisam rekla.
Mnogo toga bih mogla da kažem i o projektima koji su ostali iza bivše vlasti u Surdulici, ali pretpostavljam da se time previše ne bavite, obzirom na to da ne znate kakve političke rezultate je imao G17 plus u Surdulici, pa vas pozivam da pogledate malo kakve smo rezultate imali u prethodnom periodu, a što se tiče rezultata u Kosjeriću, nismo se njima previše hvalili, pretpostavljam ni vi vašim.
(Dragan Stevanović, s mesta: Replika.)

Nema razloga za repliku.

Reč ima narodni poslanik Oto Kišmarton.

Poštovani narodni poslanici, poštovano predsedništvo, poštovani ministre, Predlog zakona o regionalizaciji su mnogi narodni poslanici kritikovali i ja smatram da je ovaj zakon nepotreban, loš i opasan za Srbiju. Ovaj zakon ništa dobro neće doneti Srbiji, ali će doneti novu, veću državnu administraciju, agencije i veće troškove.
Navešću jedan primer. Recimo, u Kikindi prethodne četiri godine dok sam učestvovao u vlasti, izgradilo se preko 40 kilometara puteva, više desetina kilometara kanalizacije i više desetina kilometara trotoara, sportski tereni, dečija igrališta, izgrađena je deponija po ekonomskim standardima, razvijao se sport, kultura i druge oblasti života.
Sada, kada su na vlast, sudskim putem, došli, ne svojom krivicom, oni koje građani nisu birali da vode grad, sve je stalo. Kikinda tone u mrak. Sadašnja vlast u Kikindi ne zna da li je došla ili treba da ode.
Za razvoj lokalne samouprave nisu potrebni regioni i agencije, nego sposobni, vredni i pošteni ljudi u vlasti. Srbiji su potrebne jake lokalne samouprave, sa većom samostalnošću.
Građani lokalnih samouprava su ti koji treba da definišu strategiju razvoja, u zavisnosti od prirodnih uslova, ekonomskih uslova, tradicije, istorijskih i ljudskih potencijala. Potrebna je decentralizacija Srbije na taj način da dobiju veću samostalnost u odlučivanju o svom razvoju i upravljanju parama koje se tu zarade. Dakle, vlast treba da se spusti sa nivoa Republike na nivo opština, i to bez posrednika, bez regionalnih agencija, regionalnih kancelarija, oblasnih kancelarija itd.
U ovom zakonu, novac za razvoj lokalne samouprave raspoređivaće agencije, i to tako što će prvo uzeti novac od lokalnih samouprava, odnosno opština, umanjiti, pa vratiti ili ne vratiti u iznosu za koji Agencija smatra da je potreban toj opštini.
Nisam za podelu Srbije na regione, odnosno potencijalne republike, jer ne verujem da je cilj ovog zakona ravnomerni regionalni razvoj. Ko je do sada branio Vladi da podstiče razvoj nedovoljno razvijenih opština? Do sada su svake godine u budžetu RS bile predviđene pare za razvoj nedovoljno razvijenih opština.
Regionalizacija će, zbog brojnih novih institucija, mnogo da košta Srbiju, ali je pitanje – ko će od ove regionalizacije imati koristi, da li građani Srbije, ili neko drugi? Hvala.

Reč ima gospođa Jelena Travar-Miljević. Vašoj poslaničkoj grupi ostalo je još 16 minuta i Poslanička grupa ZES ima 76 minuta. Svi ostali su iskoristili svoje vreme.

