Novi sistem vrednovanja radne uspešnosti državnih službenika

Vrednovanje radne uspešnosti državnih službenika se prema zakonu vrši na osnovu kompetencija državnih službenika i rezultate rada organizacione jedinice u kojoj državni službenik obavlja svoje poslove. Samo vrednovanje služi za planiranju obuka, razvoja i stručnog usavršavanja, otklanjanju nedostataka u radu, prestanku radnog odnosa ali i zbog donošenja odluka o napredovanju, nagrađivanju, određivanju plata i drugih primanja.

Prema izmenama i dopunama zakona rad državnih službenika se prati tokom cele godine a sama radna uspešnost se vrednuje jednom u kalendarskoj godini. Za rukovodioce vrednovanje se vrši do kraja januara za prethodnu radnu godinu a za izvršioce do kraja februara za prethodnu radnu godinu.

Za razliku od prethodnog sistema ocenjivanja sada se državni službenici vrednuju u odnosu na postavljene zahteve za obavljanje poslova na konkretnom radnom mestu. Shodno tome moguće je:
1) da državni službenik nije ispunio većinu očekivanja (dosadašnja ocena nezadovoljava);
2) da je potrebno poboljšanje (dosadašnja ocena zadovoljava);
3) da je državni službenik ispunio očekivanja (dosadašnja ocena ističe se i dobar);
4) da je državni službenik prevazišao očekivanja (dosadašnja ocena naročito se ističe).

Samu radnu uspešnost utvrđuje državni službenik koji je na položaju i to rešenjem. Za državne službenike koji su na položaju radnu uspešnost utvrđuje rukovodilac organizacione jedinice.

Definisanje kompetencija kao sistema profesionalnosti i integriteta prilikom rada i zapošljavanja u državnoj službi

Izmenama i dopunama zakona prvi put uvodi sistem kompetencija, po ugledu na moderne sisteme javnih službi, a sve u cilju postizanja očekivane radne uspešnosti državnih službenika na pojedinačnim radnim mestima. Shodno tome predlog zakona definiše kompetencije kao skup znanja, veština, osobina, stavova i sposobnosti koje državni službenik poseduje, a koji oblikuju njegovo ponašanje i vode postizanju očekivane radne uspešnosti na radnom mestu. Vlada svojim aktom bliže određuje kompetencije. Sistem kompetencija je bitan iz razloga što se izbor kandidata za zapošljavanje vrši se na osnovu provere kompetencija. A osim toga napredovanje državnih službenika se vrši na osnovu radne uspešnosti.

Nadalje predlog zakona definiše da su kompetencije potrebne za obavljanje poslova dele na ponašajne i funkcionalne. Ponašajne kompetencije su:
1) upravljanje informacijama;
2) upravljanje zadacima i ostvarivanje rezultata;
3) orijentacija ka učenju i promenama;
4) izgradnja i održavanje profesionalnih odnosa;
5) savesnost, posvećenost i integritet.

Sa druge strane funkcionalne kompetencije se dele na opšte i posebne. Opšte funkcionalne kompetencije su: organizacija i rad državnih organa, digitalna pismenost i poslovna komunikacija. Na kraju posebne funkcionalne kompetencije su povezane sa znajima i veštinama koje su potrebne radi obavljanja poslova u konkretnoj oblasti rada i na određenom mestu.

Duži godišnji odmor za državne službenike

Predlogom zakona definisano je da državni službenici imaju pravo na godišnji odmor u trajanju od najmanje 20 dana (zakonski minimum) do najviše 35 radnih dana. Do sada su državni službenici imali pravo na najviše 30 radnih dana da iskoriste za godišnji odmor. Osim toga državni službenici koji ostvaruju pravo na skraćeno radno vreme imaju pravo na godišnji odmor od najviše 40 radnih dana.

Definisanje pojma sukoba interesa u cilju prevencije korupcije

Na osnovu izmena i dopuna zakona izvršene su dopune dela zakona koji reguliše pojam sukoba interesa i primanja poklona. Tako je sukob interesa svaka situacija u kojoj državni službenik ima privatni interes koji utiče/može da utiče ili izgleda kao da utiče na postupanje u obavljanju poslova i to na način koji ugrožava javni interes. Ukoliko dođe do situacije u kojoj državni službenik ima privatni interes koji je u direktnom sukobu sa državnim poslom i javnim interesom tada je državni službenik dužan da prijavi postojanje privatnog interesa svom nadređenom kao i da se uzdrži od daljih aktivnosti koji mogu ugroziti javni interes. Svaki državni organ je dužan da objavi godišnji izveštaj o upravljanju sukoba interesa u državnom organu.
Što se tiče zabrane primanja poklona, definisana je opšta zabrana za sve državne službenike da primaju/traže bilo kakvu vrstu poklona. Državni službenici izuzetno mogu primiti prigodni poklon male vrednosti- poklon koji se prima u prilikama kada se protokolarno ili tradicionalno razmenjuju pokloni, a koji ni tada ne može biti u novcu ili hartijama od vrednosti. Ukoliko državni službenik ne obavesti ili neblagovremeno obavesti državni organ o primljenom poklonu manje vrednost smatraće se da je izvršio lakšu povredu dužnosti iz radnog odnosa.

