Gospođo ministre, dame i gospodo, u načelnoj raspravi istakao samo da ovakav predlog zakona nikako ne zaslužuje da bude usvojen u Narodnoj skupštini. Pa sam predložio u cilju popravljanja zakona brisanje reči "fondacija" u svim odredbama o fondacijama, što praktično znači odvajanje ustanove zadužbina od savremene ustanove fondacija, jer su to, sa gledišta srpske tradicije i istorije, nespojive pojave.

U Vladinom obrazloženju navedeno je da se amandman na naslov ne prihvata ''iz razloga što nije celishodno razdvajanje pravne regulative, odnosno donošenje posebnih zakona kojim bi se uredile zadužbine, odnosno fondacije, imajući u vidu da je reč o srodnim pravnim institutima u čijoj je osnovi zajednica imovine radi ostvarivanja ciljeva".

Međutim, u načelnoj raspravi konstatovao sam da je zadužbina srpska istorijska nacionalna i tradicionalna ustanova svetle tradicije, koja se ovakvim zakonom nastoji omalovažiti i poniziti spajanjem sa netradicionalnom profitabilnom ustanovom fondacija.

Amandmanom na naslov Predloga zakona predložio sam, dakle, da zadužbine imaju svoj poseban zakon, dok fondacija s druge strane treba da bude pravno regulisana posebnim zakonom o fondacijama, prvenstveno zbog ograničavanja i kontrolisanja masovnog djelovanja stranih fondacija.

Ne treba zaboraviti činjenicu da su strane fondacije, koje danas dominantno nastupaju u Srbiji, uglavnom neoliberalnog, anacionalnog ideološkog usmerenja. U Srbiji danas dominiraju upravo strane fondacije, koje, nažalost, svoju djelatnost usmjeravaju u obrnutom smjeru od djelatnosti zadužbine kao srpske tradicionalno-kulturne istorijske ustanove. Djelatnost stranih fondacija često je usmjerena u antisrpskom pravcu razbijanja tradicionalnog i istorijskog u srpskom narodu.

Dalje, strane fondacije koje djeluju u Srbiji su ideološke fondacije, jer ih osnivaju i sponzorišu ideološke internacionale, liberalno-demokratska, socijal-demokratska, demohrišćanska i druge, koje u savremenom trenutku djeluju u pravcu dalje satanizacije i borbe protiv elementarnog opstanka srpskog naroda.

S druge strane, da podsjetimo javnost da je u drugoj polovini 19. i prvoj polovini 20. veka srpska elita širila ideje zapadnog liberalizma na Balkan, pa su zbog takvog državnog usmjerenja pravoslavni Srbi ratovali za ostvarenje ciljeva zapadnih liberalnih demokratija, koje su u tim vremenima bila nacional-liberalne, dok danas od tih istih zemalja dobijamo etiketu regresivnog, remetilačkog, pa čak i krvoločnog, fašisoidnog naroda.

Imao sam lično iskustvo učešća na dijalozima hrvatskih i srpskih povjesničara, istoričara u organizaciji liberalno-demokratske fondacije Fridrih Nauman Štiftung, i to u periodu 1999. do 2004. godine.

Sam gospodin Fridrih Nauman, po kome fondacija nosi ime, u istoriji je poznat po svom odbojnom stavu prema srpskom narodu, pa je i sama njegova fondacija usmerena u pravcu nametanja srpske povijesne krivice za događanja u 20. vijeku, a naročito za događanja u poslednjim ratovima iz 90-tih godina.

Dakle, Fondacija Fridrih Nauman Štiftung delovala je i deluje sa antisrpskih pozicija, naročito krivotvorenja istorije srpskog naroda i srpskih zemalja. Lično sam pozivan na dijaloge kao specijalan slučaj tzv. militantnog velikosrpskog povjesničara, pa sam takav tretman imao u našim povjesničarskim druženjima, čak sam i optužen da sam svojim knjigama izazvao rat na prostorima Srpske Krajine u Hrvatskoj, i to od hrvatskih kolega, bez obzira što je moja tadašnja prva knjiga nacionalno benigna o Sokolima objavljena tek 1991. godine.

Ovo moje iskustvo vam navodim kao ilustraciju kakva antisrpska klima vlada u ovoj fondaciji. Sličnu ulogu kod sprovođenja procesa rekonsilijacije, kod tobožnjeg izmirenje kod jugobraće, imala je, a i danas ima i socijal-demokratska fondacija Fridrih Ebert Štiftung, preko koje sam svojevremeno nastupao na naučnim skupovima i u Albaniji. Od delatnosti poznatog antisrpskog američko-mađarskog sponzora Džordža Soroša ne treba mnogo govoriti. Srpskoj javnosti je previše poznat po svojim fondovima namenjenim za antisrpske potrebe.

Neoliberalne fondacije finansiraju antisrpske naučne, kulturne i prosvetne projekte, kao na primer antisrpske udžbenike, kojima nameću nekakve modele tzv. društvene istorije. Zatim, nameću poslednjih godina istorijske čitanke za jugoistok Evrope u redakciji prof. dr Dubravke Stojanović, u kojima se iznosi apsurdna tvrdnja da ima više istorijskih istina. Moguće je da ima više tzv. ideoloških i političkih istina, ali se zaboravlja da može da postoji samo jedna istina, a to je egzaktna naučno-istoriografska istina.

Treba pomenuti i djelovanje uticaja fondacije CDU konzervativnih demohrišćana Konrad Adenauer, koja u Srbiji radi na provođenju tzv. multikulturalnosti, smanjivanje tzv. demokratskih ljudskih prava većinskom srpskom narodu.

Međutim, vođa CDU Merkelova danas odstupa od proklomovane multikulturalnosti u svojoj Nemačkoj i to otvorenim zalaganjem za njemačku državu njemačkog naroda. Po njoj su Nemci samo oni koji dobro govore nemački jezik, dakle, sledi čišćenje Nemačke od gastrabajtera, naročito onih muslimansko-turskog porijekla.

S obzirom na negativno iskustvo sa radom stranih liberalnih i socijal-demokratskih fondacija u Srbiji, treba naročito biti oprezan sa odredbama članova ovog zakona koji propisuje rad stranih fondacija u Srbiji.

Na kraju, ove primere sam vam naveo kao argument za moj amandman kako bi se sagledalo da zadužbina kao srpska tradicionalna i nacionalna ustanova srpskog naroda, čiji je rad od 1972. godine regulisan samo Zakonom o zadužbinama, nikako ne može biti regulisana istim zakonom kao fondacija.

Dame i gospodo narodni poslanici, zbog javnosti citiram prvi stav člana 2. Predloga zakona: ''Zadužbina, u smislu ovog zakona, jeste pravno lice bez članova kojem je osnivač namenio određenu imovinu radi dobročinog ostvarivanja opštekorisnog cilja ili privatnog interesa, odnosno cilja koji nije zabranjen Ustavom ili zakonom.''

Ovde je nešto neobično. Koristi se termin "dobročinog", valjda je pravilno reći dobročinstvo. Bar to bi trebalo ispraviti.

Ako član 2. nosi naslov "Zadužbina i fondacija", logički zaključak je da treba formulisati definiciju zadužbine, a to Vladin predlog teksta ne čini.

Međutim, amandmanom na član 2. SRS je predložila da se izvrši dopuna i jezička izmena prvog stava tog člana sledećom formulacijom: ''Zadužbina, odnosno zaklada je kulturno-istorijska i tradicionalna ustanova od izuzetnog nacionalno-humanitarnog značaja kojoj je osnivač namenio određenu imovinu radi ostvarivanja opštekorisnog cilja, odnosno cilja koji nije zabranjen Ustavom ili zakonom.''

Dopunom i izmenama prvog stava člana 2. ističe se istorijski i tradicionalni značaj srpskog zadužbinarstva u odnosu na pojam fondacije, koja pojmovno označava ustanovu stranog porijekla, karakterističnu, kao što sam rekao, za savremena evropska demokratska i liberalna društva.

U svom obrazloženju Vlada je istakla da se ''amandman ne prihvata iz razloga što termin "kulturno-istorijska i tradicionalna ustanova" nema preciznu pravnu konotaciju, niti izražava suštinu instituta zadužbine. Naime, u našem pravnom sistemu termin "ustanova" se vezuje za poseban statusno-pravni oblik: javno-pravno lice kojem je povereno vršenje određenih javnih ovlašćenja, a ne na zadužbinu kao privatno pravno lice.''

Vladino obrazloženje za odbijanje ovog amandmana predstavlja pravni formalizam. Uglavnom se ne usvajaju argumenti SRS da zadužbina treba da bude kulturno-istorijska i tradicionalna ustanova.

Inače, pojam ustanova za zadužbine, koji formalno-pravnom argumentacijom negirate, korišten je u svim zakonima Kraljevine Srbije i Kraljevine Jugoslavije, pa mislim da se savremena vlast treba više držati tradicionalizma, po ugledu na najtradicionalniji narod na svetu, Britance, odnosno Engleze.

Sledeća primedba Vlade na amandman je da ova naša izmena sužava nadležnost fondacije samo na kulturno-istorijske i nacionalno-humanitarne svrhe.

Međutim, mojom argumentacijom na sledeći član 3. videće se da SRS ne sužava ciljeve i zadatke zadužbine samo na prethodno navedeno, već i naučne, kulturne, prosvetne, socijalne, zdravstvene i druge ciljeve.

Dame i gospodo narodni poslanici, amandmanom na član 3. Predloga zakona predlažem da se posle reči "usmerene na promovisanje i zaštitu" dodaju reči "nacionalnih i tradicionalnih vrednosti srpskog naroda i građana Republike Srbije".

Posle navedenih nacionalnih zadataka i aktivnosti normalno je da slede i druge aktivnosti nabrojane u Vladinom predlogu člana 3.

Međutim, u Vladinom obrazloženju je navedeno da se amandman ne prihvata iz razloga što je navedeno već obuhvaćeno članom 3, kojim je utvrđeno da se ostvarivanje opštekorisnog cilja smatraju, pored nabrojanih, i druge aktivnosti kojima zadužbine i fondacije ostvaruju opštekorisne ciljeve odnosno interese.

Zamolio bih gospodina ministra Bradića, kojeg nema, nažalost, da mi pronađe u prvom pasusu člana 3. formulaciju koju sam predložio da se ubaci na citirano mesto prvog pasusa.

Inače, moja predložena varijanta amandmana je blaža varijanta, pa i ona nije prihvaćena od Vlade. Po meni, postojeća formulacija člana 3. Predloga zakona je jezički rogobatna, gramatički nepravilna, pojmovno neusklađena i nesistematična u pogledu isticanja u prvi plan nekih novih neistorijskih, sporednih ciljeva u odnosu na primarne srpske nacionalne i građanske ciljeve i evropske tradicionalne ciljeve, odnosno u odnosu na tradicionalne i nacionalne ciljeve većinskog državotvornog naroda.

Zbog javnosti moram da citiram da su, prema Predlogu zakona, u članu 3. na prvom mestu kao opštekorisni ciljevi zadužbine, možete zamisliti, navedene aktivnosti usmerene na promovisanje i zaštitu ljudskih, građanskih i manjinskih prava, zatim promovisanje demokratskih vrednosti, evropskih integracija i nekakvog međunarodnog razumevanja, održivog razvoja, pa čak i regionalnog razvoja, to bih bolje nazvao – federalizacije Srbije, na kraju čak i ravnopravnosti polova.

