Predsednik Narodne skupštine Republike Srbije Ivica Dačić sazvao je 23. sastanak Kolegijuma Narodne skupštine Dvanaestog saziva za utorak, 23. mart, sa početkom u 9.00 časova.

Labelling, insults, covert and open threats to NGO activists, accusations of planning a coup and conspiracy against the President Vučić, counting squares metres of apartments, presenting personal data with an oddball invitation to citizens to inquire where those who criticise the Government’s moves live and work – all this was heard in the Assembly of Serbia this week, too.

Frequent violations of the Code of Conduct for MPs, through insults at the expense of dissidents and the absence of reaction from the Speakers – marked this sitting of the Assembly. Although on the first day of the debate on the Law on Climate Change, it seemed that the MPs would really talk about the agenda, it did not last for long. The head of the parliamentary group of the ruling Serbian Progressive Party, Aleksandar Martinović, opened the season with a series of accusations and untruths against the non-governmental organisation CRTA and the KRIK portal.

“Go find out, my dear fellow MPs and, you, Serbian citizens, where the headquarters of this CRTA [organisation] are. Do you know where their headquarters are? In Dedinje. The villa in which they are located, can hardly be compared, I think, to the facilities in which the embassies of the most powerful countries in the world are situated. Apartments in which heads of non-governmental organisations, opponents of the hated, despotic Vučić’s regime live have each 150, 200 or who knows how many square metres.”

After his performance, everything seemed to be allowed. However, the focus of this specific hate speech shifted the next day to one of the leaders of the opposition, Dragan Đilas, and the alleged evidence that he was hiding money in Mauritius.

“About the amendments, MP Nebojša Bakarec”.

“I will talk about these amendments and they are really a valuable help in improving this law. I’ve read all three carefully, they are really great. And I would say that the public space climate pollution that originates from Dragan Đilas is becoming more and more unbearable. Đilas emits more methane than all emitters combined, and I really must point out to the representatives of the ministry that Đilas creates a terrible climate.”

“When someone insults Dragan Đilas he whines, cries, sues, wins verdicts through his people in court, but that’s another topic, I don’t want to take much of the time now, we’ll talk about this next week.”

“My colleague Bakarec was completely right. The biggest polluter of the environment, something that is more dangerous than nuclear waste, is Dragan Đilas. A criminal, a motivator for mobsters and murderers, for those who would like to see the severed head of the Serbian President Aleksandar Vučić. That biggest fraudster and thief also attacked women here.”

“He has money not only in Mauritius and Switzerland, but who knows in which other destinations around the world. That is why the attacks on President Vučić under the control of Dragan Đilas are increasingly intense as they’re combined with tycoon-mafia-political groups.”

After each address, the deputy Speaker Elvira Kovač simply thanked the MPs.

For the Open Parliament Mirjana Nikolić.

“The Law on Climate Change has been poorly written, the legislation of the European Union has been only partially transposed, and the essence is that it actually protects the biggest polluter in the country – the Electric Power of Serbia (EPS)”, said Mirko Popović, programme director of the Renewables and Environmental Regulatory Institute (RERI). In an interview with the Open Parliament, he analysed the basic provisions of the Law, which should be passed by the Serbian Parliament by the end of the week.

OP:  The Law on Climate Change is the first item on the agenda of the new sitting of the Serbian Parliament. Since we have not had such laws so far, isn’t that good news?

MP: This is essentially a new systemic law that regulates certain issues that have not been regulated so far, but it mostly regulates what has already been done and should have been put in the Law a long time ago. I will remind you that there was a public debate on this Law at the beginning of 2018. I think that there is no good news in Serbia, but we can say that there are certain elements for which it is good that they will finally be legally regulated. It can be said that this is a step forward, but it comes 20 years too late. We pass laws late, when our political rulers go to Brussels and someone there “twists their arms”, and then they say they will “do something”. It’s like when you pressure a child because he has three bad marks, then he gets a better grade in one subject, and decides to tackle the other two later. We are awfully bad students.

OP: The Bill seems to have been written rather imprecisely, especially for those who are not very knowledgeable in this area. The introduction states that it “regulates the system for limiting greenhouse gas emissions and for adapting to changed climatic conditions.” What does that actually mean?

MP: These are two essential areas of action when it comes to combating climate change. A system for limiting greenhouse gas emissions, the so-called mitigation, which means reducing emissions primarily of carbon dioxide (CO2), and then of other gases. These are direct measures that contribute to the reduction of emissions at their source and refer to emissions caused by human activity. This adjusting to changed climatic conditions is called adaptation, and means: long-term adaptation to a different reality in which we now live. Unlike mitigation, which should involve short-term cuts, adaptation is a longer-term process of aligning with what is our reality.

