Poštovani predsedniče Narodne skupštine, poštovane dame i gospodo narodni poslanici, danas su na dnevnom redu sednice Narodne skupštine Predlog zakona o potvrđivanju Ugovora između Republike Srbije i Republike Belorusije o izručenju, Predlog zakona o potvrđivanju Ugovora između Republike Srbije i Republike Argentine o izručenju, Predlog zakona o potvrđivanju Ugovora između Republike Srbije i Republike Argentine o uzajamnoj pravnoj pomoći u krivičnim stvarima i Predlog zakona o potvrđivanju Ugovora između Republike Srbije i Republike Argentine o transferu osuđenih lica i saradnji u izvršenju krivičnih sankcija i kao predstavnik predlagača upoznaću vas sa sadržinom ovih ugovora.
Ugovor između Republike Srbije i Republike Belorusije o izručenju potpisan je u Beogradu, 03. decembra 2019. godine. U julu 2020. godine dobili smo obaveštenje da je Republika Belorusija završila interne procedure potrebne za stupanje na snagu navedenog ugovora.
U skladu sa članom 25, ugovor stupa na snagu danom prijema poslednje note kojom su strane diplomatskim putem uzajamno obaveštavaju o završenom postupku potvrđivanja u skladu sa njihovim zakonodavstvom.
Potvrđivanjem ugovora stvoriće se uslovi za čvršću i obavezniju saradnju dveju država u materiji izručenja okrivljenih i osuđenih lica kao specifičnog vida međunarodne pravne pomoći u krivičnim stvarima i to lica koja se krivično gone u jednoj državi ili su u njoj osuđena zbog krivičnog dela, da ne bi bekstvom u drugu državu izbegla krivično gonjenje ili izdržavanje kazne zatvora koja je izrečena.
Zaključenje ovog ugovora je posebno važno zbog nepostojanja pravnog osnova za izručenje okrivljenih ili osuđenih lica sa Belorusijom, tako da se trenutno ovaj vid pravne pomoći odvija na osnovu uzajamnosti.
Naime, Republika Belorusija je jedina evropska zemlja koja nije pristupila Evropskoj konvenciji o ekstradiciji iz 1957. godine zbog sankcija koje je Savet Evrope uveo ovoj državi.
Stupanjem na snagu ovog ugovora i njegovom primenom omogućiće se efikasnija saradnja između dveju država u navedenoj oblasti.
Primenom ugovora omogućiće se privođenje pravdi izvršilaca krivičnih dela u pogledu svih oblika kriminala, posebno organizovanog kriminala, terorizma i korupcije, koji su posebna pretnja savremenom društvu zbog sve većeg kretanja stanovništva iz jedne u drugu zemlju, kao i zbog savremenih tehnologija.
Republika Srbija sa Republikom Belorusijom već ima zaključen bilateralan ugovor o pravnoj pomoći u građanskim i krivičnim stvarima koji je potpisan 12. marta 2013. godine, a stupio je na snagu 19. decembra 2013. godine, n a osnovu koga se uspešno odvija pravna saradnja između dveju država.
Ugovorom je predviđeno da će strana na molbu izručiti jedna drugoj lica koja se nalazi na njihovoj teritoriji radi krivičnog gonjenja ili radi izvršenja presude.
Izručenje radi krivičnog gonjenja vrši se za dela koja je prema pravu obe strane ugovornice propisana kazna lišenja slobode u trajanju od najmanje jedne godine ili strožija kazna, dok se izručenje radi izvršenja presude vrši za dela koja su krivična kažnjiva prema pravu obe strane ugovornice, iako je tom presudom izrečena kazna lišenja slobode u trajanju od najmanje šest meseci ili strožija kazna ili ako ostatak neizdržanog dela izrečene kazne iznosi najmanje šest meseci.
Ugovor predviđa i razloge za odbijanje izručenja među kojima su državljanstvo lica čije se izručenje traži i priznat status azila. Predviđeno je rešenje za takvu situaciju. Ukoliko bi se desilo da zamoljena strana odbije izručenje lica zato što je on njen državljanin, strana molilja može ustupiti krivično gonjenje tog lica. U tom slučaju strana molilja će zamoljenoj strani dostaviti odgovarajuću dokumentaciju i dokazni materijal, a zamoljena strana je u obavezi da obavesti stranu molilju o donetoj odluci povodom njenog zahteva o konačnoj odluci u tom postupku.
Ugovorom su regulisani način komuniciranja između strana ugovornica, dokumentacija koja se treba priložiti uz molbu za izručenje, sticaj molbi za izručenje, pronalaženje i pritvaranje lica, pritvor pre prijema molbe za izručenje, odlučivanje o molbi za izručenje, predaja lica koje se izručuje, kao i primena specifičnih instituta kod izručenja.