Tek posle ovih epohalnih ključnih aktivnosti za Vladu, koje su rezultat evropskog diktata, dolaze za njih sporedne aktivnosti, to je za pisce ovoga predloga zakona, kao što su unapređenje socijalne i zdravstvene zaštite, promovisanje kulture, pa tek onda na kraju i nauke, obrazovanja i umetnosti.

Dakle, ovim mojim amandmanom na prvo mesto se stavlja formulacija o ključnoj aktivnosti zadužbina, očuvanje nacije i tradicije srpskog naroda, ali i građana Srbije. Zato sam na kraju u svom amandmanu na član 3. Predloga zakona na prvo mesto u aktivnosti zadužbine stavio promovisanje i zaštitu nacionalnih i tradicionalnih vrednosti srpskog naroda i građana Srbije, univerzalnih evropskih tradicionalnih i demokratskih vrednosti, promovisanje i popularizaciju nauke, prosvete, kulture itd.

Dame i gospodo poslanici, gospodine ministre, po mišljenju nas iz SRS, ovakav predlog zakona nikako ne zaslužuje da bude usvojen u Narodnoj skupštini Republike Srbije. Pre svega, u cilju popravljanja ovakvog zakona predlažem odvajanje ustanove zadužbina od savremene ustanove - fondacija, jer su to, sa gledišta srpske tradicije i istorije, nespojive pojave. Zadužbina je srpska istorijska, nacionalna i tradicionalna ustanova koja se ovakvim zakonom nastoji omalovažiti i poniziti spajanjem sa tzv. modernom, netradicionalnom, profitabilnom ustanovom – fondacija.
Svojim amandmanom na naslov Predloga zakona predložio sam da zadužbine dobiju svoj poseban zakon, dok fondacija, sa druge strane, treba da bude pravno regulisana posebnim zakonom o fondacijama, prvenstveno zbog ograničavanja i kontrolisanja masovnog delovanja stranih neoliberalnih fondacija.
Dakle, ne treba zaboraviti na činjenicu da su strane fondacije, koje danas dominantno nastupaju u Srbiji, uglavnom neoliberalnog anacionalnog ideološkog usmerenja. Međutim, ima i pozitivnih primera delovanja naučnih fondacija, kakva je npr. fondacija Mihajlo Pupin i druge.
U zakonodavnoj praksi Kraljevine Srbije i Kraljevine Jugoslavije zadužbine su bile pod Ministarstvom prosvete, a ne kao danas pod Ministarstvom kulture. Kroz istoriju 19. i prve polovine 20. veka većina zadužbina imala je prosvetni karakter.
Definicijom zakonodavstva Kraljevine Jugoslavije, zadužbina ili pod drugim sinonimnim nazivom zaklada, fond ili zavod, jeste ustanova kojoj se namenjuje izvesna imovina nekoj trajnoj svrsi. U to vreme zadužbine su mogle osnivati fizička i pravna lica. Osnovni akt i statut za sve zadužbine u Kraljevini Jugoslaviji nije odobravalo Ministarstvo prosvete u slučajevima ako je "svrha zadužbine nemogućna, pravno ili moralno nedopustiva".
Zadužbinske račune pregledavala je uzorita računska ustanova, glavna kontrola, u to vreme zvana i računski sud, koja je na zahtev vlasti naređivala da se izvrši pregled stanja zadužbinske imovine. Pri Ministarstvu prosvete postojao je i zadužbinski savet, kao vrhovna zadužbinska vlast. Pitam se da li danas pri Ministarstvu kulture postoji slična institucija? Koliko znam, ne postoji.
Zadužbinski savet je imao sedam članova: jedan državni savetnik, jedan kasacioni sudija, jedan apelacioni sudija, predsednik prvostepenog suda. Ostali članovi uzimani su iz redova stručnjaka i velikih dobrotvora. Ističem ovu sudsku hijerarhiju jer je davala izuzetnu ozbiljnost i legitimnost i pravni legalitet savetu.
Status zadužbina u Kraljevini Jugoslaviji je bio potpunosti pravno regulisan. Tako, na primer, na Zakon o zadužbinama iz 1930. godine propisan je iscrpan pravilnik za primenu Zakona o zadužbinama. Organizaciono i pri opštem odeljenju Ministarstva prosvete postojao je poseban zadužbinski odsek koji je imao zadatak da vodi nadzor da se zadužbinama, koje ne stoje pod neposrednom upravom Ministarstva prosvete, upravlja u duhu njihovog osnovnog akta i statuta, a saobrazno Zakonu o zadužbinama; zatim, zadatak da u duhu osnovnog akta i statuta, saobrazno Zakon o zadužbinama, upravlja zadužbinama koje se nalaze pod neposrednom upravom Ministarstva prosvete.
Dalje, imalo je zadatak da vodi evidenciju o pravnom i faktičkom stanju svih zadužbina, da prikuplja, rediguje i sređuje i povremeno štampa biografske podatke o osnivačima zadužbina, kao i da se stara da se ukazuje dužna pažnja njihovoj uspomeni i drugo. Dakle, istorijsko sećanje na velike zadužbinare čuvano je publikovanjem zadužbinskih spomenica, monografija, hronika i drugog.
Sećanje na velike zadužbinare, međutim, danas se izgleda prepušta zaboravu vremena, jer se u veoma malom obimu štampaju zadužbinarska izdanja. Službe zadužbinskog odseka, prema Zakonu iz 1930. godine, naročito prema pravilniku, morale su vršiti detaljnu i preciznu kontrolu rada zadužbine, poverenih novčanih sredstava i drugog.
Dalje, zadužbinski odsek Ministarstva prosvete vodio je zadužbinski registar o svim zadužbinama Kraljevine Jugoslavije. Dakle, postojala je prava kontrola nad kontrolom. Postavljam pitanje gospodinu ministru da li danas u približno istoj meri Ministarstvo kulture, kao vrhovna zadužbinska vlast, brine, odnosno kontroliše rad zadužbina, naročito one finansijske prirode.
Da li je revizorima u potpunosti dozvoljeno da vrše svoj posao? Koliko znam, ne postoji pri ministarstvu zadužbinski odsek ili odeljenje u organizacionoj strukturi Ministarstva kulture, a to bi svakako trebalo u nekoj budućoj sistematizaciji da se uradi.
Prema ovom zakonu iz 1930. godine iz zadužbinske imovine dodeljivana je i pomoć nemoćnima, nevoljnima, socijalno ugroženom stanovništvu. Prednost su imali ratni invalidi, službeni invalidi i njihova deca prilikom dodeljivanja pomoći zadužbinske imovine.
Pitam da li danas postoji takvo zadužbinarstvo? Meni nije poznato, a bilo bi neophodno zbog velikog broja ratnih i ostalih invalida. Komunistički terorizam nad nekretninama tzv. narodnih neprijatelja doživljavao je punu ekspanziju od 1945. godine pa nadalje, naročito nad zadužbinskom imovinom u Beogradu.
Zakonom o nacionalizaciji privatnih privrednih preduzeća iz 1946. godine oduzimano je, narodski rečeno, sve i svašta. Zakon koji bi štitio zadužbine uopšte nije donesen, pa je u toj oblasti vladao potpuni pravni provizorij, pa samim tim i potpuni haos. Bezobzirno su otimane zadužbine koje su vlasnici, nošeni humanizmom, slobodnom voljom, testamentom ostavljali na polzu i korist svom otačastvu.
Vezano za zadužbine od zakonskih i podzakonskih pravnih akata, od novih komunističkih vlasti donesena je samo odluka Velike antifašističke Skupštine Srbije o zadužbinskim upravama od 11. decembra 1944. godine. Ovom odlukom poverenik prosvete, u prevodu ministar, za Srbiju je izvršavao popunjavanje zadužbinskih uprava, formalno "u duhu osnovnih akata i statuta zadužbina", dok je to u stvarnosti vršeno prema komunističkoj proceni moralno-političke podobnosti. Poverenik je mogao smenjivati i postavljati novu upravu u slučajevima kada proceni da rad uprava nije u skladu sa ideologijom i politikom novog komunističkog vremena.
U socijalističkoj Jugoslaviji naročito je bilo ugroženo prosvetno univerzitetsko zadužbinarstvo koje je svoje korene vuklo iz perioda Knjaževine Srbije, odnosno Kraljevine Jugoslavije. Prvih godina posle rata još uvek je vršena pomoć studentima iz zadužbinskih fondova. Tako su na primer studentima od 1948. godine povodom Dana Republike, 29. novembra, i Dana univerziteta svake godine dodeljivane novčane nagrade za nagradne temate i za uspeh u iznosu od 5.000 dinara.
Ove nagrade, kao i stipendije i drugi vidovi materijalne pomoći siromašnim i uspešnim studentima, davane su iz sredstava zadužbina i fondova Beogradskog univerziteta koji su nasleđeni iz perioda Kraljevine Jugoslavije.
Međutim, u komunističkom periodu prosvetni studentski zadužbinski fondovi su sve više gašeni zbog komunističkog uslovljavanja koje je vršeno pod isprikom ostvarenja novih opštih, socijalističkih, političkih i društveno-ekonomskih ciljeva, a koji su se odnosili na brisanje starog, odnosno buržoaskog, po njima dekadentnog, građanskog ili velikosrpskog.
Kako navodi istoričar, dr Bondžić, Beogradski univerzitet je pre Drugog svetskog rata imao značajan broj zadužbina koje su uglavnom služila za nagrađivanje uspešnih studenata, ali i za pomaganje naučnog rada na Univerzitetu. Imovina većine zadužbina sastojala se i od novčanih uloga ili hartija od vrednosti koji su se posle rata sveli na manje iznose.
Početkom 50-tih godina univerzitet je još uvek imao 11 većih zadužbina čija se imovina sastojala od nepokretnosti. To su na primer bile zadužbine Luke Ćelovića Trebinjca, Koste Elčića, Josipa Jovanovića Gliše i Marije Rakić, Svetozara Vidakovića, Draginje Katić, Ane Đurković i drugih.
Postojala su i 124 novčana fonda kod Državne investicione banke, koji su služili za nagrađivanje studentskih radova, za pomoć siromašnim studentima, za studentske stipendije i finansiranje naučne i nastavne delatnosti.
Međutim, odredbama novih socijalističkih propisa takav vid prosvetnog zadužbinarstva se postepeno gasio. Tako su, na primer, prema propisima uredbe o upravljanju stambenim zgradama iz 1953. godine zgrade univerzitetskih zadužbina morale da pređu pod upravu i korištenje opština za potrebe novih stanara.
Prihodi od zgrada više nisu korišćeni za studentske potrebe i na taj način studentsko zadužbinarstvo je ugašeno. Uprava univerziteta, koja je bila nadležna i za prosvetne zadužbine, pred državnom silom je gubila sporove pred vrhovnim sudovima Srbije i Jugoslavije, pa su zadužbinske prostorije pretvorene u stanove ostale u svojini bespravnih novih stanara.
Nove vlasti nisu imale ni najmanje sluha da bar zadužbine koje su imale izuzetnu socijalnu, prosvetnu i kulturnu svrhu poštede od besomučne nacionalizacije.
Kako ovih dana mediji saopštavaju, taj problem ni do dana današnjeg nije rešen. U ovom trenutku se aktuelizuje zbog zahteva naslednika zadužbinara, ali i ugroženosti današnjih tzv. vlasnika zadužbinskih prostorija i stanova.
Ipak, zbog usklađivanja sa evropskim diktatom o potrebi provođenja potpune restitucije imovine u Srbiji, danas se iz tih zadužbinskih stanova pokušavaju izbaciti stanari čiji su roditelji potpuno nezakonitom odlukom dobili stanarsko pravo. Time se i današnja vlast stavlja na teške muke kako rešiti posledice komunističkog terora nad zadužbinskim vlasništvom.
Brozovo nasleđe neprimerene nacionalizacije i danas pritiska srpske vlasti, jer bez izvršene potpune restitucije nema ulaska Srbiji u EU. Ispunjenje tog uslova EU značiće bankrot države Srbije.
Postavljam pitanje – otkud Srbiji 50 do 100 milijardi evra da isplati odštetu vlasnicima otete imovine?
Da se vratimo pitanju zadužbinarstva i fondacija. Koliko sam uspeo istražiti, sve do 1972. godine nije donesen nijedan zakon koji bi regulisao pravni položaj zadužbina u Srbiji. I upravo te 1972, u jeku ustavnih amandmanskih promena, odjednom se pojavljuje moderni zakon pod nazivom Zakon o zadužbinama, fondacijama i fondovima.
Pojavljuje se nova humanitarno socijalno-finansijska kategorija fondacija. Od termina zadužbina odvaja se i naziv fond, iako su prethodno zadužbina, fond i zaklada predstavljali sinonime. Već u to vreme koje je, da ne zaboravimo, i vreme potpunog državotvornog razbijanja Srbije i srpskog naroda, zadužbina je izjednačena sa terminološkom novotarijom fondacija.
U članu 1. Zakona iz 1972. godine formulisano je da se zadužbina, fondacija i fond osnivaju radi podsticanja i pomaganja stvaralaštva u nauci, umetnosti, kulturi i ostalom. Dakle, u Zakonu iz 1972. veliki nedostatak je socrealistička odredba da se ostvarivanje ciljeva zadužbina i fondacija zasniva na načelima samoupravljanja radnog naroda.
Čak i u to teško vreme po srpski narod država je više brinula o zadužbinama nego danas. Naime, ovim zakonom iz 1972. osnovana je specijalna institucija namenjena svrsi zaštite kao samostalni organ. To je bio Republički savez za zadužbine, fondacije i fondove kojeg je imenovala Skupština Srbije. Ovaj savet izdavao je odobrenja za osnivanje, ocenjivao da li su ciljevi zbog kojih je zadužbina ili fondacija osnovana u skladu sa Ustavom i zakonom, pružao je pomoć opštinskim organima u poslovima vezanim za njihovo osnivanje i rad.
Pravni položaj zadužbina i fondacija u Republici Srbiji do sada je, kao što je poznato, uređivan Zakonom o zadužbinama iz 1989. godine. Ovim zakonom zadužbina je potpuno izjednačena sa fondacijom u nekim članovima. Republički organ nadležan za poslove kulture vodio je zadužbine, fondacije i fondove, a zakon se zasnivao na konceptu državne, privatne i društvene svojine.
Vladine i nevladine apologete ovog novog predloga zakona navode da zakon doprinosi oživljavanju zadužbinske filantropske kulture u Srbiji.
Dalje, navode da su najzaslužniji za stvaranje ovog, tobož, modernog zakona Ministarstvo kulture, ali i nekakva nevladina organizacija Balkanski fond za lokalne inicijative. Ovo je naprosto čudno.
Brojne državne Vladine institucije koje primaju novac iz budžeta koje izgleda ne mogu same da urade posao, već im pripomažu nekakve Vladine organizacije. Apologete ovoga predloga zakona dalje navode da je proces pisanja zakona 2007. godine pokrenuo Balkanski fond za lokalne inicijative, jedna od najvećih fondacija u saradnji sa resornim ministrom kulture, dok je sve to višegodišnje pisanje vršeno u svrhu doprinosa usklađivanja domaćih propisa sa evropskim standardom i normama.
U Srbiji već više godina ne postoji jedinstveno zadužbinarstvo. Naime, moram istaći podatak da je Zakonom o utvrđivanju nadležnosti Vojvodine iz 2002. godine, i to članom 8, preneto u nadležnost Vojvodine, kao povereni posao, da u skladu sa zakonom odobrava osnivanje zadužbina, fondacija i fondova na teritoriji AP Vojvodine.
Sada vidimo kako se to u praksi sprovelo. Verovali ili ne, od te 2002. godine u državi Vojvodini osnovana je samo jedna zadužbina, po tradicionalnom srpskom modelu, dok je s druge strane osnovano 40 fondacija i čak 125 fondova. Zadužbinarstvo se gasi u Vojvodini, ali zato izuzetno napreduju moderni oblici tzv. filantropske pomoći, koji takođe prosto cvetaju.
Nekada je bilo jedinstveno zadužbinarstvo u okviru Kraljevine Srbije, Kraljevine Jugoslavije, pa čak i FNRJ. Kako sam ih istakao, postojeće stare i novije srpske zadužbine imaju opštekorisnu svrhu za opšte tradicionalne vrednosti, na korist srpskog naroda.
Da se podsetimo aktivnosti u korist srpskog naroda Vukove zadužbine, zadužbine Miše Anastasijevića, Kolarčeve zadužbine, zadužbine kralja Petra II na Oplencu i drugih.
Nažalost, danas, kao što su i druge kolege rekle, takvog žrtvovanja imovine za opšte dobro od strane bogatih trgovaca ili danas tajkuna naprosto više nema.