OP: Will this be another one of those laws that is claimed to be well written, but where there are doubts whether it will ever be implemented?

MP: This Law is terribly poorly written and it will not be possible to implement it without the adoption of at least twenty by-laws, so I doubt that it will be implemented at all. Unlike the usual story that we put things in words well, but that we are poorly implementing the regulations, we are talking here about the transfer of one important element of the European Union regulations. The regulation refers to key instruments for reducing greenhouse gas emissions, i.e. to CO2 emissions trading, reporting, monitoring and verification. With this Law, we have not transferred the provisions related to the greenhouse gas emissions trading, which was the idea at first. This Law has been drafted for years, initially it was called the Law on Reducing Greenhouse Gas Emissions, which was a more appropriate name for it. To call something the Law on Climate Change – it looks like playing God, and the only thing that has to do with God and this Law is that Serbia is behaving like the [proverbial] unfortunate person who was late when God was handing out smarts. The previous name was better, because the name Law on Climate Change has no meaning. Climate change is a natural phenomenon and cannot be regulated not even by a “powerful and most successful country in Europe such as Serbia”. It emanates from the meaningless name that the Proponent does not intend to create a system of emissions trading, which is the basic tool for reducing carbon dioxide emissions in the EU.

OP: Could you, please, explain to us what emissions trading means?

MP: This means that CO2 emitting operators pay for each tonne of gas emitted. 

OP: Does that mean that a polluter can emit as much CO2 as he wants if he pays?

MP: No, this Law did not regulate that. This Law creates the basic elements – a strategic and planning framework that is incomplete, a system for operators to report on emissions, the method of monitoring and verification process. It is only one segment of the overall system. We have partially transposed the EU legislation tendentiously, so that the biggest polluter and the biggest emitter of CO2 in the country remains protected and that its pitiful and slack business would not even accidentally be jeopardised. The EPS is the key brakeman when it comes to the adoption of this Law. In fact, the EPS, is like someone who doesn’t expresses any will, does not exist, who has long been captured by the private interests of the ruling elites. The idea of this Law is not to introduce a system of emissions trading in Serbia. But I don’t want to be malicious. It’s good that at least in this way permits for greenhouse gas emissions are introduced, as well as a system of monitoring and verification. That is the only positive change.

OP: If we know that this is an otherwise complicated topic and that a good part of the citizens do not understand how much pollution affects our everyday life and health, and if we know that we are otherwise quite uninterested in environmental issues, at first glance passing such a law sounds like something is actually moving from a standstill?

MP: Unfortunately, this is not the case. This Law should have been passed at the beginning of the century, because the intention of the Proponent is to be gentle towards large emitters of gas. They should first be taught how the system functions and then entered to the emissions trading system. It’s too late for that, way too late. The Law should have been passed in 2003, so that emitters would learn the rules by now and we would have entered the emissions trading system a long time ago. Croatia, for example, has done a lot in the field of energy efficiency and the introduction of renewable energy sources in households by using the funds collected from the CO2 tax.

OP: In the field of ecology, we are also worst rated when it comes to negotiations with the EU, which have already slowed down completely?

MP: The government signed the Green Agenda for the Western Balkans in November and committed to climate neutrality by 2050, because they probably had not read what they signed or did not care. We have joined the achievement of the EU’s goals when it comes to the fight against climate change, and the EU has been asking us to do that for years. We committed ourselves to that by signing the Paris Agreement, and the first step made by the Republic of Serbia was to use trickery to deceive the UN and plant a false document about the intended contribution to reducing greenhouse gas emissions, by including emissions from Kosovo, and then excluding them later in the output calculation, and show how we reduced the emission. It’s pure trickery.

OP: There is a Green Parliamentary Group in the Assembly, which met a few days ago, and announced that it would submit amendments, although it was not announced what they will refer to. Civil society also formally participated. Does that sound like a step forward to you?

MP: First of all, I don’t believe that the current Assembly, which has truncated legitimacy, has the capacity to pass this Law at all. You said that the citizens didn’t understand what it was about, do you think that the MPs understand? That initiative of the Green Parliamentary Group also made sense when there were some people sitting in the Parliament who knew something about this topic, such as Gordana Čomić or Sonja Pavlović. Now I don’t believe that these people have the capacity or intention to read this Law. 

