Kao osnovni razlog za usvajanje izmena i dopuna Zakona o zdravlju bilja, predlagač zakona izdvaja uređenje obavljanja poslova od javnog interesa u oblasti zdravlja bilja i dijagnostike štetnih organizama.
Predlagač zakona ističe da je sprečavanje unošenja i širenja štetnih organizama od strateškog značaja za Srbiju. Kako bi ostvarivala trgovinu sa članicama Svetske trgovinske organizacije, Srbija mora da garantuje primenu međunarodnih standarda o fitosanitarnim merama donetih pod okriljem Međunarodne konvencije o zaštiti bilja (IPPC) u okviru Organizacije Ujedinjenih nacija za hranu i poljoprivredu (FAO), čiji je i sama potpisnik.
Konačno, predlagač zakona naglašava i potrebu za uspostavljanjem operativnog i efikasnog fitosanitarnog sistema, sa jasnom definisanom strukturom i operativnim dijagnostičkim servisom zbog čega je naročito važno organizovati sistem operativnih laboratorija.

1. Definisanje poslova od javnog interesa u oblasti zaštite bilja

Kako bi se ostvarili navedeni ciljevi, izmenama i dopunama zakona najpre su definisani poslovi od javnog interesa i ostali stručni poslovi u oblasti zdravlja bilja koje će obavljati privredna društva čiji je osnivač Republika Srbija i koja su registrovana u Registru privrednih subjekata da u okviru svoje delatnosti obavljaju stručne poslove u oblasti zaštite bilja kao i naučnoistraživačke organizacije i visokoškolske ustanove koje zadovoljavaju propisane uslove. Dodatno, predviđeno je da se poslovi od javnog interesa ustupaju putem konkursa koji raspisuje Ministarstvo i objavljuje u Službenom glasniku.

2. Subjekti koji mogu vrštiti laboratorijska ispitivanja

Laboratorijske i sa njima povezane stručne poslove obavljaće Direkcija za nacionalne referentne laboratorije koja mora biti registrovana u skladu sa standardom SRPS ISO/IEC 17025. Određene poslove laboratorijskog ispitivanja moći će da obavljaju službene laboratorije izabrane konkursom, a predviđena je i mogućnost da ministar ovlasti službenu laboratoriju kao referentnu za pojedine vrste ili grupe ispitivanja (ovlašćena referentna laboratorija). Dodatno, ako ovlašćena referentna laboratorija ne može da izvrši pojedinu vrstu ili grupu ispitivanja, ministar može da odredi i laboratoriju sa teritorije druge države kao referentnu za ta ispitivanja.

3. Praćenje i provera zdravstvenog stanja semena, rasada i sadnog materijala

Zakonom se posebno uređuje praćenje i provera zdravstvenog stanja semena, rasada i sadnog materijala, u kom cilju je predviđena obaveza zdravstvenih pregleda useva za proizvodnju semena poljoprivrednog bilja i objekta za proizvodnju šumskog semena, objekta za proizvodnju rasada i objekta za proizvodnju sadnog materijala višegodišnjih biljaka. Osim praćenja zdravstvenog stanja bilja i biljnih proizvoda na prisustvo štetnih organizama predviđena je i mogućnost praćenja novih štetnih organizama za koje postoji sumnja da su štetni za bilje i koji nisu ranije bili utvrđeni na teritoriji Srbije.

4. Subjekti koji mogu obavljati proizvodnju, preradu, doradu, uvoz, skladištenje i promet određenih vrsta bilja, biljnih proizvoda i objekata

Proizvodnjom, preradom, doradom, uvozom, skladištenjem i prometom bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata, koji se nalaze na pojedinim listama bliže određenim Pravilnikom o listama štetnih organizama i listama bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata može da se bavi pravno lice i preduzetnik registrovano u Registaru privrednih subjekata i upisanih u Fitoregistar proizvođača, prerađivača, dorađivača, uvoznika, skladištara i prometnika bilja, biljnih proizvoda i propisanih objekata koji vodi Ministarstvo. Proizvodnjom pojedinih vrsta može se baviti i fizičko lice upisano u Fitoregistar. Izuzetno, fizičko lice moći će da obavlja proizvodnju čak i ukoliko nije upisano u Fitoregistar, pod uslovom da se radi o malom proizvođaču (ukupna proizvodnja namenjena ličnoj upotrebi ili prodaju fizičkim licima na lokalnom tržištu), a uslove za određivanje malog proizvođača bliže će odrediti ministar.
Takođe, Ministarstvu nadležnom za poslove zaštite zdravlja bilja dato je ovlašćenje da na osnovu zapisnika o ispunjenosti uslova od fitosanitarnog odnosno šumarskog inspektora donosi rešenje o upisu, odnosno brisanju iz Fitoregistra, ako pravno lice, preduzetnik odnosno fizičko lice ne ispunjava propisane obaveze.