Gospodo poslanici, gospodine ministre, Vlada je odbila ovaj moj amandman iz razloga što se prihvatanjem amandmana na član 1. koji su podnijeli poslanici Miletić i Petronijević, kako se navodi, obezbeđuje uvažavanje nacionalnih, evropskih i univerzalnih vrijednosti kulturnog nasleđa.
Moram da istaknem da moj amandman nije predočen Vladi u formi kakvu sam zamislio. Naime, zbog kratkoće vremena za podnošenje amandmana pojavile su se neusklađenosti sa nadležnim skupštinskim službama. U amandman posle reči – član 1. briše se nije ubačena moja formulacija člana 4. stav 1. tačka 5), koja glasi – uvažavanje opštečovečanskih, humanističkih i demokratskih vrednosti sa poštovanjem evropske i nacionalne tradicije.
Moj amandman predstavlja kompromisno rešenje između nacionalno-tradicionalne formulacije iz člana 4. tačka 5) Zakona o visokom obrazovanju i postojeće globalističke formulacije člana 1. Predloga zakona o izmenama i dopunama Zakona o visokom obrazovanju.
U prvi plan sam izbacio srpsku riječi – opštečovečanskih, ali ne u današnjem neoliberalnom smislu univerzalnog, već u tradicionalnom neideološkom gledištu na kulturno nasleđe. Takva formulacija bi po mom mišljenju obuhvatila naučne, verske i kulturne vrednosti van evropskih civilizacija, npr. budizma, islama, jevrejstva i drugog. One bi normativno bile zastupljene u univerzitetskoj nastavi.
U prihvaćenom amandmanu poslanika Petronijevića i Miletića nedostaju reč – opštečovečanske ili univerzalne vrijednosti, iako u Vladinom obrazloženju stoji da Miletićev i Petronijevićev amandman obezbeđuje uvažavanje nacionalnih, evropskih i univerzalnih vrednosti, pa smatram da bi ova moja dopuna u potpunosti dopunila amandman i u pravcu vanevropskog vrednovanja vantradicionalnih civilizacijskih dostignuća i njihove normativne zastupljenosti u visokom školstvu.
Na kraju, ipak je dobro što je Vlada promijenila član 1. Predloga zakona o izmenama i dopunama Zakona o visokom školstvu koji je, kako sam govorio u svom izdvojenom mišljenju, usvajanjem mogao izazvati kobne posledice po opstanak nacionalnog i tradicionalnog, ali tradicionalno evropskog u prosvetnom sistemu Srbije. Svojom dopunom opštečovečanski, naučni i kulturni dometi van evropskog prostora bili bi obuhvaćeni.
Vidite, gospodine ministre i gospodo poslanici, da ipak mi radikali nismo retrogradni, ksenofobični, niti smo protiv stranih naučnih i kulturnih uticaja, ali smo protiv postojećeg nenormalnog satiranja nacionalnog, odnosno tradicionalnog kod srpskog naroda.

