Zahvaljujem, predsedavajući.
Ja ću u ime kolega poslanika sa kojima sam podnela Predlog zakona o izmenama i dopunama Zakona o teritorijalnoj organizaciji, govoriti o razlozima kojima smo se vodili kada smo ovu izmenu predložili.
Izmene ovog zakona sadržane su u članu 16. kojim se utvrđuju opštine u Republici Srbiji, kao i u članu 20. kojim se utvrđuju gradovi.
Usvajanjem ovih izmena, opštine Bor i Prokuplje dobiće status grada.
Rođena sam i živim u Boru, stoga mi je pripala čast da svoje kolege poslanike danas bliže upoznam sa Borom, kako kroz njegovu istoriju, tako i kroz današnjicu. Govoriću i o Prokuplju, sa istim ponosom, jer su građani Prokuplja, kao i građani Bora, dugo iščekivali ovaj trenutak.
Bor se nalazi u regiji zvanoj Timočka krajina i okružuju ga mnoga slikovita mesta, kao što su Banjsko polje, Brestovačka banja, Borsko jezero. Sa svojom modernom arhitekturom i urbanošću, zauzima veoma važno mesto u evropskoj modernoj gradnji.
Opština Bor se nalazi na krajnjem istoku Srbije, u blizini granice sa Bugarskom i Rumunijom. Teritorijalno pripada Borskom okrugu, zauzimajući površinu od 856 kilometara kvadratnih. Opština Bor je i administrativno sedište Borskog okruga, koji pored Bora, čine opštine Kladovo, Majdanpek i Negotin. Najznačajniji deo istorije ovog kraja povezan je sa nalazištima rude bakra i drugih metala.
Drugu važnu specifičnost opštine, pored industrijski razvijene sredine, predstavljaju prirodni uslovi za razvoj turizma. Pod šumama je 37,1% teritorije opštine, sa staništima raznovrsne faune.
Ističu se visovi Crnog vrha, Stola, lovište Dubašnica, kompleks Zlotskih pećina, odnosno Lazareva pećina, sa izvanrednim pećinskim ukrasima, izvorima mineralne i lekovite vode. Na toj osnovi izgrađeni su brojni smeštajni, rekreacioni i drugi infrastrukturni objekti.
Među kulturno-istorijskim vrednostima poseban značaj imaju određeni objekti u Brestovačkoj banji, udaljenoj 12 kilometara od Bora. Tu je Konak Kneza Miloša iz prve polovine 19. veka, Knežev zamak, kao i Dvorac Aleksandra Karađorđevića iz 1856. godine, izgrađen u romansno-renesansnom stilu.
Moram reći da je malo sredina na ovim prostorima u kojima je otkriće prirodnog bogatstva za posledicu imalo tako korenite preobražaje privrednog i društvenog života. Od kako je ime Bora stupilo na istorijsku scenu, na impresivan način je ostvaren ekonomski prosperitet.
Od rudarske kolonije s početka prošlog veka, Bor je izrastao u centar rudarsko-metalruške proizvodnje evropskog značaja. U sferama svesti i kulture, gde su za preokret ponekad potrebni vekovi, došlo je, takođe, do izuzetnih promena. Zbog toga je otvaranje rudnika za čitav kraj imalo onaj značaj kakav za najveće preokrete u društvu imaju događaji koje nazivamo revolucijama.
Bor je radio i brzo se razvijao, jer je kao snažan industrijski i rudarski centar privlačio ljude iz svih delova nekadašnje države. Mnogi od njih ovde su zasnovali porodice i smatraju se starim Boranima. U Boru ima Srba, Vlaha, Makedonaca, Roma, Slovenaca, Mađara, Rumuna, Albanaca, Bugara, Rusa, Crnogoraca, sveukupno 32 nacije.
Nakon stogodišnje proizvode bakra, zastarela tehnologija topljenja zadavala je građanima opštine Bor velike probleme zbog zagađenog vazduha. Dvadeset trećeg decembra 2014. godine počela je sa radom nova topionica i fabrika sumporne kiseline, kojom smo postali ekološki potpuno čista sredina.
Ostaće upamćeno da je Vlada koju je tada vodio Aleksandar Vučić omogućila Boranima da umesto vazduha zagađenog sumpor-dioksidom udišu potpuno čist vazduh. Sa ove distance, mogu slobodno da kažem da je to najhumanije delo u korist, pre svega, naše dece.
Sada u Bor dolaze turisti. Protekle sezone zabeležili smo značajan porast posetilaca.