OP: One provision states that a National Climate Change Council will be established, which will consist of the Government and non-governmental sector representatives and experts.

MP: It has already been established, it already exists, just like the Anti-Corruption Agency. It’s been around since 2014, but doesn’t do a thing.

OP: What are your main objections, which parts of the Law will not work?

MP: This Law establishes a strategic and planning framework, but it does also regulate the adoption of a low-carbon development strategy. That document has already been drafted. It has not been adopted and I would like it to never be adopted, but it was at a public hearing, the Bill was made. The strategy was made for the period from 2030 to 2050, so the Law regulates an issue that will be on the agenda in two or three decades. So when will a new one be made? Second, this Law does not recognise the National Energy Climate Plan as a planning document in the field of climate change. It’s like saying you have a car, everything works great, it just doesn’t have an engine. The National Energy Climate Plan is a document which is a key public policy tool in the EU for achieving climate neutrality, it is a key document. This toothless strategy of so-called low-carbon development is nothing, they actually knocked out the teeth of that strategy by saying that it serves to identify the recommended directions of low-carbon development. Well, the strategy should set goals, define how much CO2 emissions will be reduced by 2030 or 2050, and not just identify the recommended directions. Such a strategy is doomed not to be implemented. And if the National Energy Climate Plan is not included in this law, this strategic framework will be meaningless, as it does not recognise the national contribution to reducing gas emissions, which Serbia is obliged to submit to the UN Framework Convention on Climate Change this year, before the next climate summit in Glasgow.

When it comes to emission permits for larger facilities, this is also unspecified. The Law talks about permits before putting plants into service, and it is not clear what will happen to the old facilities. The same system is being introduced for air traffic operators as major polluters, with the postponement of implementation until 2023, if the law is valid at all then, if someone does not put it out of force.

A system of monitoring how much each operator emits and a verification system are being introduced, these are key innovations that still mean that we will not go backwards after that. We will take small steps forward until someone says: from tomorrow on you can no longer burn coal. Think what you’ll do then. We’ll live in a kind of a 19th century romance, as electricity restrictions will be imposed and we’ll have power cuts. That is the most realistic scenario that can happen to us.

OP: There is no doubt that the Law on Climate Change will be passed, although no serious discussion on it is expected. The procedure is being followed, there was a public debate, the civil sector was involved. Several public hearings were organised in this convocation of the Assembly. It seems that this very Assembly is rectifying what the EU reproached?

MP: We have signed the Stabilisation and Association Agreement with the EU and it contains the obligations of the signatory parties. We cannot shift the responsibility to the EU. The European Parliament made numerous remarks in its report, but we can ask them why they support “bad students”. The EU must do more, launch a mechanism to determine responsibility for why Serbia is wasting millions of EU taxpayers’ money. Is anyone asking them what they are spending the money on? We elected this Government, the citizens voted for these people, and they will vote again, so it is our responsibility.

OP: You said that you didn’t expect much from this composition of the Parliament, but do you expect another law to be passed in the area you are dealing with?

MP: There is a package of laws that should have been adopted a long time ago. These are primarily laws related to environmental impact assessment and their harmonisation with the EU directives. We were supposed to fulfil that by January 2019. I expect the percentage of sulphur in liquid fuels to be regulated, harmonisation with the directive on criminal offenses and on liability for environmental damage. I also expect the Government to adopt a decree on public participation in the adoption of plans and programmes relating to the environment, because that document was prepared a year ago.

Često kršenje Kodeksa ponašanja poslanika, niz uvreda na račun neistomišljenika i odsustvo reakcije predsedavajućih obeležili su i ovu sednicu Skupštine. Skretanje sa teme počelo je uvredama na udruženje Crta, a završilo se sa Draganom Đilasom.

Često kršenje Kodeksa ponašanja poslanika, niz uvreda na račun neistomišljenika i odsustvo reakcije predsedavajućih - obeležili su i ovu sednicu Skupštine. Iako se prvog dana rasprave o Zakonu o klimatskim promenama činilo da će poslanici stvarno govoriti o dnevnom redu, to nije dugo trajalo. Šef poslaničke grupe vladajućeg SNS-a Aleksandar Martinović otvorio je sezonu nizom optužbi i neistina na račun nevladine organizacije Crta i portala KRIK.