Takođe, ugovorom je predviđen i tranzit lica koje treća država treba da izriče jednoj od strana ugovornica preko teritorije druge strane ugovornice.
Primena ovog ugovora unaprediće pravnu saradnju dveju država i učiniti je efikasnijom, što će uticati na dalji razvoj delotvorne međunarodne pravne pomoći, kao i na ukupan razvoj odnosa između država, uz obostrano uvažavanje i uzajamno razumevanje.
Kada je reč o ugovorima koji su zaključeni sa Republikom Argentinom, neophodno je istaći da između Republike Srbije i Republike Argentine ne postoje bilateralni ugovori kojima je regulisano pitanje pravne saradnje između dve države u krivičnim stvarima. Do sada se ta saradnja ostvarivala na osnovu odredaba određenih konvencija UN kojima su pristupile obe države, a koje sadrže odredbe o pravnoj saradnji između država potpisnica konvencije, kao i na osnovu uzajamnosti, shodno članu 8. Zakona o međunarodnoj pravnoj pomoći u krivičnim stvarima Republike Srbije.
Nakon uspešno obavljenih pregovora koji su održani u Buenos Ajresu u avgustu 2018. godine, u Beogradu su 14. oktobra 2019. godine potpisani Ugovor između Republike Srbije i Republike Argentine o izručenju, Ugovor između Republike Srbije i Republike Argentine o uzajamnoj pravnoj pomoći u krivičnim stvarima i Ugovor između Republike Srbije i Republike Argentine o transferu osuđenih lica i saradnji u izvršenju krivičnih sankcija.
Potpisivanjem navedenih ugovora, Srbija je učinila veoma bitan korak ka uspostavljanju pravnog okvira i mehanizama za suprotstavljanje najtežim oblicima transnacionalnog kriminala koji se javljaju u savremenom društvu. Ovo se posebno odnosi na teške oblike organizovanog kriminala i krivična dela iz domena trgovine drogom, koja se iz zemalja Latinske Amerike transportuje za Evropu.
Republika Srbija je prva država sa kojom su zaključeni bilateralni ugovori o međunarodnoj pravnoj pomoći u ovom regionu, a Republika Argentina je prva država Južne Amerike sa kojom je Republika Srbija započela pregovore o zaključivanju bilateralnih ugovora.
Pregovori o zaključivanju bilateralnih ugovora održani su i sa Brazilom, a razmenjeni su i nacrti ugovora sa Meksikom i Peruom.
Zaključivanjem ovih ugovora omogućiće se ostvarivanje pravnog saobraćaja između dve države, pravna sigurnost fizičkih i pravnih lica na teritoriji drugih država, zaštita ljudskih prava i sloboda izručenih lica i olakšati sprovođenje resocijalizacije osuđenih lica kojima će biti omogućeno da kazne zatvora izrečene u jednoj državi izdržavaju u državi čiji su državljani.
Uređivanje pravne saradnje u krivičnim stvarima bilateralnim ugovorima učvrstiće saradnju između država i omogućiti da se odnosi između dve države uspešno razvijaju i proširuju, uključujući područje međunarodne pravne pomoći u krivično-pravnoj oblasti kao značajnog vida saradnje između država.
Potvrđivanjem ugovora doprineće se kako ukupnom razvoju odnosa između dve države, tako i većoj zaštiti određenih ljudskih prava i sloboda, jer je saradnja u ovoj oblasti uslovljena poštovanjem odnosno garantovanjem određenih ljudskih prava i sloboda.
Ugovorom između Republike Srbije i Republike Argentine o izručenju predviđeno je da će strane na molbu izručiti jedna drugoj lica koja se traže zbog krivičnog gonjenja ili izvršenja kazne u državi molilji u vezi sa delom kojim podleže izručenju.
Potvrđivanjem navedenog ugovora stvoriće se uslovi za čvršću, obavezniju i efikasniju saradnju dveju država u ovoj oblasti, kako lica koja se krivično gone u jednoj državi ili su u njoj osuđena zbog krivičnog dela ne bi bekstvom u drugu državu izbegla krivično gonjenje ili izdržavanje izrečene kazne zatvora.
Delo za koje se dozvoljava izručenje, krivično delo po zakonima obe strane, koje je kažnjivo oduzimanjem slobode u trajanju dužem od jedne godine ili strožijom kaznom.
Izručenje lica koja su od strane suda države molilje osuđena na kaznu koja se sastoji u oduzimanju slobode dozvoliće se zbog krivičnog dela koje podleže izručenju ako trajanje kazne ili ostatak koji treba da se izvrši iznosi najmanje jednu godinu.