Poštovana gospodo poslanici, uvaženi gospodine ministre, prof. dr Zoran Šami je s pravom ukazao na izmene i dopune Zakona o visokom obrazovanju, da nije politički zakon, ali da ipak ima dva člana koji u sebi imaju elemente političkog. To je član koji govori o dodatnom prenošenju nadležnosti na Vojvodinu i član koji govori o sastavu Nacionalnog saveta, to je njegova opaska na odredbu da Vlada bira trećinu članova Saveta.        
Na razmišljanje kolege Šamija dodao bih i moje zapažanje da postoji jedan član, bolje rečeno famozna tačka 5) koja ima u sebi ideološku karakteristiku, odnosno ideološko-nacionalnu, a i u krajnjoj konsekvenci ideološko-političku, jer može da proizvede nepoželjne nacionalno-državne ili političko-državne posledice.
Izmena tačke 5) zaslužuje da se dodatno razmatra, jer će ona, kao što sam ranije isticao, izazvati kobne posledice po opstanak nacionalnog i tradicionalnog, ali i tradicionalno-evropskog u prosvetnom sistemu Srbije.
Famoznu tačku 5) člana 4. pominjao sam i ranije, u prepisci sa gospodinom ministrom Obradovićem, prilikom postavljanja poslaničkog pitanja o anacionalnom delovanju na pojedinim fakultetima u Srbiji, s naglaskom na Pravni fakultet "Union", to se, koliko se sećam, desilo u maju 2009. godine.
Zbog javnosti hoću ponovo da istaknem neke nove momente vezane za pomenuti član i spornu tačku. Naime, u svom izdvojenom mišljenju govorio sam da nova formulacija člana 1. Predloga zakona ide ka dodatnoj globalizaciji visokog obrazovanja i da ona očito prestavlja dodatno usklađivanje sa antievropskim ''bolonjskim'' modelom studiranja, koji ukida tradicionalne, pedagoške, naučne vrednosti, odnosno govorio sam da se takvom formulacijom ne ugrožava samo nacionalna, prosvetna i šira kulturna tradicija već i stara evropska univerzitetska tradicija.
Srpska nacionalna prosveta je naročito na udaru takozvanih novih univerzalnih vrednosti od vremena ''petooktobarskih'' političkih promena. Na udaru su humanističke nauke, naročito istorija, književnost i lingvistika. Na posebnom udaru su bili udžbenici istorije, koji su na egzaktan naučni način revidirali istoriografiju crvenog pobednika i istinitim činjenicama pobijali nametnute falsifikovane istorijske stereotipe.
Smatram da treba zaštiti tradicionalne, prosvetne, kulturne i verske vrednosti od antievropskih neoliberalnih kretanja. Takva ideologija ide upravo u antievropskom pravcu negiranja suštinskih, evropskih, moralnih, nacionalnih, kulturnih i verskih vrednosti. Ona razara tradicionalne crkve i verske organizacije, razara tradicionalne narode iz kojih stvara nove evropske nacije, stvara subkulturu tobožnjeg avangardnog, modernističkog, novoevropskog, kulturnog značaja. Anacionalne vrednosti se često prezentiraju studentima srpskih univerziteta i prisutne su u nastavi nekolicine anacionalnih fakulteta. I, upravo se zbog njih pokušava izvršiti ova, po meni, ključna izmena tačke 5) člana 4.
U ovom sam uzvišenom domu svojevremeno pominjao anacionalnu strategiju u radu nekolicine fakulteta i naročito anacionalnu i neoliberalnu strategiju Pravnog fakulteta Univerziteta ''Union''. Svojevremeno sam vam, gospodine ministre, postavio pitanje – kako je moguće da Pravni fakultet Univerziteta ''Union'', kao anacionalna prava institucija, koja uništava tradicionalnu srpsku pravnu nauku, legalno deluje u državi Srbiji? Odgovoreno mi je da ta prosvetno-naučna institucija obavlja delatnost u skladu sa zakonom, zagarantovanim principom akademskih sloboda, pod kojim se, u skladu sa članom 5. Zakona, podrazumeva sloboda naučnoistraživačkog rada i umetničkog stvaralaštva, uključujući slobodu istraživanja, javnog predstavljanja naučnih rezultata i umetničkih dostignuća, sloboda izbora metoda, interpretacije nastavnih sadržaja i sloboda izbora studijskih programa.
Dakle, pod principom akademskih sloboda, Zakon o visokom obrazovanju iz 2005. godine ne predviđa slobodno, bolje reći, neodgovorno ugrožavanje državnog i nacionalnog temelja, tradicionalne nauke, tradicionalnog morala. Po mom mišljenju, nekontrolisane akademske slobode mogu doprinositi anarhiji u društvu. Zato je neophodna i povremena intervencija državne uprave, odnosno nadležnog ministra, koji u svom resoru treba da predstavlja najveći državni autoritet, a koji se, postiže, u stvari, da podsetim, strogim pridržavanjem državnih zakona. Ministri bi trebalo da budu isključivo rukovođeni interesima službe, interesima državnog opstanka.
Prosvetni rad može, naročito kod mladih ljudi, da razvija patriotski osećaj, koji preko nacionalnog vaspitanja jača državno i nacionalno jedinstvo. Ova država kao da je zaboravila elementarni nacionalno-prosvetni rad pred naletom univerzalnih neoliberalnih stremljenja. Takozvane akademske slobode u smislu potpune nacionalne i državotvorne neodgovornosti, u potpunosti će se ostvariti izmenom postojeće formulacije iz tačke 5) Zakona o visokom obrazovanju 2005. godine.
Prilikom postavljanja ovog pomenutog poslaničkog pitanja iz maja 2009. godine, u Skupštini sam istakao da pomenuti član zakona, koji govori o principima visokog obrazovanja, u tački 5) zahteva uvažavanje humanističkih i demokratskih vrednosti evropske i nacionalne tradicije. Ta tačka u zakonu, nažalost, nije detaljnije obrazložena. Upravo neuvažavanje nacionalne tradicije, kako sam istakao u svom tadašnjem poslaničkom pitanju, sprovodi već pomenuti Pravni fakultet ''Union'' i još nekoliko fakulteta, kao, na primer, pojedini profesori Fakulteta političkih nauka, državnog pravnog fakulteta, pojedini profesori Filozofskog fakulteta u Beogradu i drugih.
Gospodine ministre, u svojim prethodnim diskusijama konstatovao sam da je delovanje pomenutih fakulteta u suprotnosti sa pomenutom odredbom tačke 5) člana 4, koja zahteva da se delatnost visokog obrazovanja obavlja uz uvažavanje humanističkih i demokratskih vrednosti evropske i nacionalne tradicije. Očito je da je posle takvih mojih primedbi, ali i primedbi drugih poslanika, tačka 5) postojećom formulacijom nekome u državi počela smetati. Takozvane akademske slobode, u smislu potpune nacionalne i državotvorne neodgovornosti u univerzitetskoj praksi, u potpunosti će se ostvariti ukidanjem formulacije iz tačke 5) Zakona o visokom obrazovanju a prihvatanjem nove formulacije iz Predloga zakona o izmenama.
Gospodine ministre, na kraju, posle brisanja ovakve formulacije tačke 5) Predlogom zakona o izmenama Zakona o visokom obrazovanju nama tradicionalistima, nacional-liberalima, poštovaocima tradicionalne Evrope, Evrope nacija, a protivnicima anacionalne Evrope regiona, izbićete i poslednji pravni argument vezano za uvažavanje humanističkih i demokratskih vrednosti evropske, a pogotovo nacionalne tradicije. Mi, tradicionalisti, nećemo imati, dakle, posle svega toga, pravni odnos u slučajevima kad budemo branili osnovnu nacionalnu i državnu politiku u prosveti. Hvala. (Aplauz)

Gospodo poslanici, gospodine ministre, na sednici Odbora za prosvetu izdvojio sam mišljenje najviše zbog izmena u članu 1. Predloga zakona o izmenama Zakona o visokom obrazovanju.
Naime, ovde se menja odredba u članu 4. stav 1. tačka 5) Zakona o visokom obrazovanju iz 2005. godine, koja govori o uvažavanju humanističkih i demokratskih vrednosti evropske i nacionalne tradicije.
U članu 1. Predloga zakona o izmenama i dopunama Zakona o visokom obrazovanju nameće se jedna anacionalna globalistička formulacija koja u sebi nosi i antievropski duh, a koja glasi – delatnost visokog obrazovanja zasniva se, između ostalog, i na principima uvažavanja humanističkih i demokratskih univerzalnih vrednosti kulturnih nasleđa.
Protiv ovakve formulacije podneo sam amandman u kojem tražim brisanje ovakve jezičke konstrukcije i predlažem drugačiju formulaciju. O tome ću šire govoriti prilikom obrazlaganja ovog amandmana.
Očito je da nova formulacija člana 1. Predloga zakona ide ka dodatnoj mondijalizaciji visokog obrazovanja i očito da ona predstavlja dodatno usklađivanje sa antievropskim ''Bolonjskim'' modelom studiranja koji ukida tradicionalne pedagoško-naučne vrednosti.
Po mojoj proceni, član 4. će posle usvajanja nove formulacije tačke 5) biti usklađen sa tačkom 7) istog člana, koja upravo propisuje usklađivanje sa evropskim sistemom obrazovanja, tj sa ''Bolonjom'', što će izazvati unapređivanje akademske mobilnosti nastavnog osoblja i studenata, kako se ističe u navedenoj tački 7).
Samo se bojim da ćemo sa pojačavanjem takozvane akademske mobilnosti imati dodatnu hiperprodukciju akademskih diplomaca, a naročito mastera. Šta će Srbija dobiti sa takvim univerzalnim usklađivanjem? Dobiće diktat obaveze sprovođenja anacionalnog i antievropskog prosvetnog modela. Nije se valjda zaboravilo na činjenicu da se u ''Bolonjski'' model visokoškolskog obrazovanja sve više sumnja, pa se i on sve više revidira, pa čak i ukida u pojedinim zemljama?
Dakle, ovom izmenom člana 4. ne ugrožava se samo nacionalna, prosvetna i šira kulturna tradicija, već i stara evropska univerzitetska tradicija ''Sorbone'', ''Praga'', ''Beča'', pa ,čak, i stare iskonske ''Bolonje''.
Svi mi u ovoj skupštini ulažemo veliku energiju vezano za donošenje zakona koji moraju biti usklađeni sa panevropskim zakonima. Međutim, zaboravlja se na činjenicu da se, nažalost, i opstanak EU sve više dovodi u pitanje. Čemu usvajanje takozvanih evropskih zakona, kada neoliberalna Evropa slabi, pa se postavlja pitanje – zašto se silna zakonodavna energija ulaže u takozvane evropske zakone koji će se pre ili kasnije opet morati menjati?
Nažalost, ''bankokratija'' uništava Evropu i svedoci smo te činjenice. Na kraju bih pohvalio član 2. Predloga zakona o izmenama i dopunama Zakona, koji u članu 10. stav 1. tačka 1) govori o sastavu Nacionalnog prosvetnog saveta, posle reči "naučnika" dodaju se reči "u zvanju naučnog savetnika" i posle reči "polja" dodaju se reči "kao i zastupljenosti instituta u sastavu univerziteta".
Dobro je da se podiže naučni nivo Nacionalnog saveta odredbom da samo institutski naučnici najvišeg trećeg naučnog stepena, u zvanju naučnog savetnika, mogu biti članovi Nacionalnog prosvetnog saveta. S druge strane, institutskim naučnicima će biti, nadamo se, omogućen pristup fakultetima, koji je do sada bio u velikoj meri onemogućen. Naime, samo su određeni pojedinci mogli biti članovi komisija kod odbrane magistarskog i doktorskog rada, dok je mentorisanje ili držanje predavanja o određenim temama bilo u sferi fantastike. Organizovanje seminara ili kurseva od strane institutskih naučnika na fakultetima, takođe, nije bilo zabeleženo u praksi.
Na kraju, jedna organizaciona primedba, ponavlja se stara praksa da predloge zakona od Vlade poslanici dobijaju dan ili dva pred sednicu nadležnih odbora, pa se onda vrši nekakva improvizacija, priprema koja, nažalost, nije adekvatna ozbiljnosti trenutka. Na Odboru za prosvetu opet je ukazano na takvu neslavnu praksu, ali se niko ne obazire na takve žalopojke poslanika. Hvala. (Aplauz)