„Raspitajte se malo kolege narodni poslanici i vi građani Srbije, gde je sedište te Crte. Je l’ znate gde im je sedište? Na Dedinju. Vila u kojoj se oni nalaze, pa ja mislim da teško može da se poredi sa objektima u kojima se nalaze ambasade najmoćnijih država sveta. Stanovi u kojima žive šefovi nevladinih organizacija, protivnici mrskog i despotskog Vučićevog režima i tako dalje, žive u stanovima od po 150, 200 i ko zna koliko kvadrata.“

Posle njegovog nastupa kao da je sve bilo dozvoljeno, s tim što se fokus svojevrsnog govora mržnje sledećeg dana vratio na jednog od lidera opozicije Dragana Đilasa i navodne dokaze da krije pare na Mauricijusu. 

„Po amandmanu narodni poslanik Nebojša Bakarec“.

„Govoriću o ovim amandmanima i zaista su oni dragocena pomoć pri poboljšanju ovog zakona. Pažljivo sam pročitao sva tri, zaista su sjajni. I ja bih rekao da klima zagađenja javnog prostora koja potiče od Dragana Đilasa postaje sve nepodnošljivija. Đilas emituje više metana nego svi emiteri zajedno i to moram da ukažem predstavnicima ministarstva. Đilas stvara užasnu klimu.“

„Kada neko uvredi Dragana Đilasa on cvili, plače, tuži, dobija presude preko svojih ljudi u sudu, to je posebna tema, da sad ne dužimo, o tome ćemo sledeće nedelje.“

„Moj kolega Bakarec je bio potpuno u pravu. Najveći zagađivač životne sredine, nešto što je opasnije od nuklearnog otpada, to je upravo Dragan Đilas. Kriminalac, motivator za mafijaše i za ubice, za one koji bi želeli da vide odsečenu glavu predsedniku Srbije Aleksandru Vučiću, taj najveći prevarant i lopov je ovde napadao i žene.“

„On ima novac ne samo na Mauricijusu i Švajcarskoj, nego ko zna kojim destinacijama po svetu. Zato su medijski napadi pod kontrolom Dragana Đilasa na predsednika Vučića sve intenzivniji od strane sprege tajkunsko-mafijaško-politikantskih grupa.“

Predsedavajuća Elvira Kovač posle svake diskusije jednostavno je zahvaljivala poslanicima. 

Za Otvoreni Parlament Mirjana Nikolić.

Dana 11. marta 2021. godine tokom nastavka Druge sednice Prvog redovnog zasedanja Narodne skupštine Republike Srbije narodni poslanik Vladimir Orlić je tokom svog obraćanja prekršio niz odredaba člana 8. Kodeksa ponašanja narodnih poslanika.

Narodni poslanik Vladimir Orlić je u svom govoru u trajanju od 20 minuta iznosio ozbiljne optužbe kojima napada i etiketira udruženje Crta, kao i programskog direktora Rašu Nedeljkova, u cilju da se ovo udruženje kao i njegovi članovi diskredituju. U govoru su korišćeni izrazi, stereotipi i predrasude, neistinite informacije o udruženju Crta i Raši Nedeljkovu kao građaninu, što je u direktnoj suprotnosti sa čl.8 Kodeksa ponašanja narodnih poslanika. Imajući u vidu da se ovaj govor uživo prenosi na javnom medijskom servisu, Radio-televiziji Srbije, stavovi koje je izneo nedvosmisleno upućuju na nameru da se kod građana stvori animozitet prema udruženju, i Raši Nedeljkovu lično.

Zbog ovoga, Otvoreni parlament podneo je petu prijavu za kršenje Kodeksa ponašanja narodnih poslanika.

Narodni poslanik Aleksandar Martinović je dana 17. marta 2021. tokom drugog dana rada Treće sednice Drugog vanrednog zasedanja Narodne skupštine Republike Srbije postupio suprotno odredbama člana 8. Kodeksa ponašanja narodnih poslanika, na taj način što je prekršio svoju poslaničku dužnost da savesno obavlja poslaničku funkciju, da se pristojno i sa dužnom pažnjom i poštovanjem odnosi prema građanima, da govorom ne podstiče mržnju i nasilje, kao i da ne koristi reči koje vređaju ili omalovažavaju ljudsko dostojanstvo.

Aleksandar Martinović je na sednici izneo niz neistina i neosnovanih optužbi na račun Raše Nedeljkova, programskog direktora udruženja Crta, a takođe i na račun direktorke te organizacije Vukosave Crnjanski, za koju je naveo tačno u kojem naselju živi, u kolikom stanu, kao i marku i tip automobila koji navodno vozi.