5. Uslovi za izdavanje dozvole za izdavanje biljnog pasoša

Izmenama i dopunama Zakona propisano je da za bilje, biljne proizvode i objekte koji u skladu sa propisima moraju imati biljni pasoš, pasoš izdaje pravno lice ili preduzetnik koji je upisan u Fitoregistar.
Dodatno, propisani su uslovi za izdavanje dozvole za izdavanje biljnog pasoša. Naime, dozvola za izdavanje biljnog pasoša može se izdati obvezniku izdavanja biljnog pasoša koji ima zaposleno lice odgovorno za zdravlje bilja koje ima stečeno visoko obrazovanje iz oblasti zaštite bilja, fitomedicine, biljne proizvodnje, šumarstva sa položenim ispitom iz zaštite bilja, najmanje godinu dana radnog iskustva. Pored toga, ovo lice mora posedovati i uvedenje o završenoj obuci za izdavanje biljnog pasoša koju organizuje Ministarstvo.
Dozvola za izdavanje biljnog pasoša izdaje ministar na zahtev obveznika izdavanja biljnog pasoša i to na period od 5 godina.
Dozvola se može obnoviti podnošenjem zahteva za obnavljanje 90 dana pre njenog isteka a uslov za obnovu je ispunjenost uslova za njeno izdavanje kao i kontinuirana edukacija u perodu važenja dozvole.
Izuzetno biljni pasoš može da izda fitosanitarni, odnosno šumarski inspektor za posebne slučajeve propisane zakonom. Obveznik izdavanja biljnog pasoša dužan je da vodi evidenciju o izdatim biljnim pasošima i da tu evidenciju čuva tri godine.

6. Fitosanitarna kontrola u međunarodnom prometu

Izmenama i dopunama zakona predviđen je novi uslov za uvoz pošiljke, a to je da ona nije zaražena novim štetnim organizmima koji nisu na listama propisanim zakonom a za koje postoji opravdana sumnja da mogu predstavljati rizik po zdravlje bilja uzimajući u obzir preporuke i mišljenja relevantnih međunarodnih organizacija kao što su ERRO, EFSA i IPPC.
Uvoz pojedinih štetnih organizama dozvoljen je u naučno – istraživačke svrhe, a dopunama Zakona precizirano je da prilikom uvoza ovakvih pošiljki one moraju biti praćene odobrenjem za uvoz koje izdaje Ministarstvo, odgovarajućim fitosertifikatom kao i odobrenjem za unošenje štetnog organizma.
Predlogom zakona se takođe propisuje obrazac odobrenja za unošenje štetnih organizama za potrebe ogleda u skladu sa relevantnim međunarodnim standardom, kao i štampanje obrasca fitosertifikata sa odgovarajućim nivoima zaštite od strane Zavoda za izradu novčanica i kovanog novca- „Topčider”.

7. Nadzor

Izmenama i dopunama Zakona predviđeni su izuzeci od pravila da inspekcijski nadzor nad primenom odredaba Zakona o zdravdlju bilja i propisa donetih na osnovu ovog zakona Ministarstvo vrši preko fitosanitarnih inspektora. Naime, inspekcijski nadzor koji se odnosi na šumsko bilje, šumske rasadnike i reprodukcioni materijal, osim šumskog bilja i šumskog reprodukcionog materijala koji se uvozi, izvozi ili je u tranzitu, vrši Ministarstvo preko šumarskih inspektora.
Zakon će stupiti na snagu osmog dana od dana objavljivanja u Službenom glasniku a predviđeno je da podzakonski akti potrebni za njegovo sprovođenje budu donešeni u roku od godinu dana od dana kada Zakon stupi na snagu.