Kolege poslanici, gospodine ministre, Predlog zakona o izmeni Zakona o slobodnom pristupu informacijama od javnog značaja ne pominje dostupnost informacija od javnog značaja u naučnoj oblasti, koje su uglavnom pohranjene u arhivama, a koje su često nedostupne naučnoj javnosti posle isteka propisanog arhivističkog roka od 30 godina, a kod nekih fondovskih ograničenja i do 50 godina. Nažalost, do današnjeg dana nije donesen poseban republički zakon o arhivima i arhivskoj delatnosti. Svojevremeno je ministar Bradić obećao da će doneti jedan preko potreban zakon o arhivima. Mi čekamo da on to uradi, valjda će se njegovo obećanje ispuniti.
Ova izuzetno važna delatnost za državu i danas se u dobroj meri obavlja provizorno, uglavnom preko prakse iz ranijih perioda, maltene preko arhivističke tradicije i predaje, pošto naprosto nema pomenute zakonske regulative.
Treba istaći da je od zakona u upotrebi jedino zastareli, prepotopski Zakon o zaštiti kulturnih dobara iz sedamdesetih godina 20. veka, koji reguliše rad institucija u oblasti kulture, pa tako i arhiva. Više nije u upotrebi Zakon o Arhivu Jugoslavije, koji je bio od saveznog, jugoslovenskog značaja i koji je ipak solidno regulisao konkretna pitanja vezana za arhivsku delatnost, odnosno za dostupnost informacija od javnog značaja za naučnike.
Treba istaći i podatak da su arhivske informacije od javnog značaja za naučnike uništavane i selektovane, naročito u periodu Brozove diktature. Tragična istorija srpskog naroda, ispunjena brojnim ratovima i političkim sukobima, doprinela je uništenju i nestanku dobrog dela arhivske dokumentacije.
Pored nepovoljnih ratnih okolnosti, uništenju i nedostupnosti dokumenata doprinele su jugoslovenske i srpske vlasti, naročito totalitarni režim pomenutog Josipa Broza, koji je izvršio pravu poharu nepodobne arhivske dokumentacije. Uništavanjem kapitalne arhivske građe uništavana je istina o istoriji srpskog naroda, bolje rečeno istina o stradalništvu srpskog naroda. Takva kapitalna arhiva prvih godina posle rata završavala je u tehnološkom procesu prerade, reciklaže papira.
Istoričar dr Srđan Cvetković došao je do podataka o reviziji i uništenju, spaljivanju dokumenata 1966. godine, tokom sedamdesetih godina i posle 5. oktobra 2000. godine.
O obimnoj reviziji arhive Službe državne bezbednosti posle uklanjanja Aleksandra Rankovića svedoči obimni interni dokument Službe državne bezbednosti, koji je pohranjen u Arhivu Jugoslavije. Ukupno je spaljeno oko pet kilometara dokumenata Udbe koji su svedočili o zloupotrebama bezbednosnih službi i njenom nezakonitom delovanju od 1944. godine.
U postupku revizije dokumenta su deljena u tri grupe: dokumenta koja su ostajala u Arhivu Službe državne bezbednosti, dokumenta koja su se predavala vojnim službama, arhivama i naučnim institucijama i kompromitujuća dokumenta za određene drugove, koja su određena za potpuno uništenje.
Do kraja 1968. godine spaljeno je i uništeno 2.141.155 dosijea od ukupno 2.754.923 dosijea. Iz Službe javne bezbednosti, Službe bezbednosti JNA naučnim institucijama i arhivima predato je 153.598 dokumenata. Veći deo arhive Gestapoa i specijalne policije iz ratnog perioda ustupljen je Arhivu grada Beograda, o čijoj je dostupnosti donedavno presuđivala direktorka dr Branka Prpa.
U štampi se često pisalo o uništavanju dokumenata SDB-a. Osamdesetih godina Savez za zaštitu ustavnog poretka Republike Srbije odlučivao je o uništavanju dosijea. Za vreme ministrovanja Radmila Bogdanovića 1991. navodno su donesene odluke o spaljivanju dosijea srpskih disidenata i tzv. nacionalista, među kojima i dosijea prof. dr Šešelja.
Poslednje uništavanje dosijea desilo se posle 5. oktobra 2000. godine, kada je Služba državne bezbednosti od oktobra do decembra 2000. godine samo u sedištu SDB-a u Beogradu uništila 11.490 dokumenata. To je oko 35.000 strana.
Uništavanje informacija od javnog, političkog i naučnog značaja sprovodilo se i u posttitovskoj eri, i to u vremenima izraženih političkih i ideoloških lomova i njima izazvanih promena u državi.
Lično sam kao arhivista Arhiva Jugoslavije bio očevidac masovnog, brzopoteznog škartiranja u vremenu Miloševićeve ere, i to po diktatu tadašnjeg direktora Arhiva Jugoslavije prof. dr Miodraga Zečevića. Naime, odlukom direktora Arhiva Jugoslavije prof. dr Miodraga Zečevića, verovatno po nalogu iz tadašnje vlade, rešeno je krajem 1991. godine da se unište, odnosno recikliraju u stari papir dosijei komunista od 1945. do 1978. godine, koji su čuvani u arhivu CK SKJ. Arhiva je na reciklažu vožena kamionima iz zgrade na Trgu Marksa i Engelsa. Ukupno je izlučeno, škartirano skoro kilometar građe, preciznije oko 828 dužnih metara dokumenata ili čak 6.372 fascikle. Arhivisti su morali postupati po naređenjima direktora prof. dr Miodraga Zečevića.
Danas su zbog takvog uništenja partijskih dokumenata istoričari u dobroj meri onemogućeni da na naučni način obelodane biografije partijskih ličnosti, klasnu, socijalnu i nacionalnu strukturu partijskog kadra, psihološke dileme kod partijskog kadra, izraženu samokritičnost i kajanje pojedinaca zbog učinjenih grehova prema partiji, koji bi iz današnje perspektive bili banalni.
Brzoplete odluke državnog vrha, koje često za pozadinu imaju neki politički, ideološki cilj, lišavaju javnost, naročito naučnu, mogućnosti dolaženja do ključnih informacija neophodnih za rad pojedinaca iz oblasti nauke, prosvete i kulture.
Treba pomenuti i nedavno senzacionalno otkriće tobož zatvorenih kapitalnih dokumenata u Arhivu Srbije, koji su decenijama ležali u arhivskom depou neidentifikovani. Tako su javnosti predstavili taj slučaj nadležni iz Arhiva Srbije.
Kao što sam već istakao, dugo je skrivana istina o ratnom i poratnom političkom uništavanju arhivskih fondova i lošem stanju arhivskih fondova u pojedinim arhivima. Nažalost, arhivi su, ponavljam, uvek potčinjavani političkoj volji, bilo totalitarnih, bilo tzv. demokratskih političkih režima. Upravo su višak državnog totalitarizma, a manjak istinske demokratije fatalni za dostupnost i slobodan pristup arhivskoj dokumentaciji.
U ovoj današnjoj, tobož demokratskoj, Srbiji još nismo osetili demokratski, bolje rečeno zakoniti, odnos prema arhivskoj dokumentaciji, koja je i dan-danas često u zavisnosti od volje moćnih pojedinaca, skrivena od oka istoričara i istraživača.
I dalje se vodi katastrofalna kadrovska politika. Ideološki i politički podobni kadrovi se i dalje postavljaju u ustanove kulture, kao i nekada u Brozovo vreme. Ne gleda se stručnost, pa i dan-danas vlada nesloboda, vezano za pristup informacijama od javnog značaja.
Ipak, ima pozitivnih pomaka, koji zavise od razumnih pojedinaca. Ovom prilikom pohvalio bih rad Vojnog arhiva i njegovog novog direktora Miloševića, koji je bitno poboljšao dostupnost arhivske dokumentacije istraživačima. Moram da napomenem da su nekada tu vojnu ustanovu istraživači izbegavali, upravo zbog sporosti vezane za proceduralna pitanja, za politička i ideološka ograničenja, za zabrane korišćenja fondova zbog tobožnje nesređenosti arhiva i drugog, a uvek je u pozadini bila politika ili ideologija.
Moram da istaknem i pozitivan primer Arhiva Jugoslavije, koji je već tradicionalno otvoren istraživačima. Službe depoa, informisanja, biblioteke i čitaonice dobro rade svoj posao zahvaljujući dobro urađenim informativnim sredstvima odeljenja za sređivanje i obradu arhivske građe.
Direktorska smena u Arhivu grada Beograda, odlaskom dr Branke Prpe i dolaskom na direktorsko mesto mr Dragana Gačića, bivšeg pomoćnika direktora Arhiva Jugoslavije, obezbeđuje danas slobodniji pristup arhivskoj dokumentaciji, odnosno informacijama od bitnog javnog i naučnog značaja. Zahvaljujem.