Postupajući suprotno dužnostima na koje ga Kodeks obavezuje, narodni poslanik Aleksandar Martinović je tokom svog izlaganja u kontinuitetu iznosio neistine i kvalifikacije kojima vređa i omalovažava ljudsko dostojanstvo Raše Nedeljkova i Vukosave Crnjanski, podstičući svojim govorom na mržnju i nasilje prema njima. 

Dana 9. marta 2021. godine, na Drugoj sednici Prvog redovnog zasedanja Narodne skupštine Republike Srbije u 2021. godini, narodna poslanica Sandra Božić, tokom svog izlaganja iznela je sledeće tvrdnje: 

“Dakle, to je isti onaj "Krik" koji je oduvek, a očigledno će i zauvek učestvovati u medijskom linču svega što je srpsko, u svim interesima Republike Srbije i onima koji aktivno učestvuju u profitiranju svega onoga što predstavlja Dragan Đilas.“

Odredbama Kodeksa ponašanja narodnih poslanika narodni poslanici su obavezani da poštuju etičke standarde, uključujući da savesno obavljaju poslaničku funkciju; da se pristojno i sa dužnom pažnjom i poštovanjem odnose prema građanima; da govorom ne podstiče mržnju i nasilje; da u svom radu i istupanjem u javnosti ne postupaju sa predrasudama i stereotipima i ne podstiču ih te da ne koriste izraze, reči i gestikulacije koje vređaju ili omalovažavaju ljudsko dostojanstvo i narušavaju dostojanstvo Narodne skupštine. 

Tvrdnja, sadržana u citiranoj izjavi narodne poslanice Sandre Božić, da „Krik“ „oduvek, a očigledno će i zauvek učestvovati u medijskom linču svega što je srpsko“ iznete su u nameri da se redakcija portala „Krik“ označi kao pretnja čitavoj državi, odnosno pretnja „svemu što je srpsko“. Imajući u vidu okolnost da je govor poslanice Božić prenošen direktno u programu Radio-televizije Srbije, jasno je da su  izneti izrazi i tvrdnje upotrebljeni upravo kako bi se pred širokim auditorijumom ovaj medij i njegovi novinari diskreditovali te kako bi se kod građana izazvalo podozrenje prema njima. Ovakvo etiketiranje naročito je zabrinjavajuće upravo onda kada dolazi od narodne poslanice koja se obavezala da će braniti ljudska i manjinska prava i građanske slobode i koja obavlja funkciju predsednice skupštinskog Odbora za kulturu i informisanje i suprotno je etičkim vrednostima sadržanim u Kodeksu ponašanja narodnih poslanika.

Zbog ovoga, Otvoreni parlament podneo je sedmu prijavu za kršenje Kodeksa ponašanja narodnih poslanika.

Dana 17. marta 2021. godine tokom nastavka Treće sednice Prvog redovnog zasedanja Narodne skupštine Republike Srbije narodni poslanik Vladimir Marinković je tokom svog obraćanja prekršio niz odredaba člana 8. Kodeksa ponašanja narodnih poslanika. Sadržina spornog govora je sledeća:

“I, ne mogu da ne kažem i da nestanem u odbranu šefa našeg poslaničke grupe, doktora Aleksandra Martinovića koji je brutalno napadnut, brutalno napadnu od onih isto takvih kao što je Dragan Đilas, gde ne možete da pronađete odakle im novac, odnosno nešto od toga se zna, niko od njih ga nije zaradio na tržištu. Niko živi ne zna koja su to znanja, kako je to Martinović danas govorio, jedan dan su novinari, drugi dan su stručnjaci za politički sistem i izbore, treći dan ispred Predsedništva Republike Srbije sa tim tzv. opozicionim prvacima koji imaju 1% podrške, žele nasilno da upadnu u predsedništvo Republike Srbije.

Podsetiću vas na istog tog gospodina Nedeljkova, svedoci su svi mediji postoje slike, postoje dokazi o tome da je zajedno sa tim ljudima, tim rušiteljima, želeo i hteo i bio na prvoj liniji ulaska u Predsedništvo Republike Srbije, valjda šta da uhvate, da nasilno sruše vlast, da nasilno sruše Aleksandra Vučića. Onda ste sutradan nevladin sektor, onda se žalite svima da ste diskriminisani.”

