Dame i gospodo narodni poslanici, uvaženi građani Srbije, SRS razmatrajući Nacrt prostornog plana RS, koje je pripremila Republička agencija za prostorno planiranje, usvojila je sledeće, naglašavam, primedbe i predloge sa obrazloženjem na Nacrt prostornog plana RS tj. zakona o prostornom planu RS od 2010. do 2020. godine.
S obzirom da dolazim iz Srednjobanatskog okruga, iz Zrenjanina, i došao sam do zaključka da je ovde naneta velika šteta gradu Zrenjaninu, u primedbe i predloge ću ići redom od jedan pa nadalje, a onda dati obrazloženje. S obzirom da nema ministra, vi kao pomoćnik ćete me dobro razumeti i pratiti.
Primedbe i predlog broj 1 – na strani 141, Funkcionalna urbana područja, pod brojem 284, u kategoriji opštine i gradova najvišeg stepena u organizaciji navodi se "preplitanje uticaja grada Beograda i grada Novog Sada, najizraženijeg na teritoriji opštine Inđija". Opet favorizujete Inđiju, koja se graniči sa gotovo istovetnim gravitacionom potencijalom ka oba grada.
S obzirom na složenost, prostorno-funkcijske odnose i intenzivne veze u budućoj prostorno-funkcionalnoj organizaciji RS, prostor između grada Beograda i grada Novog Sada je moguće tretirati kao jedinstveni funkcionalni region ili kao pojas intenzivnijeg razvoja Republike sa bipolarnim uticajem dva centra međunarodnog značaja.
SRS predlaže da i Zrenjanin u prostornom planu RS treba označiti kao pojas najintenzivnijeg razvoja Republike. Sada dajem obrazloženje – Zrenjanin se teritorijalno naslanja na grad Beograd i grad Novi Sad. U neposrednom je kontaktu sa njima. Gravitira ekonomski i društveno ka oba grada i povezan je direktno sa njima jednim od najvažnijih nacionalnih puteva.
Zbog činjenice da se u Zrenjaninu nalaze dve velike industrijske zone, jedna prema Novom Sadu, jedna prema Beogradu, definisanje Zrenjanina kao pojasa najintenzivnijeg razvoja Republike i ulaganja koja bi iz tih razloga došla u razvoj infrastrukture učinili bi naše industrijske zone primamljivijim za investitore, što bi nesumnjivo dovelo do bržeg industrijskog razvoja našeg grada i sprečilo dodatni odliv stanovništva ka Beogradu i Novom Sadu.
Primedba i predlog broj 2 – na strani 150, pod naslovom Prostorni razvoj, uloga gradova i naselja, pod brojem 299, u odnosu na institucionalni nivo gradovi su po značaju svrstani u šest grupa, a Zrenjanin je svrstan u poslednju šestu grupu.
SRS predlaže da se Zrenjanin u prostornom planu RS po značaju prepozna i utvrdi kao grad u trećoj grupi gradova tj. čvorišta. Obrazloženje – neprihvatljiva je činjenica da je Zrenjanin prepoznat kao grad sa specifičnom lokacijom u odnosu na koridor 7 i 10, a ne kao potencijalno čvorište tj. treća grupa grada od posebnog značaja – četvrta grupa ili grad u pograničnom području – peta grupa.
SRS smatra da je na ovaj način grad neopravdano zapostavljen i marginalizovan. Zrenjanin je uvek bio prepoznatljiv kao industrijski, poljoprivredni, kulturni centar Banata, Vojvodine i šire. Označavan je kao čvorište drumskog, rečnog i železničkog saobraćaja na teritoriji Banata.
U direktnoj je vezi i naslanja se na gradove Beograd i Novi Sad, a u direktnoj je vezi sa rumunskom granicom i izlazi na tri reke. Po broju stanovnika nalazi se ispred mnogih gradova koji su prema tekstu Nacrta prostornog plana pronašli svoja mesta u trećoj, četvrtoj i petoj grupi gradova, pa nabrajam – Novi Pazar, Zaječar, Kikinda, Pirot, Vršac, Sombor, Vranje, Sremska Mitrovica, Loznica, Šabac i drugi.
