Dame i gospodo, dobro je kada jedna država donosi svoju nacionalnu strategiju zaštite i spašavanja u vanrednim situacijama, ali nije dobro kada realizacija te strategije zavisi od političke volje i političkih interesa. Nažalost, iskustvo nas uči da je sanacija posledica elementarnih nepogoda u proteklom periodu, često bila predmet političke trgovine i volje onih koji su na vlasti.
Kolubarski okrug, iz koga ja dolazim, pogodio je razorni zemljotres 1998. godine i 1999. godine. Zbog javnosti i zbog građana Kolubarskog okruga, podsetiću vas da je te noći između 29. i 30. septembra 1998. godine, Kolubarski okrug pogodio razorni zemljotres, čija je magnituda iznosila 5,6 jedinica Rihterove skale. Epicentar se nalazio na području Mijoničke i Ljiške opštine, na planinskoj gredi od Suvog bora do Maljena. Nakon toga, prema podacima Seizmološkog zavoda Srbije, na ovom području se desilo preko 20 zemljotresa, a jedan od potresa se dogodio 30. aprila 1990. godine sa magnitudom od 5,7 Rihterove skale.
Prema podacima Direkcije za obnovu i razvoj Kolubarskog okruga, u zemljotresu je oštećeno 24.185 kuća, a najviše objekata je stradalo u opštini Valjevo, a zatim u opštini MIonica, Ljig, Lajkovac i Osečina. Daću samo primer iz opštine Mionica, koja je bila epicentar zemljotresa. Oštećeno je ukupno 6420 kuća. Do 2000. godine, izgrađeno je 864 kuće, a 1154 kuće je sanirano, što ukupno iznosi 2018 kuća. Napominjem da je to bio period od jedne i po godine, a da je u republičkoj vlasti učestvovala i SRS. Nakon toga, za 11 godina DOS, ukupno je izgrađeno svega 384 kuće, što je u proseku samo nešto više od 30 kuća godišnje. Ovo praktično znači da bi DOS vlast, ovakvim intenzitetom, izgradila ili sanirala preostale objekte za narednih 25 godina.
Pošto je ta činjenica i vama na vlasti bila jasna, vi ste se dosetili i uradili nešto drugo. Ukidate Direkciju za izgradnju i razvoj Kolubarskog okruga pogođenog zemljotresom, a osnivate Agenciju za infrastrukturni razvoj i socijalno-stambenu izgradnju.
Pravite strategiju kako da prevarite građane. To ste i uradili. Da biste ukinuli sve liste prioriteta za izgradnju i napravili tzv. nultu listu, umestno da buduća izgradnja dobije, navodno, karakter socijalnog stanovanja, biće to još jedna prevara ojađenih građana, čije su kuće nastradale u zemljotresu.
Da neće biti ništa od buduće izgradnje, ukazuje i naziv novoformirane agencije. Da sam u pravu kada ovo kažem, potvrđuju i reči Dragana Jeremića, direktora Direkcije za obnovu Kolubarskog okruga, koji je nedavno izjavio, da je u dogovoru sa ministrom Dulićem rešeno da se ubuduće ukinu sve liste prioriteta za izgradnju i uvede socijalna izgradnja. Odakle njima dvojici pravo da zemljotres pretvaraju u socijalnu kategoriju, kada je to elementarna nepogoda, koja je sve redom, manje ili više, pogodila. Slična ili gotovo ista situacija je i u ostalim opštinama Kolubarskog okruga – u Valjevu, Ljigu, Lajkovcu, Ubu i Osečini.
Nacionalna strategija zaštite i spasavanja u vanrednim situacijama, bujične poplave, predstavljaju elementarnu nepogodu koja prouzrokuje ogromne štete. Bez obzira što vi predviđate izradu metodologije, tzv. aktivne odbrane od poplave, koj podrazumeva potpunu koordinaciju sa radarsko-osmatračkom službom RMHZ, nemoguće je sve predvideti, tako da su štete neminovne.
Nažalost, bujične poplave ogromnog intenziteta su zadesile opštinu Ljig u subotu, 28. maja ove godine. Za samo sat vremena, bujica koja je rušila gotovo sve pred sobom, izazvala je velika oštećenja na zgradama, putevima, mostovima i zasadima na teritoriji cele opštine. Stotine hektara plodne zemlje i useva na njoj se našlo pod muljem i vodom, a sve ono što su poljoprivrednici do tada uložili, otišlo je u nepovrat.
Prema izveštajima komisije, šteta je sledeća. Na poljoprivrednim usevima, njivama i livadama, ukupno 205 miliona. Na putevima, mostovima i ulicama 381 milion. Šteta na građevinskim objektima u mesnim zajednicama – Kadina Luka. Ljig, Veliševac, Slavkovica, Paližnica, Babajić, ukupno 48 miliona. Šteta na gradskom vodovodu je šest miliona i 400 hiljada, što ukupno iznosi 641 milion.
Od Vlade Republike Srbije, opština Ljig je dobila 10 miliona, ili 1,5% od nastale štete. Da ponovim, od 641 milion, opština Ljig je od Vlade Republike Srbije dobila 10 miliona. Tih 10 miliona dinara je utrošeno na popravku opštinskih puteva i mostova, tako da poljoprivrednici za pretrpljenu štetu na usevima nisu dobili nijedan jedini dinar. Ako se uzme u obzir i onako težak položaj seljaka zbog nenormalno visoke cene veštačkog đubriva, semena, nafte koja je najskuplja u Evropi, oni su na došli rub propasti.
Oni koji su nekada hranili druge, zbog elementarne nepogode i nebrige države, koja je gora od svake nepogode, došli su u situaciju da mole da njih drugi hrane. Zato je uslov svih uslova, pre donošenja ove nacionalne strategije bio da se prvo saniraju dosadašnje štete, a tek posle da se planiraju neke nove elementarne nepogode i štete koje će ona izazvati.
Takođe, jedna od velikih nepogoda koja je zadesila opštinu Ljig su i klizišta. Sela Brančić, Kozalji, Šuci, pretrpele su ogromne štete od klizišta 2006. godine. Kao primer ću navesti samo jedno domaćinstvo, Radovanović Živadina iz sela Kozelj, gde su oštećenja na objektima i zemljištu tolika, da je institut CIP u obrazloženju napisao sledeće – s obzirom da se radi o velikom i dubokom klizištu vrednom istraživanja, izrade projekta i sanacije klizišta, višestruko prevazilaze vrednost objekta, tako da se predlaže izmeštanje domaćinstva na druge stabilne lokacije, ali nažalost ovaj čovek svoje domaćinstvo ne može da izmesti nigde na svoja 4,5 hektara imanja jer je čitavo imanje pod klizištem. Napustio je domaćinstvo, preselio nešto pokućstva koliko je stigao, ali nikakvu nadoknadu od Republike ni pomoć ni posle tri godine nije ostvario.
Gospodine ministre, u vezi ovoga dostaviću vam dokumentaciju posle. Hoće li nacionalna strategija, ovaj, kao i druge slučajeve, prethodno rešiti, pa tek
onda ući u neke nove procene. Gospodo iz vlasti, to građani traže od vas. Tako biste jedino pokazali da vam je stalo do sudbine oštećenih građana, ovako vide da ste izgleda vi koji ste na vlasti najveća elementarna nepogoda koja je mogla da ih zadesi. Vašim odlaskom sa vlasti šteta će samo delimično biti sanirana. Hvala.