“Zakon o klimatskim promenama je loše napisan, zakonodavstvo Evropske unije preneto je parcijalno, a suština je da se njime u stvari štiti najveći zagađivač u zemlji - EPS” ocenio je Mirko Popović, programski direktor Regulatornog instituta za obnovljivu energiju i životnu sredinu - RERI (Renewables and Environmental Regulatory Institute). U intervjuu Otvorenog parlamenta on je analizirao osnovne odredbe zakona koji bi do kraja nedelje trebalo da bude usvojen u Skupštini Srbije.

OP:  Zakon o klimatskim promenama prva je tačka dnevnog reda nove sednice Skupštine Srbije. Pošto do sada nismo imali takav zakoni, da li je to dobra vest?

MP: Ovo u suštini jeste nov sistemski zakon  koji  reguliše određena pitanja koja do sada nisu bila regulisana, međutim on u dobroj meri reguliše ono što je već urađeno i trebalo je odavno da se nađe u zakonu. Podsetiću da je ovaj zakon bio na javnoj raspravi početkom 2018. godine. Smatram da u Srbiji nema dobrih vesti, ali možemo da kažemo da postoje određeni elementi za koje je dobro što će konačno biti pravno regulisani. Može se reći da je ovo korak napred, ali u zaostatku od 20 godina. Donosimo zakone kasno, kad naši vlastodršci odu u Brisel i tamo im neko “zavrne ruku”, a onda oni kažu da će da “naprave nešto”. Kao dete kad  pritisnete jer  ima tri keca, pa jedan popravi, a ovo će drugo posle. Mi smo užasno loši đaci.

OP: Čini se da je predlog zakona napisan prilično nejasno, naročito za one kojima ova oblast nije baš bliska. U uvodu piše da se njime “uređuje  sistem za ograničenje emisija gasova sa efektom staklene bašte i za prilagođavanje na izmenjene klimatske uslove”. Šta to zapravo znači?

MP: To su dve suštinske oblasti delovanja kada je reč o borbi protiv klimatskih promena. Sistem za ograničenje emisija gasova sa efektom staklene bašte, takozvana mitigacija- znači smanjenje emisija pre svega ugljen dioksida (CO2), a onda i ostalih gasova. To su direktne mere koje doprinose da se emisija smanji na njenom izvoru i odnosi se na emisije koje nastaju delovanjem čoveka. Ovo prilagođavanje na izmenjene klimatske uslove, to se zove adaptacija i znači- dugoročno prilagođavanje na drugačiju stvarnost u kojoj sada živimo. Za razliku od mitigacije koja bi trebalo da podrazumeva kratkoročne rezove, adaptacija je jedan dugoročniji proces usklađivanja sa tim što je naša realnost.

OP: Hoće li ovo biti još jedan od onih zakona za koji se tvrdi da je dobro napisan, ali je pitanje da li će biti primenjen?

MP: Ovaj zakon je užasno loše napisan i on neće moći da se sprovede bez donošenja bar dvadeset podzakonskih akata, pa ja sumnjam da će on uopšte doživeti implementaciju. Za razliku od priče da eto mi dobro uobličimo, a loše sprovodimo propisano, ovde je reč o prenošenju jednog bitnog elementa propisa Evropske Unije. Propis se odnosi na ključne instrumente za smanjenje emisija gasova sa efektom staklene bašte, odnosno na trgovinu emisijama CO2, izveštavanje, monitoring i verifikaciju. Mi ovim zakonom nismo preneli odredbe koje se odnose na trgovinu emisijama gasova sa efektom staklene bašte, što je ranije bila ideja. Ovaj zakon se radi godinama, u početku se zvao Zakon o smanjenju emisija gasova sa efektom staklene bašte, što mu je bio primereniji naziv. Nazvati nešto Zakonom o klimatskim promenama- to liči na igranje boga, a jedino što ima veze sa bogom i ovim zakonom je što se Srbija ponaša kao onaj nesrećnik što je zakasnio kad je bog delio pamet. Bolji je bio raniji naziv, jer je naziv Zakon o klimatskim promenama  besmislen. Klimatske promene su jedna prirodna pojava i njih ne može da reguliše čak ni jedna “moćna i najuspešnija država u Evropi kakva je Srbija”. Iz besmislenosti naziva proističe da predlagač nema nameru da stvori sistem trgovine emisijama, što je osnovni alat kako je u EU smanjena emisija ugljen dioksida.

OP: Objasnite nam šta znači trgovina emisijama. 

MP: To znači da operateri koji emituju CO2 plaćaju za svaku tonu emitovanog gasa. 

OP: Da li to znači da zagađivač može da emituje koliko hoće CO2 ako plati?