Na strani 152, pod brojem 303 prioriteti, projekti do 2014. godine, predviđa se donošenje paketa podsticajnih mera za gradove treće, četvrte i pete grupe, čime se naš grad ostavlja bez investicija u naredne četiri godine, što će imati negativne posledice po urbani i privredni razvoj Zrenjanina.
Primedba broj tri – izgradnja aerodroma u Zrenjaninu. Na strani 216, u naslovu 19, tačka 5, Sistem vazdušnog transporta, obrađen je vazdušni saobraćaj, kao i na tematskoj karti plan železničko vazdušnog, rečnog i intermodalnog saobraćaja i na referalnoj karti "transportna i telekomunikaciona infrastruktura", i nigde se ne spominje lokacija za aerodrom u Zrenjaninu.
SRS predlaže da se u prostorni plan RS uvrsti aerodrom "Ečka". Obrazloženje je – smatram da je ovo namerna greška pošto u Zrenjaninu postoji aerodrom. U prilogu dopisa dostavljam vam, koji se nalazi kod mene, rešenje o dozvoli za korišćenje sportskog aerodroma "Ečka" Zrenjanin, rešenje o izdavanju produženja dozvole za korišćenje posebnog aerodroma "Ečka" Zrenjanin i dopis Saveznog ministarstva za odbranu.
U Zrenjaninu postoji aerodrom "Ečka" od 1942. godine. Na lokalitetu "Ečka " Zrenjanin postoji aerodrom na kome se obavljaju sportske i privredne delatnosti. Izrađena je i planska dokumentacija za rekonstrukciju postojećeg aerodroma UP kompleksa, aerodrom "Ečka" Zrenjanin, za mešoviti saobraćaj, što se može videti iz "Službenog lista opštine Zrenjanin" broj 8/98 i 11 iz 2003. godine.
Primedba broj 4 – izgradnja robno-transportnog centra Zrenjanin. Na strani 218, u naslovu 19. tačka 6. "Unutrašnji plovni putevi, vodni transport" kroz tekstualni deo i kroz karte na teritoriji grada Zrenjanina nije planirana luka. SRS predlaže da se u prostorni plan Republike Srbije, s obzirom na plovne puteve naše teritorije, treba planirati luka. Gospodine ministre, dajem obrazloženje.
Zrenjanin je najgušće rečno čvorište u ovom delu Evrope. Kroz teritoriju grada Zrenjanina prolaze četiri plovna puta, i to: Begej, Tisa i Dunav i kanal Dunav-Tisa-Dunav. Područje opštine Zrenjanin je najgušće rečno i kanalsko čvorište u Evropi, gde u krugu od 30 km protiče Begej, Tamiš, Tisa, Dunav i kanalska mreža Dunav-Tisa-Dunav.
Analizama rađenim krajem 80-ih i početkom 90-ih godina prošlog veka, kroz izradu studije "Istraživanje i definisanje broja i rasporeda robno-transportnih centara u Jugoslaviji" u okviru metodologije za definisanje i kriterijuma za utvrđivanje broja i rasporeda robno-transportnih centara i kroz razređen ekonomsko-matematički model, dokazana je potreba za postavljanjem robno-transportnog centra u Zrenjaninu, tako da se može razmišljati i o Zrenjaninu kao potencijalnom multimodalnom čvoru.
Primedba broj 5 – Izgradnja regionalnog skladišta za opasan otpad. Na strani 98, broj 196, navodi se da je potrebno izgraditi regionalno skladište opasnog otpada za njegovo bezbedno sakupljanje i čuvanje do tretmana. Posle analize prijavljenih količina i vrste otpada i postrojenja, centralna regionalna skladišta opasnog otpada se planiraju u sledećim oblastima: Srednjobanatska oblast, Podunavska oblast, Mačvanska oblast, Moravička oblast i Nišavska oblast. SRS predlaže da se u prostornom planu RS odredi druga lokacija za regionalno skladištenje opasnog otpada. Dajem obrazloženje:
Srednjobanatski okrug, sa centrom u Zrenjaninu, najveći je generator opasnog otpada u Vojvodini. U skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom, "Službeni glasnik RS" broj 36/2009, u članu 34. definiše se šta se uzima u obzir pri određivanju lokacije za izgradnju i rad postrojenja za upravljanje otpadom. Pod brojem jedan se kaže – količina i vrste otpada, i tačka 4 – blizina zaštićenih prirodnih dobara.