Poštovano predsedništvo, poštovana ministarka i predstavnici predlagača zakona, poštovane kolege i koleginice narodni poslanici, kao predstavnica Poslaničke grupe G17 plus i članica stranke koja se zalaže za evropske integracije, dala bih svoje mišljenje zašto je potrebno usvojiti ovaj zakon.
Prvenstveno, na usvajanje ovog zakona obavezuju nas čl. 94. i 97. Ustava, takođe, član 113. SSP-a i Strategija regionalnog razvoja za period 2007 – 2012, koja je usvojena na Vladi u januaru 2007. godine. Ovaj zakon je potrebno usvojiti jer su razlike u stepenu razvijenosti teritorijalnih delova najviše u Evropi i pokazuju trend rasta.
Prema indeksu razvojne ugroženosti, razlike u razvijenosti regiona 2007. iznose 1:7, a lokalnih samouprava – 1:15. Generalno je niska konkurentnost naše privrede. Spadamo u najstarije narode u Evropi, a devastiranost i depopulacija su posebno izražene u određenim područjima.
Ne smatram da će ovaj zakon momentalno rešiti sve ove probleme, ali je preduslov za rešavanje ovakvih problema. Usvajanjem zakona o regionalnom razvoju, pruža se mogućnost efikasnijeg korišćenja domaćih raspoloživih sredstava za razvoj, kao što su NIP, budžet lokalnih samouprava, budžet AP, budžet države, donacije, razvojni krediti, privatne investicije, kao i fondovi EU, prvenstveno mislim na pretpristupne fondove Evropske unije.
Ovaj zakon je rađen po ugledu na zakone EU. Prošao je javnu raspravu u trajanju od šest meseci, kojoj je prethodila dvogodišnja priprema u kojoj su radili stručnjaci relevantni u ovoj oblasti.
Pored ovog, napomenula bih da dolazim iz par puta danas pominjane opštine Žitište, koja spada u jednu od najnerazvijenijih opština u Srbiji.
Ne bih sada govorila o projektima koji su rađeni u opštini Žitište i koji se planiraju da se rade, a svakako su bili pomagani, i biće pomagani iz republičkog budžeta, iz Ministarstva ekonomije, iz NIP-a. Bili su rađeni i dok nije bio G17 plus na čelu NIP. Opština Žitište spada u jedno od ruralnih područja i ima pad stanovništva od 37,1% u odnosu na popis od 1971. godine.
Već u članu 3, kroz načela podsticanja regionalnog razvoja, kao što su načela celovitosti, sinhronizacije, solidarnosti i jednakih mogućnosti, partnerstva, planiranja, javnosti, usklađenosti s pravilima EU itd., uviđamo da ovaj zakon ima tendenciju uspostavljanja ravnomernog regionalnog zakona, a u 6. poglavlju zakona određene su mere i podsticaji, dok su u članu 46. konkretno pobrojani oni subjekti koji mogu da koriste ovaj podsticaj.
Inače, državna intervencija će se ogledati u tome da se pomogne onima koji su slabiji i stručno i finansijski.
Ovo je jedan od zakona koji vodi ka ekonomskoj decentralizaciji, uz mogućnost da građani učestvuju u određivanju prioriteta za razvoj svojih regiona, kao i mogućnost da najnerazvijenije opštine izađu iz te kategorije.
Poslanička grupa G17 plus će, svakako, podržati ovaj zakon. Zahvaljujem na pažnji.

Reč ima narodni poslanik Aleksandar Čotrić.