MP: Ne, ovaj zakon upravo to nije uredio. Ovim zakonom se kreiraju osnovni elementi- strateški i planski okvir koji je nedorečen i sistem kako operateri da izveštavaju o emisijama i kako se vršii monitoring nad tim procesom i verifikacija podataka. To je samo jedan segment ukupnog sistema. Mi smo parcijalno preneli zakonodavstvo EU tendenciono, tako da se najveći zagađivač i najveći emiter CO2 u zemlji zaštiti i  da se njemu ne bi slučajno ugrozilo neslavno i gubitničko poslovanje. Elektroprivreda Srbije (EPS)  je ključni kočničar kada je reč o donošenju ovog zakona.  U stvari EPS kao neko ko iskazuje ikakvu volju, ne postoji, on je odavno zarobljen privatnim interesima vladajućih elita. Ideja ovog zakona je da se u Srbiju ne uvede sistem trgovine emisijama ali da ne budem zlonameran, dobro je da se makar i ovako uvode dozvole za emisiju gasova sa efektom staklene bašte i sistem monitoringa i verifikacije. To je jedina pozitivna promena.

OP: Ako znamo da je ovo inače komplikovana tema i da dobar deo građana ne razume koliko zagađenje utiče na svakodnevni život i zdravlje, i ako znamo da smo inače dosta nezainteresovani za pitanje ekologije, na prvi pogled donošenje ovakvog zakona zvuči kao da se nešto ipak pokreće?

MP: Na žalost nije tako. Ovaj zakon je trebalo doneti početkom veka, jer intencija predlagače je da bude blag prema velikim emiterima gasova, pa prvo treba da ih nauči kako sistem funcioniše, pa će onda ući u sistem trgovine emisija. Za to je kasno, prekasno. Trebalo je zakon doneti 2003. godine, pa da do sad emiteri  nauče pravila i da odavno uđemo u sistem trgovine emisijama. Hrvatska je na primer mnogo uradila na polju energetske efikasnosti i uvođenju obnovljivih izvora energije u domaćinstva upravo koristeći sredstva koja su prikupljena od takse na emisiju CO2.

OP: U oblasti ekologije smo najlošije ocenjeni i kad je reč o pregovorima sa EU koji su se i inače potpuno usporili?

MP: Vlast je u novembru potpisala Zelenu agendu za zapadni Balkan i obavezali se na klimatsku neutralnost do 2050. godine, jer oni verovatno nisu čitali to što su potpisali ili ih nije bilo briga. Mi smo se pridružili ostvarenju ciljeva EU kada je reč o borbi protiv klimatskih promena i to EU od nas traži već godinama. Mi smo se na to obavezali i potpisivanjem Pariskog sporazuma, a prvi korak bio je da Republika Srbja “šibicarski” prevari UN i podmetne im lažni dokument o nameravanom doprinosu smanjivanja emisije  gasova sa efektom staklene bašte, tako što će uračunati emisije sa Kosova, a onda ih kasnije izbaciti u izlaznom obačunu i pokazati kako smo eto mi smanjili emisiju. To je šibicarenje.

OP: U Skupštini postoji Zelena poslanička grupa, koja se pre neki dan sastala, najavila da će podneti amandmane, mada nije saopšteno o čemu. Formalno je učestvovalo i civilno društvo. Da li vam to zvuči kao pomak?

MP: Ja ne verujem prvo da sadašnja skupština, koja ima krnji legitimitet, uopšte ima kapacitet da usvaja ovaj zakon. Kada govorite o tome da građani ne razumeju o čemu se radi, pa jel mislite da poslanici razumeju? Ta inicijativa Zelene poslaničke grupe  je još i imala smisla kada su u parlamentu sedeli neki ljudi koji su iole znali nešto o ovoj temi kao što su Gordana Čomić ili  Sonja Pavlović. Sada ne verujem da ovi ljudi imaju kapacitet niti nameru da čitaju ovaj zakon. 

OP: Jedna odredba kaže da se uspostavlja se Nacionalni savet za klimatske promene koji takođe čine i predstavnci vlasti i nevladinog sektora i stručnjaci?

MP: On je već uspostavljen, već postoji, kao što postoji Agencija za borbu protiv korupcije. On postoji od 2014. Godine, ali on ništa ne radi.

OP: Koje su onda vaše glavne zamerke, koji delovi zakona neće funkcionisati?