Bor ostavlja upečatljiv utisak. LJudi su gostoljubivi, okolina mu je neponovljiva, privlačna, sa jedinstvenim prirodnim ambijentom koji pruža mogućnosti za gotovo sve turističko-rekreativne sadržaje. Borsko jezero predstavlja idealno mesto za odmor, rekreaciju, pripreme sportista, ribolov. Dubašnica je oaza netaknute prirode i jedno od najatraktivnijih lovišta visoke divljači. Stol je omiljeno sastajalište planinara, izletnika i ljubitelja ekstremnih sportova. Crni vrh je poznat po najvrednijim i najkvalitetnijim bukovim šumama ovog dela Evrope. Idealno je mesto za planinski turizam.
Lazarev kanjon je prirodni fenomen. Svrstava se u najbogatija staništa biljnog i životinjskog sveta. Zbog retkih vrsta koje se u njemu nalaze, predstavlja neprestani izazov za ekologe i istraživače. Sistem Zlotskih pećina u speleološkom smislu spadaju u najlepše u Srbiji. Brestovačka banja spada u najznačajnije termo-mineralne vode Evrope, a njena lekovitost utvrđena je još u prvoj polovini 19. veka. Tokom tog stoleća bila je pod neposrednim staranjem srpskih vladara i Obrenovića i Karađorđevića. Uživala je status jedne od dve borske banje Srbije.
Gotovo svi objekti nastali u 19. i početkom 20. veka, ktitorstvom znamenitih ljudi, predstavljaju spomenike kulture nacionalnog ranga.
Još jedno od značajnih obeležja je i Tehnički fakultet u Boru. To je fakultet Univerziteta u Beogradu. Osnovan je 1961. godine i prvi je fakultet lociran van sedišta beogradskog univerziteta.
Bor je poslednjih godina grad velike dinamike. Uređene su saobraćajnice i prelepi bulevari, nova dečija igrališta, sportski tereni, kao i jedan od lepših zoo vrtova u Srbiji. Renoviran aerodrom je ponovo osposobljen za civilni saobraćaj. Jedna od glavnih turističkih atrakcija za kratko vreme postao je kafić u jami, gde na kafu pola kilometra pod zemljom dolaze organizovane turističke ture i ekskurzije iz svih krajeva Srbije. Stari površinski kop, kao najveće veštačko stvoreno udubljenje u Evropi, takođe mami sve veći broj posetilaca. Kompleks oko sportskog centra dobio je nove sadržaje. U neposrednoj blizini nalazi se hipodrom, balon hala, skejt park, staza za karting. Za turiste su obezbeđeni smeštajni kapaciteti na nekoliko lokacija, u luksuzno obnovljenom hotelu na Borskom jezeru, klubu RTB-a u Brestovačkoj banji, kao i u hotelima u samom gradu.
Ovom prilikom apelujem na kompaniju Gasprom, koja je većinski vlasnik hotelskog kompleksa na Crnom vrhu, da još jednom razmotri mogućnost završetka ovog kompleksa ili pak nalaženja nove namene koja bi odgovarala potrebama kompanije. Sigurna sam da postoji način da se objekti koji su koštali blizu 60 miliona evra sačuvaju od daljeg propadanja i da kompanija Gasprom nađe svoj interes i pokrene ovaj projekat.
Moderno i novo dobro je uklopljeno u tradicionalno. Ne treba propustiti građevinske poduhvate francuske arhitekture s početka prošlog veka, koji predstavljaju jedinstvena remek dela graditeljstva o kojima i dan danas svedoče kao spomenici kulture zidana zdanja iz tog perioda. To je najveća unikatna rudarska kolonijalna naseobina u Evropi.
Bor inspiriše i nadahnjuje i umetnike. Proslavljena imena domaće kinematografije već pola veka filmskom kamerom beleže kadrove u Boru. Mnogi najavljuju dolazak u Bor. Bor je otvoren za nove investicije. Najveća investicija današnjice je otvaranje još jednog rudnika, a na ovom projektu biće uposleno 1.000 radinka.
Nekoliko reči i o Prokuplju. Prokuplje je najveća opština i sedište Topličkog upravnog okruga, koji se nalazi na jugu Srbije, u oblasti centralnog Balkana. Toplički upravni okrug obuhvata prostor duž administrativne linije sa KiM i ima značajnu ulogu u bezbednosnom smislu. Opština Prokuplje zauzima površinu od 759 kilometara kvadratnih i opštinu čini ukupno 107 naseljenih mesta.