Gospodine ministre, gospodo poslanici, ovom prigodom govoriću zapadnom varijantom srpskog jezika, tzv. hrvatskim jezikom. Nadam se da će me razumeti Srbi istočno ekavske govorne varijante, ali i pripadnici manjinskih grupa Hrvata, Crnogoraca, Makedonaca, Bošnjaka, Muslimana, koji danas govore, kako oni sami kažu, drugim nesrpskim jezicima.
Takođe se nadam da nam u međusobnoj komunikaciji neće biti potreban prevodilac, valjda ćemo se nekako razumeti. Malo crnohumorne šale nije na odmet, ali takva je sumorna stvarnost.
Vezano za Predlog zakona o Konvenciji o zaštiti nematerijalnog kulturnog nasleđa, govoriću o jeziku kao ključnom nematerijalnom kulturnom nasleđu.
Danas je naročito ugrožen srpski jezik, kojim danas govore rasrbljeni narodi, narodi otpali od srpstva vjerskom konverzijom ili državotvornim separatizmom, ali oni tu činjenicu ne priznaju.
Istorijski gledajući, ugroženost srpskog jezika počela se ispoljavati tokom 19. vijeka, tj. od vremena stvaranja nacije hrvatstva i to zalaganjem Vatikana, rimokatoličke crkve i Austrijske habzburške ka-und-ka monarhije. Jednostavno rečeno, imperijalnim saveznicima, Vatikanu i carskoj Austriji, bilo je neophodno stvaranje novih nacija zbog pragmatičkih ciljeva širenja carevine, ali i rimokatoličke vjere na Istok.
Austrija, poslije okupacije BiH 1878. godine, uz hrvatstvo stvara i širi novi nacionalni vjerski identitet muslimanskih Bošnjaka, naročito zalaganjem Kalaja od 1883. godine. Istoričarima je poznato da je Bošnjak jedan od istorijskih naziva za srpsko stanovništvo regiona Bosne. Ne treba zaboraviti na činjenicu da je svaki stari narod oslovljavan sa više naziva, pa su tako Srbi nazivani Rašani u Rasu i staroj Srbiji, Raci u Banatu, Baranji i Bačkoj i Iliri, Uskoci, Morlaci u Dalmaciji, Vlasi i Sloveni, Slavonci itd.
Od početka 20. vijeka Vatikan i Austrija počinju govoriti o posebnim etničkim osobenostima Crnogoraca u odnosu na ostale Srbe. Tokom 20. vijeka jezika kao osnovno pranarodno svojstvo počinje se sve više relativizirati. Pored pogubnog uticaja Vatikana i Austrougarske monarhije za očuvanje srpskog nematerijalnog kulturnog nasleđa jugoslavenski liberali u Kraljevini Jugoslaviji često su nesvesno doprinosili sakaćenju nematerijalnog kulturnog nasleđa, pa se počinjalo govoriti o novim bitnim svojstvima kod određenja nacionalnog u modernom smislu, kako su oni često govorili. Dakle, za tzv. nacionalne identitete počinju se isticati druga, po meni, efemerna svojstva za naciju u modernom liberalnom značenju.
Jugoslavenski monarhistički liberali su također proširivali starinu i područje rasprostiranja hrvatstva, a sve u cilju popularisanja jugoslovenstva kao spoja tri stara SHS naroda. Nekritički se promovisalo staro mitološko rimokatoličko hrvatstvo i moderno liberalno hrvatstvo 19. vijeka i time se bitno sakatilo nematerijalno kulturno naslijeđe u raznim kulturnim i etnološkim oblastima, muzici, etnopjesmi, folkloru, društvenim običajima, svječanim događajima i drugom i onom naročito važnom – filologiji i lingvistici.
U novoj istoriografiji i književnosti monarhističkog jugoslovenstva odmah se osetila dodvornost novoj klimi liberalnog bratstva mnogih srpskih intelektualaca, prvenstveno istoričara i književnih istoričara, koji su uoči stvaranja Jugoslavije počeli pisati o jugoslovenstvu kao spoju tri stara plemena i samim time bezrezervno prihvatili srednjevekovnu mitologiju hrvatstva.
Kao liberalni ideolozi jugoslovenstva oni su izvršili vrlo negativan uticaj na tradiciju srpstva, odnosno nematerijalnog kulturnog nasleđa prema terminologiji ove konvencije, pogotovo u prekodrinskim prečanskim zemljama.
Utemeljitelji takvog liberalnog jugoslavenstva bili su liberali rimokatolici prof. dr Ferdo Šišić, prof. dr Viktor Novak i publicista Milan Marjanović, koji su svoje velikohrvatske nacionalne hipoteze, boraveći u Beogradu, nametnuli beogradskoj, ali i široj srpskoj naučnoj eliti.
Jedan od takvih ideologa jugoslavenstva sa srpske strane, koji je takođe izjednačavao starinu hrvatstva i srpstva i koji je srpsku tradiciju i duhovnost krajem Prvog svjetskog rata nesebično dodeljivao hrvatstvu, bio je nažalost i istoričar i književni kritičar prof. dr Vladimir Ćorović.
Kod nacionalne podjele književnika na srpske i hrvatske povodio se geografskim staništem pisca ili vjerskim opredeljenjem. Tako je Srbina rimokatoličke vjere Ivu Vojinovića svrstava u hrvatske pisce, a još je pogubnije što je velikog pjesnika Petra Preradovića, rođenjem pravoslavnog Srbina, od oca krajiškog Srbina, Jovana i majke Pelagije, svrstavao u hrvatske pisce, iako je on sam, bez obzira na jak asimilatorski uticaj rimokatolicizma i germanstva, osećao se Srbinom.
U prilog teze o samosvojnosti hrvatskog kulturnog prostora Ćorović je 1918. dolazio do zaključka o čistoj hrvatskoj kulturi u hrvatskim zemljama. Pišući o književnosti 19. vijeka, za njega je historijska činjenica da su ''u nas postojale dvije posebne književnosti, srpska i hrvatska, a nikako srpskohrvatska''. Jedinstvo jezika, po Ćoroviću, nije isto što i jedinstvo književnosti, pa se po njemu u srpskoj književnosti razvila pismenost vizantijskog mentaliteta, a u Hrvata se stvorila književnost zapadnih tradicija.
Sa ovakvim proizvoljnim konstatacijama Ćorović je svodio srpsku bizantsku kulturu na područje uže Srbije, a sve visoke kulturne domete prekodrinskih Srba pravoslavne i rimokatoličke vjere upućivao na hrvatsku kulturu uzoritog rimokatoličkog i protestantskog zapada. Time je odricao i samodržavotvornom terenu uže Srbije da je imala bilo kakav kulturni uticaj iz područja liberalno-demokratskog zapada, koji je naprotiv bio vrlo jak u Srbiji.
Iako će u Kraljevini Jugoslaviji biti ideolog integralnog nedjeljivog jugoslavenstva, te 1918. godine bio je uvjeren da su Srbi i Hrvati, ma koliko srodni, bili tuđi jedni drugima. Međutim, i Ćorović će se s bujanjem organizovanog tzv. hrvatskog narodnog pokreta 1935. do 1937. godine otrezniti od svog jugoslavenstva kao spoja tri stara naroda i 1937. prići Srpskom kulturnom klubu Slobodana Jovanovića i četničkog ideologa Dragiše Vasića.
Ćorović je u početku bio protiv onovremenog načela da sve što je pisano na jednom jeziku srpskom pripada jednoj književnosti, odnosno srpskohrvatskoj književnosti. Za njega po pitanju moderne nacije nije bio primaran jezički, antropološki ili etnografski princip. On je bio za tadašnji moderni princip liberalno-demokratskog tumačenja nastanka nacije prema uzusima liberala 19. vijeka. Narodnosni princip postojanja organskih starih naroda za liberalne tumače modernog nacionalnog konstituisanja jednostavno nije važio.
Za te nove definitore nacije, pa tako i za Vladimira Ćorovića, u modernu naciju su se mogli udružiti ljudi istih dubljih osećaja, odnosno ljudi koji su apsolutno svesni svoje zajednice.
Pitamo se ko je mogao biti svestan svoje zajednice? Naravno, svi oni koji su morali biti pod određenim nasilnim državnim krovom, koji se ubrzano stvarao tokom 18. i 19. vijeka, kao na primer državni krov Francuske, Nemačke i Italije, u koji su morali da se svrstavaju svi oni koji nisu bili etnički Francuzi, Nemci ili Italijani.
Pod Kavurovom parolom stvorili smo Italiju, stvorimo Talijane, i koji su potom postali državna neetnička i nadetnička nacija. Naravno da u tim državama koje su ujedinjene gvozdenom voljom državnih lidera nije moglo biti nacionalnih manjina, već samo državotvorni narod, istih dubljih osećaja ljudi koji su apsolutno svesni svoje zajednice, ali dragi slušaoci, bez zajedničkog etničkog korena.
Prema navedenom neistorijskom Ćorovićevim rezonu stara srpska narodna tradicija, jezička, antropološka, etnografska naprosto je izjednačena sa modernom nacijom hrvatstva, upravo stvaranom tokom 19. vijeka na Ćorovićevim modernim liberalnim nacionalnim principima, ''ljudi istih osjećaja'', rekao bih rimokatoličkih, odnosno ljudi koji su apsolutno svesni svoje zajednice, rekao bih virtuelne velike Hrvatske, u nastojanju stalnog širenja.
Začudo da Ćorović iz bratstva hercegovačkog, koje je vekovima posmatralo rimokatoličku konverziju nad pravoslavnim Srbima – ni u jednom svom tadašnjem istorijskom književnom radu nije pomenuo srpsko narodno jezgro.
Primer istoričara i književnog kritičara Vladimira Ćorovića grubo nam svjedoči o srpskoj ideološkoj zaslijepljenosti, često i prostoj naivnosti, koja je često mimo zdravog razuma proizvodila štetne posledice za očuvanje nematerijalnog duhovnog nasleđa. Nažalost, nije on jedini od pravoslavnih Srba, odnosno nije bio jedini, tj. brojni su nastavljači u oblasti kulture i nauke.
Danas jezikoslovci vrše rasprave o razlikama između srpskog i hrvatskog jezika. Najteža posledica sličnog delovanja ogleda se naročito u tome što je srpski jezik postao baština novostvorenih nacionalnih identiteta. To naročito danas osjete srpske izbeglice, kada u svojim bivšim zavičajima moraju prevoditi dokumente na srpski jezik, odnosno na hrvatski, bošnjački, crnogorski, a uskoro će možda biti vojvođanski jezik.
Na kraju, gospodine ministre, pitam vas kako će ova konvencija očuvati srpsko nematerijalno kulturno nasleđe, koje je već oteto i grubo prisvojeno od ovih nacionalnih identiteta sa prostora bivše Jugoslavije. Raznim duhovnim, verskim i ratnim okupacijama smanjena Srbija, sada je samo u mogućnosti da brine o nematerijalnom kulturnom nasleđu, ali sve je manje i same Srbije.
Dakle, fatalne političke posledice po srpski narod, prekrajanje granica i smanjivanja srpskog nacionalnog prostora u potpunosti ugrožavaju očuvanje nematerijalnog kulturnog naslijeđa. Gospodine ministre, ova konvencija to nikako ne može sprečiti, pošto je ona propisana za teritoriju jedne države koja je u stalnom smanjivanju i u kojoj se jedino može očuvati postojeće nematerijalno kulturno nasleđe.
Srpsko nematerijalno kulturno naslijeđe u bivšim srpskim zemljama je jednostavno grubo prisvojeno i oteto od srpskog naroda preko bezočnih knjiških falsifikata.

Gospodine ministre, kod zakona o regionalnom razvoju prividno se radi samo o benignim tzv. statističkim regionima. Međutim, nemir i nespokoj kod građana Srbije stvara na primer protest bošnjačkih i muslimanskih političara i Muftije Zukorlića protiv statističkih regiona, jer je par teritorijalnih jedinica sa muslimanskim stanovništvom ostalo izvan jednog tzv. statističkog regiona, odnosno teritorije Raške ili Sandžačke jedinice nisu ostale u okviru jednog regiona. Nije mi jasno zašto toliko uzbuđenja ako se radi samo o benignom zakonu.
Inače, pojam regiona po današnjem evropskom tumačenju predstavlja veću teritorijalnu jedinicu čak i od same male Srbije. Evropski region predstavlja npr. teritorijalni pojam zapadnog Balkana. Preveliki regionalizam u jednoj državi predstavlja separatni partikularizam, odnosno regionalizam označava pokrajinsko rodoljublje, pokrajinski duh iz kojeg često proizilaze težnje za pokrajinskom samostalnošću.
Na primeru Srbije, prateći nesretnu istorijsku srpsku praksu u Jugoslaviji, regionalizam će sve više predstavljati podržavljenja ili multietatizaciju Srbije. Samim tim, stvaranje ovakvih regiona je opasan presedan u jednoj maloj državici, naročito prisutno ukrupnjavanje regiona, odnosno smanjivanje broja sa sedam propisanih regiona na pet regiona.
Ovakvo ukrupnjavanje regiona vodi ka neminovnoj federalizaciji Srbije. Proces će ipak biti postepen, prvo statistički regioni, ekonomski regioni, koji će sve više postajati politički regioni.
Upozoravam i na negativno jugoslavensko iskustvo po srpski narod. Nekad je Jugoslavija u monarhističkom periodu bila podeljena na pokrajine, kao istorijsko nasleđe, pa na 22 oblasti, pa na devet banovina i teritoriju uprave grada Beograda, potom u republikanskom periodu na šest republika. Dakle, smanjivao se broj teritorijalnih jedinica, jedino se u Srbiji povećavao, osnivanjem dvije samostalne pokrajine, Vojvodine i Kosmeta, koje su odmah posle ispostave socijalizama projektovane kao buduće države.
Danas, posle izglasavanja separatističkog vojvođanskog statuta, imamo jedan nakazni državni administrativni sklop u kojem je Vojvodina u poziciji korpus separatuma, odnosa izdvojenog tijela iz države Srbije.
Normalno je da novi oblasni gospodari iz ostalog dijela Srbije neće mirno gledati kako vojvođanska birokracija neometano o svom ćefu troši srpske državne pare na uštrb naroda Srbije i Vojvodine, kojem vrlo malo preostaje dok se na namiri umnožena vojvođanska birokracija. Oligarhija iz preostale Srbije, Šumadije, Moravske banovine, Sandžaka itd, hoće po istom principu da raspolaže državnim novcem.
Dakle, danas je stvorena jedna nakaradna, teritorijalno gledajući, asimetrična Srbija, koja u toj formi ne može opstati zbog teritorijalnih, a time i ekonomskih apetita nove oligarhije iz navedenih novih pokrajina. Podsetiću vas da su asimetrični državni i teritorijalni projekti zbog svoje neodrživosti samo donosili zlo stanovništvu Srbije, ali i bivšoj Jugoslaviji.
Posle izglasavanja asimetričnog malog vojvođanskog ustava, talas federalizacije Srbije se mora neminovno nastaviti. Savremeni oblasni gospodari nezajažljivo očekuju svoj teritorijalni plijen i svoju političku, pa samim tim i ekonomsku dominaciju u novim regionalnim feudima.
U više navrata u Skupštini sam govorio da je poslije svake srpskom narodu nametnute državne i teritorijalne asimetrije izbijalo zlo, rat 1941. godine i rat 1991. godine. Prateći istorijsku analogiju i krajnje negativna iskustva sa antisrpskim djelatnicima kroz istoriju 20. vijeka, ništa dobro se ne očekuje od novog statuta, koji opet projektuje asimetričnu državu Srbiju sa državom Vojvodinom, koji će po domino efektu stvoriti SFR Srbiju. U poslednjih godinu dana, novi srpski federalisti iz vladajuće koalicije otvoreno govore da će se poslije Vojvodine osnovati i nove pokrajine države, Šumadija, Sandžak, Moravska banovina i druge.
Da zaključim, svi stanovnici Srbije, narod Srbije treba da budu zabrinuti opasnostima kojima će biti izloženi pošto se sa izglasavanjem novog statuta stvara stanje još veće neravnopravnosti između lokalnih regiona, koji će vremenom izazivati konfliktne situacije.
Dakle, državnim konstituisanjem ovog nakazno izdvojenog tijela u liku Vojvodine, koje se vrši od tzv. demokratskih promena 2000. godine, stvara se državno-pravna asimetrična Srbija, koja će s protokom vremena postati asimetrična Socijalistička federativna republika Srbija, sa brojnim glavnim gradovima regiona i polisom gradom državom Beogradom, koji takođe gradonačelnik Đilas izdvaja u previše samostalnu upravnu oblast.
Aktuelno formiranje novih regionalnih stranaka upravo potvrđuje takve tendencije. Izbori u Aranđelovcu će pokazati da li će narod nasesti na opasne priče o ovakvoj regionalizaciji Srbije. Trenutno su se iz strateških razloga umirili poklonici preostale potpune pokrajinske regionalizacije, odnosno regionalnog podržavljenja srpskih teritorija.
Karavan regionalnih separatizama, koji su jesenas predvodili predsednici Skupština Srbije, Vojvodine, kao i lokalni regionalni političari Kragujevca i Niša, a koji se bore za tobožnju demetropolizaciju Srbije, takođe doprinosi daljem razbijanju Srbije kao države, urušavanju državnih republičkih institucija i jačanju od EU propisanog antisrpskog koncepta podržavljene regionalizacije Srbije. Naknadno se u taj projekat ubacio i Rasim Ljajić, osnivanjem nove regionalne stranke u Srbiji.
Neshvatljivo je da ideje regionalnog separatizma sprovode upravo pripadnici vladajuće koalicije Čanak, Kostreš, Pajtić u Vojvodini, Veroljub Stevanović u Šumadiji, Boško Ristić i drugovi iz SPS-a u Nišu i u najnovije vreme Rasim Ljajić preko svoje pomenute regionalne stranke u Novom Pazaru.
Mi iz SRS se slažemo da je decentralizacija Srbije potrebna i to preko jačanja lokalne samouprave, opština i okruga, bez regiona. Time bi se obnovila i stara tradicionalna samouprava socijalista i radikala Pere Todorovića i Nikole Pašića u Kneževini Srbiji.
Pitamo se o čemu pokrajinski ili regionalni posrednici između osnovne teritorijalne jedinice opštine, okruga i Beograda, kao centra republičkih organa. U komplikovanom upravno-teritorijalnom sistemu najlakše se prisvajaju novci i time samo povećavaju državni troškovi. Normalno je da će se potom stanovnici Srbije pitati, kao i u Vojvodini – di su naši novci i dodatno osiromašiti.
Dakle, upravna decentralizacija je neophodna, ali je vrlo opasna politička federalizacija koja će neminovno potom uslijediti.
Gospodine ministre, nije tačna vaša današnja procjena da je u Hrvatskoj sprovedena regionalizacija. U Hrvatskoj postoje županije koje su nekadašnji kotari. To su male regionalne administrativne jedinice. Statistička regionalizacija po srpskom uzoru u Hrvatskoj bi se sprovela kada bi se ona podelila na istorijske regione Istre, Dalmacije, Slavonije, Banske hrvatske Krajine. Što mislite kako bi u Hrvatskom Saboru prošao jedan ovakav zakon o regionima? Pa, mislim da bi autori takvih zakona verovatno bili linčovani od hrvatskih nacionalista.