Poštovana predsednice Parlamenta, uvaženi predstavnici Vlade, dame i gospodo narodni poslanici, poslanici SPO-a u okviru Poslaničke grupe ZES-a, glasaće za zakon o regionalnom razvoju, a razlozi za to su što se južno, istočno i zapadno od Beograda u našoj zemlji nalaze brojna nerazvijena područja, i to u vremenu kada su demetropolizacija, regionalizacija i policentrični razvoj glavni principi na kojima počivaju savremene evropske države.
Nažalost, u ovoj oblasti, u našoj zemlji su još uvek prisutni brojni monopoli, i to ekonomski, finansijski, kulturni, medijski, ali i drugi. Našoj zemlji je potrebna demetropolizacija, neophodna je decentralizacija i regionalizacija, zato što su takvi procesi u drugim evropskim zemljama dali veoma pozitivne rezultate. To ću ilustrovati samo kroz nekoliko primera.
Današnja Španija ima 17 regiona, 50 okruga i blizu 10.000 opština, a u njihovim opštinama prosečno živi oko 4,5 hiljade stanovnika, dok u Srbiji, prema današnjoj podeli na opštine, živi, čak, 46.000 stanovnika. Recimo, u Finskoj je 12 sličnih regiona kao u Španiji, u Francuskoj ih je 22, ali 101 departman, i u ovoj zemlji ima gotovo 40.000 opština sa prosečnim brojem stanovnika oko 2.000.
Da napravimo pregled stanja u zemljama koje su nama bliže u regionu, ili su bile nekada s nama u zajedničkoj državi. Recimo, u Sloveniji postoji šest regija, čak 210 opština sa prosečnim brojem stanovnika, recimo, 9.000. Hrvatska, koja ima administrativnu podelu na 20 županija, ima blizu 500 opština, gotovo upola manje stanovnika od nas, a ima toliki broj jedinica lokalne samouprave. Recimo, Mađarska, koja je po broju stanovnika kao Srbija, ima preko 3.000 opština, ili Makedonija, sa 2.000.000 stanovnika, ima isti broj opština kao i Srbija.
Nažalost, u proteklim godinama, pa i decenijama, bili smo izvan savremenih tokova koji su dominirali evropskim kontinentom u ovoj oblasti i još uvek nemamo funkcionalnu regiju, a broj opština je isti kao i pre pune četiri decenije. Opštinama je, antiustavnim udarom koji je izveden sredinom 90-tih godina prošlog veka, oduzeta imovina, oduzeto im je pravo na prihode od poslovnog prostora, pravo na zapošljavanje, u velikoj meri, čak i pravo na premer zemljišta u katastar.
Često od neke centralne kancelarije zavisi koliko će nekoj opštini i jedinici lokalne samouprave biti dodeljeno sredstava, što nije dobro stanje i treba ga menjati, a ovaj zakon je prvi korak u tom pravcu.
U današnjoj Srbiji, praktično 3/4 ukupnog finansijskog kapitala države, kako domaćeg, tako i stranog, koncentrisano je u glavnom gradu. Zbog toga je u nekim beogradskim opštinama dohodak po glavi stanovnika 25 do 30 puta veći od npr. dohotka po glavi stanovnika u Vlasotincu, Majdanpeku, Trgovištu, Malom Zvorniku, Krupnju, Bosilegradu, Kladovu, Medveđi.
Poređenja radi, taj odnos između najbogatijih i najnerazvijenijih opština u Belgiji, Francuskoj, Holandiji, Velikoj Britaniji manji je od dva puta, dakle, umnogome su te razlike u razvijenosti manje u zemljama EU, čemu i mi težimo i ovaj zakon treba tome da doprinese.
Danas više od dve trećine teritorije Srbije ima status zaboravljene provincije, jer se malo u tim sredinama gradilo, malo je bilo zapošljavanja, od čega su demografski ispražnjeni čitavi krajevi, a neka sela su potpuno nestala; jednostavno, više nema stanovnika u njima, ostala su samo imena na geografskim kartama. Zatvaraju se i škole koje su do pre samo tri ili četiri decenije imale po 300, pa i više učenika, a danas u njima više nema nikoga, ili svega nekoliko učenika.