U Strategiji upravljanja otpadom 2010-2019, koju je donela Vlada Republike Srbije na svojoj sednici 15. 04. 2010. godine, na strani 119, u tabeli – Količine komunalnog otpada koji se godišnje proizvede u Srbiji i projekcije do 2020. godine, navodi se da Južnobački okrug proizvede 212.928 tona; Južnobanatski okrug 102.278 tona; Sremski okrug 101.143 tone, Severnobački okrug 73.587 tona a Srednjobanatski okrug 71.608 tona, iz čega proizilazi da Srednjobanatski okrug ima mnogo manju količinu otpada od drugih okruga.
Na teritoriji grada Zrenjanina nalazi se prirodno dobro koje je steklo međunarodni status zaštite, to je specijalni rezervat prirode "Stari Begej Carska bara" i upisano je u Ramsarsku listu, a za upis su predloženi i "Okalj bara" kod Elemira i "Rusanda" kod Melenaca, tako da smatram da je to jedan od razloga da se na prostoru grada Zrenjanina ne planira regionalno skladište otpada.
Na strani 124. Plana, u naslovu 12, tačka 6 – Prirodne nepogode i tehnološki udesi, u prvom stavu, alineja tri, navodi se usklađen razvoj na osnovu uravnoteženog regionalnog razvoja i ograničavanja koncentracija različitih delatnosti u regijama sa već visokim tehnološkim rizikom: Beogradski region, Banat, Moravička oblast.
Da li takvo skladište za opasan otpad treba da predstavlja rizičnu delatnost? S obzirom da predloženo regionalno skladište u Srednjobanatskom okrugu poprima razmere pokrajinskog skladišta, za prihvat i distribuciju opasnog otpada ka centralnoj Srbiji, takva inicijativa za grad Zrenjanin nije prihvatljiva.
Zrenjanin spada u prvu grupu po kategorizaciji ugroženih područja životne sredine. Na strani 90 je oznaka 185. prostornog plana Republike Srbije, navodi se da kada je u pitanju finansiranje zaštite životne sredine, koncepcija koja je urađena na osnovu Nacionalne strategije održivog razvoja RS projektuje dostizanje nivoa izdvajanja u zaštitu životne sredine od 1,5% BDP 2014. godine. Za potrebe plana izvršena je prostorna diferencijacija životne sredine prema standardima i iskustvima EU, a uzimajući u obzir postojeće stanje kvaliteta životne sredine i trend u narednom periodu, i to na četiri kategorije.
U oznaci broj 186 navodi se kategorija koja je apostrofirana kao prva u nizu. Područja zagađenja i degradirana životna sredina, lokaliteti sa prekoračenjem graničnih vrednosti zagađivanja, urbana područja, područja otvorenih kopova, lignita, jalovišta, deponije, termoelektrane, koridori auto-puteva, vodotoci četvrtog reda i van klase, sa negativnim uticajem na čoveka, biljni i životinjski svet i kvalitet života.
Dalje je podvučeno da – za ovu kategoriju treba obezbediti takva rešenja i opredeljenja kojima se sprečava dalja degradacija i umanjuju efekti ograničavanja razvoja. Potrebno je sanirati i revitalizovati degradirane i ugrožene eko-sisteme i sanirati posledice zagađenja, u cilju stvaranja kvalitetne životne sredine. U ovoj kategoriji najugroženija područja su Pančevo, Bor, Majdanpek. Urbana područja koja spadaju u ovu kategoriju su i Zrenjanin, Ruma, kao i sadašnji vodotoci četvrte klase i van klase.
Na osnovu pozicije grada Zrenjanina, u okviru kategorisanih iz navedene prostorne diferencije Srbije, smatramo da je neophodno odustati od izgradnje regionalnog skladišta za opasni otpad u Zrenjaninu jer se time povećavaju šanse za dodatno ugrožavanje i pogoršavanje kvaliteta životne sredine u Zrenjaninu, koje je i sada veoma narušeno.
S obzirom da ima još kolega koji će pričati o ovom zakonu, imao bih još toliko toga da kažem, ali nadam se da bi trebalo dobar deo ovoga da prihvatite, gospodine ministre, ali, kako vidim, nešto niste raspoloženi.