Geografski položaj i konfiguracija terena uslovili su da najznačajnija srednjebalkanska transferzala koja povezuje Crno more sa Jadranskim delom ide Toplicom preko KiM, čineći najkraću vezu između Moravsko-vardarske doline i Jadranskog mora, putni pravac od izuzetnog značaja za ovaj deo zemlje. Uz finansijsku podršku EU, do 2020. godine očekuje se završetak izgradnje autoputa E80, deonica Niš – Merdare, čija trasa delom upravo prolazi kroz Prokuplje, što će svakako povećati atraktivnosti i pozitivno uticati na privrednu aktivnost u ovoj opštini.
Područje opštine Prokuplje prostire se na površini od 75.896 hektara, od čega poljoprivredno zemljište zauzima 45.083 hektara odnosno 60%, šumsko 26.895 hektara ili 35% i neplodno zemljište svega 5%. Od ukupne površine poljoprivrednog zemljišta čak 81,6% ili 36,79 hektara su obradive površine.
Na ovom prostoru izuzetno je bogat vodni potencijal sagledan preko termomineralnih podzemnih i tekućih voda, kao i veštačkih brana sa određenim kapacitetom vode. To su brana Bresnica, brana na Rastovničkoj reci i bunari na lokaciji zvanoj Hisar. Pored voda tri poznate banje koje se nalaze na teritoriji opštine Kuršumlija, Lukovske, Prolom i Kuršumlijske banje, u reku Toplicu, po kojoj je čitav ovaj kraj dobio ime, slivaju se i brojni drugi termalni izvori.
U blizini Prokuplja na Gubetinskim livadama nalazi se termalni izvor Suva česma. Šumsko bogatstvo je izuzetan važan prirodni resurs ovog kraja.
Opštinu Prokuplje karakteriše bogato istorijsko nasleđe. U podnožju Hisara nalazi se crkva Svetog Prokopija, jedan od najstarijih pravoslavnih hramova na Balkanu.
Prokuplje je i poznati sportski centar, čiji su sportisti bili nosioci svetskih, olimpijskih i evropskih odličja. Brojna su sportska takmičenja koja se održavaju u Prokuplju, a najznačajniji među njima su međunarodni teniski turnir i takmičenje u džiu džici kome prisustvuju najistaknutiji evropski predstavnici ovog sporta.
Od turističkih potencijala najznačajnija je moderna opservatorija koja se nalazi na vrhu planine Vidojevice, na nadmorskoj visiji od 1.155 metara. Ministarstvo za nauku je 2003. godine donelo odluku da finansira izgradnju ovog objekta, na osnovu obrazloženja naučnika da su na Vidojevici povoljni astro-meteorološki uslovi, najbolji u Srbiji.
Malu topličku transverzalu, pešačku stazu dugu 22 kilometra, čini prostor koji povezuje prelepe topličke planine: Veliki Jastrebac, Pasjača, Vidojevica, Rgajska planina, Radan, Sokolovica i Arbanaška planina. Toplička transverzala većim delom se poklapa sa evropskim pešačkim putem E7, čija dva kraka prolaze kroz Toplicu. Malu topličku transverzalu godišnje poseti na hiljade planinara i ljubitelja prirode iz cele Srbije i inostranstva.
Za privredu opštine Prokuplje svakako je, osim malih i srednjih preduzeća, najznačajniji Leoni. Leoni grupa je vodeći međunarodno priznati proizvođač žica, optičkih vlakana, kablova i kablovskih sistema. Tokom 2014. godine otvorena je fabrika u Malošištu u blizini Niša, a usled daljeg povećanja obima poslovanja avgusta 2017. godine otvorena je i nova fabrika u Nišu.
U svim pogonima na jugu Srbije, koje Leoni poseduje, uposleno je blizu 7.000 radnika. U Prokuplju posluje i divizija Leoni filips koji upošljava oko 350 radnika, a nedavno je otvoren i novi pogon Bizlinka, čime je obezbeđeno 500 radnih mesta.
Poštovani građani Bora i Prokuplja, ovom statusnom izmenom naše sredine postaće gradovi, a na vama i nama je da se zajedno borimo da nam se gradovi razvijaju, da budu što lepši i uređeniji kako bi nam život u njima bio što prijatniji. Imamo ono što je najvažnije, a to je podrška ljudi koji vode ovu državu. Zbog svega onoga što Bor i Prokuplje jesu i svega onoga što treba da postanu, pozivam sve kolege poslanike da podrže ovaj predlog. Zahvaljujem.