Lično sam se uverio u jednom selu u okolini Zaječara, gde nam se jedna devojčica obratila i pitala – šta mislite ko je najbolji učenik u našem razredu?
Kako mi to možemo da znamo, odgovorili smo, a ona je rekla – ja sam najbolja učenica. A šta mislite ko je najlošiji učenik? Ne znamo, a ona kaže – ja sam najlošiji, zato što sam jedina učenica u čitavom tom odeljenju, a čini mi se, čak, i u školi.
Dakle, u takvim demografski opustelim regijama Srbije, naročito je to izraženo u Borskom, Zaječarskom, Nišavskom, Jablaničkom, Pčinjskom i Topličkom okrugu, decenijama nisu izgrađeni nikakvi veći, značajniji, kapitalni objekti infrastrutkure, čak je u tom periodu devastirano i mnogo toga što je bilo izgrađeno u vreme Kraljevine Srbije i potonje Kraljevine Jugoslavije.
Kad smo već kod tih istorijskih reminiscencija, da kažem da je u doba Kraljevine Jugoslavije, tek podsećanja i poređenja radi, na području današnjeg grada Leskovca, na kojem se, inače, nalazi gotovo 200 naselja, u to vreme postojalo 35 opština, a u Leskovcu znamo kakva je danas ekonomska situacija, na jugu Srbije, pa i u Leskovcu. U to vreme, zbog izuzetno razvijene tekstilne industrije, koja je bila na evropskom nivou, dobio je naziv ''srpski Mančester“.
Ekonomsko zaostajanje mnogih delova Srbije stvara i nerazumevanje stanovništva tih krajeva prema svojoj prestonici, prema ljudima koji žive u glavnom gradu, jer stanovnici unutrašnjosti Srbije ne znaju da i znatan broj Beograđana, takođe, živi u teškoj materijalnoj situaciji i da samo desetak, pa i manje kilometara od centra grada, recimo, Višnjica se nalazi 7 kilometara od Terazija, postoje naselja koja nemaju još uvek kanalizaciju, da ne pominjem neke druge infrastrukturne značajne objekte. Takvih naselja u Beogradu ima više, neka od njih imaju i preko 30.000 stanovnika.
Još nešto što je značajno, što treba da bude uvod, i donošenjem ovog zakona, u promenu Zakona o izboru narodnih poslanika, jeste činjenica da prema važećem izbornom zakonu, koji je donet još 2000. godine, a čiji je, inače, autor SRS, Srbija je jedna izborna jedinica, a, recimo, dva puta manja, već pomenuta Hrvatska, kada je u pitanju broj stanovnika, ima 10 izbornih jedinica, što je, takođe, dodatni garant decentralizacije i uravnoteženog razvoja te države, jer se obezbeđuje na taj način prisustvo poslanika iz svih delova zemlje, a mi danas imamo situaciju da imamo nekih 30-tak opština koje niko ne predstavlja u ovom domu, jer nema nijednog poslanika ni iz jedne stranke, a to je posledica ovakvog zakona.
Administrativna i razvojna ekonomska podela Srbije na oblasti, recimo, u Kraljevini Jugoslaviji su to bile banovine i regioni unutar oblasti, uz osnivanje čitavog lanca novih opština, jeste programsko opredeljenje SPO-a još od osnivanja naše stranke, dakle, skoro 20 godina, jer je to jedan od osnovnih uslova da Srbija bude uređena kao moderna evropska država. U tom smislu je naša stranka još pre tri godine usvojila programsku deklaraciju o decentralizaciji vlasti u Srbiji i zato će poslanici u SPO-a u okviru Poslaničke grupe ZES glasati za donošenje zakona o regionalnom razvoju. Hvala.