Ugovor sadrži odredbe kojima su predviđeni razlozi za odbijanje izručenja.
Ugovorom je predviđena obaveza podnošenja molbe za izručenje, način i jezik komuniciranja, kao i neophodna dokumentacija koju je potrebno priložiti uz molbu.
Predviđeno je i pojednostavljeno izručenje.
Ugovorom su regulisana privremena pritvaranja lica, sticaj molbi za izručenje, odluka po molbi, privremena predaja, odložena predaja, načelo specijalnosti, tranzit lica koje treća država treba da izruči jednoj od strana ugovornica preko teritorije druge strane ugovornice itd.
Takođe, predviđene su oduzimanje i predaja stvari molilje imovine dokumenata i dokaza koji su u vezi sa krivičnim delom u odnosu na koje je odobreno izručenje. Takve stvari treba da budu predate, čak i ako se izručenje koje je odobreno ne može izvršiti zbog smrti, nestanka ili bekstva traženog lica. Zamoljena strana može postaviti uslov za takvu predaju davanjem zadovoljavajuće garancije od strane molilje da će stvari što je moguće pre vratiti zamoljenoj strani.
Završnim odredbama uređene su potvrđivanje stupanja na snagu, izmene i raskid ugovora.
Potvrđivanjem Ugovora između Republike Srbije i Republike Argentine o uzajamnoj pravnoj pomoći u krivičnim stvarima unaprediće se efikasnost obe države u istrazi, krivičnom gonjenju i sprečavanju kriminala kroz saradnju i uzajamnu pravnu pomoć u krivičnim stvarima i na taj način doprineti efikasnoj borbi protiv svih vidova kriminala i omogućiti efikasnije procesuiranje počinilaca krivičnih dela.
Prema navedenom Ugovoru, strane će u skladu sa odredbama Ugovora, pružiti jedna drugoj najširu moguću pravnu pomoć u krivičnim stvarima.
Obim pravne pomoći koja je predviđena ugovorom obuhvata uručenje dokumenata, pronalaženje, identifikovanje lica i predmeta, pribavljanje informacija, dokumenata i dokaza, obezbeđivanje predmeta, pretres i konfiskaciju, izvođenje dokaza i pribavljanje izjava, video-konferencijsko saslušanje, pronalaženje, oduzimanje i zaplenu prihoda od kriminala i bilo koji drugi oblik pomoći koji nije u suprotnosti sa zakonom zemlje molilje.
Ugovor sadrži i odredbe koje uređuju način izvršenja zamolnica, formu i sadržaj zamolnica, ograničenje pružanja pravne pomoći, pronalaženje, identifikovanje lica i predmeta, uručenje sudskih pismena i dokumenata, pribavljanje informacija, dokumenata i predmeta, zaplenu predmeta, uzimanje izjava od zamoljene strane, predaju pritvorenih lica radi svedočenja strani molilji, davanje izjava strani molilji, saslušanje putem video-konferencijske veze, pronalaženje imovine proistekle iz krivičnog dela, način i jezik komuniciranja, troškove pružanja pravne pomoći i drugo.
Ugovor između Republike Srbije i Republike Argentine o transferu osuđenih lica i saradnji u izvršenju krivičnih sankcija omogućava da lica koja su državljani jedne države ugovornice a u drugoj državi ugovornici su zbog izvršenog krivičnog dela pravnosnažno osuđena, izrečene sankcije izdržavaju u državi čiji su državljani, dakle, u sredini iz koje potiču, što u krajnjoj liniji doprinosi njihovoj rehabilitaciji i resocijalizaciji, što je glavna svrha kažnjavanja.
Takođe, olakšaće se svi drugi vidovi njihovog tretmana, jer će osuđena lica se nalaziti na izdržavanju kazne u svojoj matičnoj državi i moći će da se sporazumevaju bez jezičkih barijera i biće bliži porodici.
Ugovorom su predviđeni uslovi za transfer osuđenih lica i pored državljanstva osuđenog lica, uslovi za transfer su obostrana kažnjivost, da su osuđeni odslužili minimalni period kazne zatvora ili druge krivične sankcije koje se sastoje u rešenju slobode prema propisima države u kojoj su osuđeni.
Primenom ovih ugovora unaprediće se pravna saradnja dveju država i biće efikasnija, što će uticati kako na razvoj delotvorne međunarodne pomoći, a verujem i na ukupan razvoj odnosa između država, uz obostrano uvažavanje i uzajamno razumevanje.
Na kraju, želim da vam se zahvalim na ukazanoj pažnji i izrazim nadu da će Narodna skupština u danu za glasanje usvojiti ove ugovore. Hvala.