Dame i gospodo, gospodine ministre, gospodina ministra nema, današnja država Srbija predstavlja ostatke ostataka nekadašnjih istorijskih srpskih zemalja. Granice Srbije, naročito kroz istoriju 19. i 20. veka, diktirala je i diktira određena imperijalna globalna sila, bez elementarnog poštovanja međunarodnog prava, pošto su granice države srpskog naroda uspostavljane uglavnom nasilnim putem, ratnim putem, naročito današnje, koje su posle rata 1991-1995. određene bez održavanja mirovne konferencije i konferencije o razgraničenju između bivših administrativnih jedinica SFRJ.
Treba istaći činjenicu da je ideja velikohrvatstva praznila srpske istorijske prostore. Na primer, brojne srpske izbeglice napuštale su srpske prostore nelegitimno uspostavljene Banovine Hrvatske 1939-1941. godine, kada su čak istaknuti Hrvati, Jugosloveni, morali bežati u Beograd, kao, na primer, veliki intelektualac Juraj Demetrović sa porodicom, zatim, Predavac, sin jednog istaknutog hrvatskog političara.
Ogroman talas izbeglica pojavio se 1941, kada ih prima i spasava Nedićev komesar Maksimović. Dalje, Brozova kolonizacija Srba, 1945, 1946, u Srem, Banat i Bačku, bila je u stvari rešavanje tzv. srpskog nacionalnog pitanja u Hrvatskoj. Dalje, separatistički mas-pokret u Hrvatskoj 1971. godine izazvao je novi val izbeglištva. U to vreme sam i ja sa svojom porodicom morao napustiti rodnu Liku.
Preko svih ovih iseljavanja, naravno, i genocida, Srbi su od nekadašnjeg većinskog naroda svedeni na ostatke ostataka, a danas, koliko znamo, i na nacionalnu manjinu.
Sve se to dešavalo pre predsednika Miloševića, koji se danas optužuje da je svojom politikom proizveo čišćenje Hrvatske od Srba.
Krvavi građanski rat vođen devedesetih godina 20. veka proizveo je brojne nevine žrtve, stradanja i razaranja i migracije koje su najviše pogodile srpski narod iz Srbije.
Projektovani rat iz 1991-1995. od strane SAD, Velike Britanije i drugih zemalja, takozvane zapadne demokratije, najviše je uglavnom raselio srpski narod. Naime, srpske zemlje, naročito u administrativnoj regiji Hrvatskoj, u potpunosti su očišćene od Srba. Narodnim plebiscitom osnovana je Republika Srpska Krajina, koja je inače bila pod međunarodnom zaštitom, uništena je 1995. u dve vojne operacije "Bljesak" i "Oluja", zločinačkom akcijom hrvatske vojske uz logističku i vojnu podršku Sjedinjenih Američkih Država.
Srbi u masi jednostavno osećaju planetarnu nepravdu, koja je činjena i danas se čini nad njima.
Samo je glavni grad Beograd od 1941. do danas četiri puta bombardovan od najjačih imperijalnih sila.
Nekadašnje liberalno Vilsonovo i komunističko, Kominternino pravo naroda na samoopredeljenje do otcepljenja, voljom današnjih globalnih upravljača priznato je svim novim nacijama, a i nadnacijama bivše Jugoslavije, osim starom najbrojnijem narodu, pravoslavnim Srbima, državni teror nove države Hrvatske, koja je u vreme nastajanja 1991. godine, sledila ideologiju i tekovinu nacifašističke Nezavisne države Hrvatske bio je ogromnih razmera.
Ta činjenica je obelodanjena i u hrvatskim dokumentima o Tuđmanovom planu uništenja Srba i priznanju bivšeg ministra Republike Hrvatske, Boljkovca, o Hrvatima kao inicijatorima rata.
Stara strategija etničkog čišćenja pravoslavnih Srba iz Drugog svetskog rata – trećinu ubiti, trećinu prekrstiti u rimokatolicizam i trećinu iseliti, konačno je realizovana 1991-1995. godine u ratu protiv Srba.
Sličan ratni scenario primenjen je i u jugoslovenskim pokrajinama, BiH, opet, američki i britanski plan rat do istrebljenja srpskog naroda tri vere.
Dakle, verski ratovi koji su u isto vreme bili građanski stvorili su ogroman talas izbeglištva. Iz Hrvatske i Republike Srpske Krajine iseljeno je preko 600.000 ljudi, iz BiH oko 180.000, sa Kosova i Metohije preko 150.000 izbeglica i raseljenih lica.
Osnovni problem srpskog naroda i srpske politike u zahtevima prema lukavim Latinima i muslimanima jeste taj što uvek nastupa sa minimalističkim zahtevima, pa na kraju ne dobije ništa. Nije se ništa naučilo ni shvatilo iz strategije politike hrvatstva kroz prohujali 20. vek, koja je uvek nastupala sa maksimalističkim zahtevima, pa je uvek uglavnom dobijala više nego što je očekivala.
Izgleda da se srpska državna politika pomirila sa sadašnjim nezavisnim položajem celokupnog srpskog naroda, naročito izbegličkog korpusa, koji je bez svoje teritorije i bilo kakvih nacionalnih i verskih prava u njihovim prapostojbinama, Dalmaciji, Istri, Krajini, Hrvatskoj, Slavoniji, BiH, Kosovu i Metohiji, ali i u današnjoj Crnoj Gori i Boki.
Pitam se, zašto srpska država bar ne štiti istinom na srpskim istorijskim prostorima sa kojeg su ratnom silom proterane brojne izbeglice?
Osim SRS nijedna druga politička formacija ne pominje vraćanje stanja u sadašnjim državama zločina, Hrvatskoj, Bosni, Kosovu, na vreme izglasavanja legitimnog narodnog plebiscita, u uspostavljanju Republike Srpske Krajine, o vraćanju statusa političkog naroda Krajiškim Srbima i brisanju ponižavajuće nasilno uspostavljene pozicije nacionalne manjine.
Poražavajuća je činjenica da nema ni naznake da će srpska država pokrenuti uobičajene pravne zahteve prema Republici Hrvatskoj, u skladu sa međunarodnim pravom. Naročito se neće ostvariti pokrenuta tužba za genocid 1941-1991. godina.
Naime, sa gledišta međunarodnog prava, nasilno uspostavljeno državno-pravno stanje u Republici Hrvatskoj je u potpunosti nelegitimno. Rat je završen zločinačkom okupacijom Republike Srpske Krajine, inače, države pod zaštitom UN, bez odobravanja mirovne konferencije, koja bi, barem, obezbedila minimum narodnih prava zapadnih Srba.
Umesto mirovne konferencije, ljubimica Zapada, Hrvatska za svoje zločine ubijanja i proterivanja zapadnih Srba nagrađena je međunarodnom legalizacijom silom uspostavljene velike Hrvatske na istorijskoj srpskoj zemlji. Naime, politika sile, uz blagoslov liberalnih demokratija, prvenstveno SAD, omogućila je da Hrvatska okupira srpske zemlje, ali jugoslovensko more i otoke, koji u istoriji nikada nisu bili hrvatski, uglavnom su bili mletački, austrijski i na kraju jugoslovenski.
Takva Hrvatska, što je apsurdno, nalazi se pred vratima EU. Dakle, verskim, političkim i vojnim terorističkim akcijama smanjivao se srpski etnički, nacionalni, geopolitički i, na kraju, državni prostor.
Posle svih antisrpskih akcija liberalno demokratskog Zapada, i pojedinih domaćih izvođača radova, srpski narod drži neslavni evropski rekord po brojnosti izbeglica. Prvi je u Evropi.
Ne treba zaboraviti u svetskim razmerama, najviše izbeglica ima palestinski narod.
Kao član Parlamentarne skupštine Mediterana u više navrata govorio sam o problemu ratnih migracija na prostoru bivše Jugoslavije, ističući da je prostor bivše Jugoslavije zapostavljen u odnosu na iseljenički problem Bliskog Istoka.
Zbog istorijske nepravde koja je vršena nad Srbima stalno sam insistirao da se na dnevni red Skupštine Mediterana uvrsti pitanje prinudnih ratnih migracija na prostoru bivše Jugoslavije.
Posle mojih ponovljenih istupa, na kraju je područje zapadnog Balkana dobilo zasluženu pažnju na Skupštini Mediterana. Na Skupštini Mediterana iznosio sam podatke o prinudnom izbeglištvu srpske populacije usled proterivanja sa teritorije Slovenije i Republike Srpske Krajine, Bosne i Kosova, itd. Istakao sam problem dvostrukih standarda kroz nedoslednost primene principa nepovredivosti granica i prava na samoopredeljenje od strane međunarodnih faktora i to, po pravilu, na štetu interesa srpskog naroda, naročito, imajući u vidu dominantnu ideološku matricu na prostoru bivše Jugoslavije, koja je u Hrvatskoj i na Kosovu i Metohiji drastično narušila pojedinačna i kolektivna prava srpske nacionalne zajednice.
Dakle, zalaganjem naše delegacije formirano je skupštinsko radno telo za pitanje prinudnih izbeglica sa prostora zapadnog Balkana, kao posebno trusnog područja oblasti Mediterana.
U julu 2010. godine Beograd će biti domaćin Skupštine Mediterana i tom prilikom izbeglički problemi eks Jugoslavije će biti u centru pažnje.
Dakle, Srbija je dobila šansu da u julu 2010. godine bude domaćin Parlamentarne skupštine Mediterana, na kojoj će se specijalno razmatrati pitanje prinudnih ratnih migracija.
Očekujemo punu podršku svih političkih državnih faktora, naročito, predsednice Skupštine Slavice Đukić-Dejanović. Hvala. (Aplauz.)