Zahvaljujem, gospodine Čotriću.

Reč ima narodni poslanik gospođa Miroslava Pejica.

Poštovana gospođo predsedavajuća, uvažena gospođo ministre, dame i gospodo, kolege poslanici, danas se konačno pred nama nalazi tekst nacrta zakona o ravnomernom regionalnom razvoju Republike Srbije. Ostali smo jedna od poslednjih zemalja u Evropi koja diskutuje i, nadam se, konačno, za koji dan i usvaja ovaj zakon.
Smatram da je donošenje ovog zakona prvi preduslov za sprovođenje decentralizacije Srbije. Želim da podsetim da je većina parlamentarnih stranaka, kako u poslednjim, tako i u prethodnim kampanjama, isticala decentralizaciju kao jedini put ka ekonomskoj integraciji naše privrede s privredama drugih zemalja, porastu standarda i povećanju opšte socijalne sigurnosti.
Zato sam sigurna da je Ministarstvo ekonomije i regionalnog razvoja pred nas stavilo Predlog zakona koji polazi od stanovišta da proces decentralizacije ne može početi bez prilagođenih institucija i pravnih normi, a sve u cilju smanjivanja međuregionalnih razlika, koje su u ovom trenutku kod nas jako izražene.
Danas je nekoliko puta ponavljano da je u Srbiji odnos između najrazvijenijih i najnerazvijenijih okruga 1:7, a odnos između najrazvijenije i najnerazvijenije opštine 1:15. Te disproporcije razvoja u narednom periodu se moraju prevazići.
Drugi razlog za donošenje ovog zakona je ustavni osnov prema kome smo dužni da se kao društvo brinemo o ravnomernom i održivom regionalnom razvoju. Konačno, treći razlog je usklađivanje našeg zakonodavstva s evropskim standardima regionalne politike. Praksa većine zemalja EU je pokazala da je pitanje ravnomernog regionalnog razvoja nemoguće rešiti bez donošenja posebnog zakona.
Mišljenja sam da samo efikasan sistem institucija može obezbediti uspešnu implementaciju Nacionalnog plana, koji predviđa donošenje ovog zakona. Institucija koja utvrđuje politiku regionalnog razvoja Republike Srbije je Nacionalni savet za regionalni razvoj, na čijem čelu je ministar nadležan za poslove regionalnog razvoja. Savet se sastoji od 19 članova, od kojih je jedan broj ministara Vlade Republike Srbije zadužen za određene resore, i predsednika regionalnih saveta svih regiona.
Predviđeno je da svako od predstavnika regiona direktno, u prisustvu članova Vlade i ostalih institucija, predstavi prioritete i moguće pravce razvoja svog regiona i na taj način se zajednički odrede nacionalne i regionalne razvojne strategije.
Ono što smatram najbitnijom odrednicom ovog zakona, jeste njegovo težište na podsticanju razvoja nedovoljno razvijenih, devastiranih i ruralnih područja.
Postavlja se pitanje, na koji način ovaj zakon može pozitivno da utiče na privredne tokove i standard stanovništva?
Podela Srbije na sedam regiona, pre svega, uticaće na viši standard, bolji život, zbog bržeg i lakšeg protoka novca iz investicionih fondova, donacija i ostalih izvora finansiranja. Prvenstveno će uticati na razvoj malih i srednjih preduzeća, preko raznih vidova kredita i subvencija, što znači i obezbeđivanje znatnog broja novih radnih mesta. Otvara se mogućnost za stvaranje novih industrijskih zona, industrijskih parkova i za rešavanje vitalnih infrastrukturnih problema. Samim tim, stvaraju se preduslovi i za dolazak stranih investitora, što se, istovremeno, povoljno odslikava na priliv u budžete lokalnih samouprava.
Pored dosadašnje prakse da se regionalni i lokalni projekti finansiraju sredstvima sa lokalnog i republičkog budžeta, ovaj zakon, pored unapređenja međuopštinske i međuregionalne saradnje, omogućava kvalitetnu prekograničnu i međunarodnu saradnju.
Pošto dolazim iz Loznice, dakle, zapadne Srbije, upoznata sam sa svim pozitivnim aspektima koje podrazumeva mogućnost prekogranične saradnje. Imamo odličnu saradnju sa svim pograničnim gradovima Republike Srpske koji se nalaze na levoj obali reke Drine, ali, saradnje iz oblasti privrede i infrastrukture na željenom nivou ne može biti bez adekvatnih zakona, poput ovoga koji se danas nalazi pred nama.
Pored mogućnosti proširenja prekogranične saradnje iz domena privrede i infrastrukture, ovaj zakon omogućava i bolji pristup pretpristupnim IPA fondovima i raznim drugim međunarodnim finansijskim organizacijama, kojima i jeste cilj stimulisanje prekogranične saradnje.
Poštovane kolege, u danu za glasanje, Poslanički klub G17 plus će dati svoju podršku i glasati za Predlog zakona o regionalnom razvoju. Zahvaljujem.

Zahvaljujem.

Gospodin Mirko Čikiriz ima reč.