MP: Ovaj zakon uspostavlja strateški i planski okvir, međutim on reguliše usvajanje strategije niskougljeničnog razvoja. Taj dokument je već izradjen. On nije usvojen i ja bih voleo da ne bude usvojen nikada, ali on je bio na javnoj raspravi, predlog je izradjen. Strategija je izrađena od 2030. sa projekcijama do 2050. godine, znači zakon reguliše neko pitanje koje će doći na dnevni red za dve,  tri decenije. Pa kad će da se radi nova?  Drugo, ovaj zakon ne prepoznaje Nacionalni energetski  klimatski plan kao planski dokument u oblasti klimatskih promena. To je kao da kažete  da imate auto, sve super radi, samo nema motor. Nacionalni energetski  klimatski plan je dokument koji je ključni javno politički  alat u EU za dostizanje klimatske neutralnosti, to je ključni dokument. Ova bezuba strategija takozvanog niskougljeničnog razvoja, to je ništa, oni su zapravo toj strategiji izbili zube time što kažu da ona služi tome da identifikuje preporučene pravce niskougljeničnog razvoja. Pa strategija treba da postavlja ciljeve, definiše koliko se emisija CO2 smanjuje do 2030. ili 2050. godine, a ne da identifikuje preporučene pravce. Takva  strategija je osuđena na to da ne bude primenjena. A ako se u ovaj zakon ne uvrsti Nacionalni energetski klimatski plan,  ovaj strateški okvir je besmislen, ne prepoznaje nacionalni doprinos smanjenju emisija gasova koji je Srbija obavezna da dostavi okvirnoj konvenciji  UN za borbu protiv klimatskih promena ove godine, pred naredni klimatski samit u Glazgovu. 

Kada je reč o dozvolama za emitovanje kod većih postrojenja, to takođe nije precizirano. Zakon govori o dozvolama pre početka rada, a šta će biti sa starim postrojenjima, to nije jasno. I isti taj sistem se uvodi za avio operatere kao velike zagađivače, s tim što se odlaže primena do 2023, ako uopšte tad bude zakon važio, ako ga neko ne bude stavio van snage.

Uvodi se sistem monitoringa koliko koji operater emituje i sistem verifikacije, to su ključne novine koje ipak znače da posle toga nećemo ići nazad. Ići ćemo nared sporim koracima dok neko ne dođe i kaže-  od sutra više ne možete da spaljujete ugalj, a vi razmislite kako ćete. Pa ćemo onda malo da živimo romantiku 19-og veka, kad budemo izloženi restrikcijama i budemo ostali bez struje. To je najrealniji scenario koji nama može da se desi.

OP: Nema sumnje da će Zakon o klimatskim promenama biti usvojen iako se ne očekuje ozbiljna rasprava o njemu. Procedura se poštuje, bilo je javne rasprave, uključen je civilni sektor. U ovom sazivu skupštine bilo je organizovano i nekoliko javnih slušanja. Čini se da baš ovaj skupštinski saziv ispravlje ono što im je EU zamerala?

MP: Mi smo sa EU potpisali Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju i on sadrži obaveze strana potpisnica. Ne možemo da prebacujemo odgovornost na EU,  Evropski parlament je u svom izveštaju izneo brojne primedbe, ali možemo da ih pitamo zašto podržavaju “loše đake”. EU mora da učini više, da pokrene mehanizam za utvrđivanje odgovornosti zašto Srbija uludo troši milione poreskih obveznika EU. Pita li njih neko na šta bacaju pare? Mi smo izabrali ovu vlast, građani su glasali za  ove ljude, i glasaće opet, tako da je odgovornost naša.

OP: Rekli ste da od ovog sastava parlamenta ne očekujete mnogo, ali da li očekujete da bude usvojen još neki zakon iz oblasti kojom se bavite ?

MP: Postoji paket zakona koje je trebalo usvojiti odavno. To su  pre svega zakoni koji se odnose na procenu uticaja na životnu sredinu i nihovo usklađivanje sa direktivama EU. To je trebalo da ispunimo do januara 2019.  Očekujem da bude regulisan procenat sumpora u tečnim gorivima , uskladjivanje sa direktivnom o krivičnim delima i o odgovornosti za štetu u životnoj sredini. Očekujem i da Vlada usvoji uredbu o učešću javnosti u donošenju planova i programa u životnoj sredini, jer je taj dokument pripremljen pre godinu dana. 

Predsednik Narodne skupštine Ivica Dačić sazvao je Četvrtu sednicu Prvog redovnog zasedanja Narodne skupštine Republike Srbije u 2021. godini za utorak, 23. mart, sa početkom u 10.00 časova.