Gospodine ministre, gospodo poslanici, ovim mojim amandmanom predložio sam brisanje člana 7,  s obrazloženjem da je rešenje u postojećem zakonu bolje i da je naziv "centar izuzetnih vrednosti" razumljiviji i bliži duhu srpskog jezika od pojma "centar izvrsnosti", koji vodi opasnoj anglikanizaciji srpskog jezika prilagođavanjem prevoda engleske reči "excellent".
S druge strane, reč "izvrstan" bliža je zapadnoj varijanti srpskog jezika, tzv. hrvatskom, jer se kod današnjih Hrvata odomaćila stara srpska reč "izvrstan".
U obrazloženju Vlade istaknuto je da se amandman ne prihvata jer je članom 7. Predloga zakona na precizniji način uređeno koje naučnoistraživačke organizacije mogu podneti zahtev za akreditaciju.
Gospodine ministre, zar u članu 30. osnovnog zakona o naučnoistraživačkoj delatnosti nije precizirano u tački 3) ko može obavljati naučnoistraživačku delatnost, pa se navodi da su naučnoistraživačke organizacije instituti, visokoškolske ustanove i centri izuzetnih vrednosti, a u stavu 2. se kaže – postupku akreditacije podležu sve naučnoistraživačke organizacije, u skladu s ovim zakonom?
S druge strane, prema izmenama u Predlogu zakona širi se mreža naučnoistraživačkih organizacija. Pored instituta, fakulteta, sada se pominju integrisani univerziteti, centri izvrsnosti i naučnoistraživačke organizacije iz oblasti odbrane i Vojske Srbije.
Novina u Predlogu zakona su vojni instituti. Nemam ništa protiv naučne delatnosti u vojnim institutima, međutim, ovim predlogom se stvara dodatna konfuzija kod naučnih institucija, pošto za vojne institute, kao za institute Srpske akademije nauka, ne važe isti uslovi kao za ostale institute, na primer broj naučnih saradnika, savetnika koji je potreban da bi jedan institut normalno obavljao delatnost.
Međutim, širenjem mreže institucija koje će moći dobiti akreditaciju otupljuje se naučna oštrica, odnosno smanjivaće se naučni nivo, a sve više će biti prisutna politizacija nauke, kontrola nauke, naročito u oblasti humanističkih nauka. Nastupiće, svakako, i hiperprodukcija doktora nauka, a smanjiće se broj pravih naučnika.
U razgovoru s kolegama iz raznih instituta, različite političke opredeljenosti, uočio sam uznemirenost, nespokoj i nelagodnost zbog donošenja jednog ovako ishitrenog predloga zakona.
Gospodo poslanici, gospodine ministre, pitam se koji su razlozi za ovako neprimerenu brzinu donošenja jedne izmene zakona koja nikako nije kozmetička, nego je po mnogim odredbama suštinska i nepovoljna za održanje i razvoj istinske, fundamentalne, egzaktne nauke, a koja je i skupa za državu, jer će dodatno, osnivanjem novih naučnih institucija, opteretiti budžet.
Po meni, za ovakvu ishitrenost postoje dva bitna razloga. Prvo je potpisivanje već ovde pomenutog sporazuma o SANU, o dodeljivanju kredita za nauku od 200 miliona evra. Iz tog razloga je ova izuzetna hitnost za donošenje ovog zakona, kako bi se on uskladio s evropskim naučnim diktatom.
Kada su finansije u pitanju, gospodine ministre, moje mlađe kolege se interesuju da li će deo ovih sredstava ići za stambenu izgradnju za naučnike.
U institutskim kuloarima priča se da je jedan od razloga hitnosti donošenja zakona ministrov spor s Nacionalnim savetom za nauku, pošto, prema mojim saznanjima, postoje izvesna trvenja između ministra i pojedinih članova Nacionalnog saveta, koja će ovim novim odredbama izmena i dopuna zakona izgubiti svoj raniji značaj.
Moja prva impresija posle čitanja ovog zakona je da će njime oslabiti autonomnost instituta u odnosu na ministarska ovlašćenja. Mnoge odluke će presuđivati Ministarstvo nadglasavanjem, npr. kod izbora institutskih upravnih odbora, pošto će brojno preovladavati kandidati Ministarstva u odnosu na brojnost kandidata iz instituta.
Moram istaći da je zakon dosta neprecizan i pravno nedosledan, zbog kolizije između pozicije već pomenutih instituta, Vojske i SANU i drugih instituta, npr. kod odredbe o broju saradnika koji propisuje ovaj zakon za obične institute i koji važi za broj saradnika instituta. Dakle, dva zakona su u pravnoj koliziji. Predlog zakona o nauci predlaže za institute veći broj saradnika, čini mi se deset, dok je Akademijinom institutu dovoljno samo šest istraživača u radnom odnosu, od kojih su najmanje tri istraživača u naučnim ili nastavnim zvanjima. To je član 40. Predloga zakona o SANU.
Posebnu uznemirenost kod naučnika izaziva član koji propisuje uspostavljanje Nacionalnog instituta i naročito odredba da taj budući institut treba da ima 100 doktora nauka. Da li iz takve odredbe zakona proizlazi ukidanje Instituta društvenih nauka? Kad Vlada donese odluku o uspostavljanju novog mamutskog instituta od 100 doktora i ko zna koliko naučnih saradnika i zaposlenog osoblja, to znači da će se svi manji instituti ugasiti, a novi nacionalni se neće moći osnovati.
Logički razmišljajući je tako, pošto svi instituti društvenih nauka zajedno, kada bi se udružili, ne bi imali 100 doktora nauka. U mom institutu, Institutu za savremenu istoriju, nas ima svega oko petnaestak. Stasavaju mladi doktori, ali stari idu u penziju, pa je tako uvek približno isti broj naučnika. Jedino ako se integracija izvrši po sistemu spajanja baba i žaba, odnosno istorijskih instituta, etnoloških, politikoloških, muzikoloških, jezičkih i drugih, možda bi se nekako navuklo stotinjak naučnika.
Uništava se srpska nacionalna humanistička nauka. Pošto se u oblasti humanističkih nauka neće moći formirati nacionalni institut od 100 naučnika, humanistički instituti će ostati u poziciji običnih naučnih instituta sa smanjenim budžetskim sredstvima. Gospodine ministre, pitam da li su ova moja strahovanja opravdana. To nije samo moje mišljenje, nego mnogih kolega. Postoji određena bojazan.
Dalje, racionalizacija sadašnje mreže instituta je svakako potrebna zbog uštede u vremenima ove tzv. svetske krize, pa bi se eventualno mogao npr. osnovati jedan nacionalni institut istoričara i eventualno politikologa, u koji bi ušli Institut za savremenu istoriju i Institut za noviju istoriju, Politikološki institut, Istorijski institut, za koji se ne zna da li je pri SANU.
U tu mreži spojenih instituta mogao bi ući Institut za evropske studije, u kom je raznorodan naučni sastav, od politikologa, sociologa, filozofa, ekonomista, pravnika, pa do istoričara. Kada bismo se svi se skupili, bilo bi bar 50 naučnika i, gospodine ministre, predlažem da smanjite taj broj 100 bar na 50-60 naučnih radnika.
Na kraju, gospodine ministre, ovo nije moj stav, već razmišljanje velikog broja naučnika različite političke i nepolitičke opredeljenosti. Dakle, neophodno je neko razumnije rešenje u slavu današnjeg razvoja društvenih nauka Republike Srbije. Hvala.

Zahvaljujem gospodinu ministru. I sam sam rekao da sam za racionalizaciju instituta, ali da taj broj naučnika bude razumljiviji, 50-60 vrhunskih naučnika. Za mene je mnogo važniji značaj projekta nego brojnih ljudi. Znači, da pravi projekat bude vodilja rada jednog instituta.
Pohvalio bih vaš projekat za budući rad, od 2010. do 2015. godine, koji se odnosi na afirmaciju nacionalnog identiteta. Mislim da sam ga dobro nazvao, gospodine ministre. I pohvaljujem ako ostanete pri tome da u sledećem institutskom razdoblju planiranja poslova i dalje ostane taj projekat, koji je od izuzetnog značaja za opstanak srpskog naroda.

Gospodine ministre, svojim amandmanom predložio sam da se u članu 10. Predloga zakona, u novom članu 27g, briše stav 11, koji glasi: ''Za direktora Centra može biti imenovano lice koje pored opštih uslova propisanih zakonom ispunjava i sledeće uslove: završene diplomske akademske studije; radno iskustvo od najmanje pet godina; da ima dokazane organizacione i upravljačke sposobnosti''.
U Vladinom obrazloženju za neprihvatanje ovog amandmana se kaže sledeće: ''Amandman se ne prihvata iz razloga što Centar za promociju nauke nije naučnoistraživačka organizacija (institut), pa nije neophodno da direktor Centra ima naučno zvanje ili da je akademik. Direktor Centra treba, pre svega, da ima organizacione i upravljačke sposobnosti, odnosno menadžerske veštine i znanja da na najbolji i najefikasniji način promoviše i popularizuje našu nauku, naučno-tehnološke rezultate i dostignuća u zemlji u svetu.
Gospodine ministre, pitam vas – zar istaknuti naučnik ne može imati organizacione i menadžerske sposobnosti? On je upravo u velikoj prednosti zbog veće mogućnosti sagledavanja problema nauke, naročito kod pripreme promocije nauke, naučno-tehnoloških rezultata i drugo. Saradnju s institutima i visokoškolskim ustanovama svakako na mnogo višem nivou može da obavi naučnik visokog naučnog ranga. Hvala.

Gospodine ministre, shvatio sam da je ovaj amandman prihvaćen. Hvala.