Isto tako, zakonom je propisano da je svaki državni organ dužan da odredi državnog službenika koji će biti obučen da:

1) daje savete i smernice drugim državnim službenicima u vezi sa sprečavanjem sukoba interesa;
2) učestvuje u pripremi plana integriteta i predlaganju preventivnih mera za smanjenje korupcije;
3) prima obaveštenja o primljenom poklonu i vodi evidenciju o svim poklonima, prijavama o sukobu interesa i merama koje su preduzete radi sprečavanja sukoba interesa;
4) razmatra efikasnost primene pravila o sukobu interesa u državnom organu i predlaže mere za njihovo unapređenje;
5) sačini izveštaj o upravljanju sukobom interesa u državnom organu.

Precizniji uslovi za zapošljavanje u državnoj službi

Predlogom zakona izvršena su određene izmene kada su u pitanju postavljanja i imenovanja na odrđene državne funkcije. U slučaju mlađeg savetnika više nije neophodno završiti pripravnički staž već je dovoljno imati najmanje jednu godinu radnog iskustva u struci. Što se tiče mlađeg saradnika isto više nije neophodno završiti pripravnički staž već je dovoljno posedovati najmanje 9 meseci radnog iskustva u struci dok je za mlađeg referenta dovoljno imati 6 meseci radnog iskustva u struci. Takođe, predlog zakona definiše pojam radnog iskustva u struci. Tako ovo radno iskustvo podrazumeva iskustvo na poslovima u okviru zahtevane vrste i stepena stručne spreme, odnosno obrazovanja, koje se zahteva za radno mesto čije poslove državni službenik obavlja. Predlagač zakona ističe da su izmene rešenaj izvršene kako bi se Zakon uskladio sa praksom i trenutnim postupanjem državnih organa.

dodatno, zakon definiše da se državni službenik na izvršilačkom radnom mestu može zaposliti iako nema položen državni stručni ispit ali je dužan da ga položi u najkraćem mogućem roku- najviše 6 meseci od dana zasnivanja radnog odnosa.

Preuzimanje državnih službenika

Na osnovu rešenja u izmenama i dopunama zakona izvršene su određena preciziranja u procesu preuzimanja državnih službenika. Generalno postoje dva tipa preuzimanja državnih službenika- preuzimanje neraspoređenog državnog službenika (službenik koji se u evidenciji vodi kao neraspoređen) i preuzimanje državnog službenika iz drugog državnog organa. I dalje važi pravilo da prilikom preuzimanja državnog službenika, potrebna je njegova saglasnost da bi se izvršilo preuzimanje. Osim toga prilikom preuzimanja vrši se obavezna provera kompetencija.

Što se tiče premeštaja državnih službenika predlog zakona definiše i novu vrstu premeštaja- trajni premeštaj na zahtev državnog službenika. Naime, državni službenik može na svoj zahtev da bude trajno premešten na radno mesto čiji se poslovi rade u nižem zvanju od poslova radnog mesta sa kojeg se državni službenik premešta, ako ispunjava uslove za rad na tom radnom mestu i poseduje potrebne kompetencije.

Zasnivanje radnog odnosa državnih službenika

Radni odnos državnih službenika može se zasnovati na određeno ili na neodređeno vreme. Što se tiče radnog odnosa na određeno vreme predlog zakona predviđa 2 nova slučaja kada je moguće zasnivanje radnog odnosa na određeno vreme, to su sledeći slučajevi- radi zamene državnog službenika koji je postavljen za vršioca dužnosti, dok traje njegova dužnost i radi zamene državnog službenika kome miruje radni odnos zbog obavljanja pripravničkog staža. Što se tiče zasnivanja radnog odnosa na određeno vreme u slučaju privremeno povećanog obima posla koji postojeći broj državnih službenika ne može da izvrši- sada je predviđeno zapošljavanje na osnovu javnog konkursa. Međutim, ovako izabranom državnom službeniku na javnom konkursu sada je moguće da njegov radni odnos preraste u radni odnos na neodređeno vreme. Da bi državni službenik u ovoj situaciji zasnovao radni odnos na neodređeno vreme potrebno je da ispuni ili prevaziđe očekivanja koja su postavljena prilikom vrednovanja radne uspešnosti kao i da je radno mesto na kojem radi upražnjeno.

Propisuje se rok za oglašavanje konkursa radi popunjavanja poslova državnih službenika koji su na položajima

Predlog zakona uvodi novinu koja obavezuje državne organe da raspisuju konkurs za popunjavanje položaja u roku od 90 dana pre isteka vremena na koje je državni službenik na položaju postavljen. Na ovaj način predlagač zakona pokušava da obezbedi blagovremeno popunjavanje tog radnog mesta i smanjivanje potrebe za postavljenjem vršioca dužnosti. Ukoliko konkurs za popunjavanje položaja nije pokrenut u ovom roku, državni službenik postavlja se na isti položaj bez internog ili javnog konkursa, nakon isteka vremena na koje je postavljen. Do postavljenja državnog službenika na položaj i dalje može biti postavljeno više državnih službenika ali na ukupan period od najviše 6 meseci. Državni službenik koji je postavljen za vršioca dužnosti prema predlogu zakona sada ima izričito pravo da se vrati na radno mesto na koje je bio raspoređen pre postavljenja i nastavlja da ostvaruje pravo na platu koju je imao na tom radnom mestu pre postavljenja.

Smanjenje plate ili mogućnost otkaza za državne službenike koji ne ispune očekivanja

Državni službenik na izvršilačkom radnom mestu kome u godišnjem ili vanrednom vrednovanju radne uspešnosti bude utvrđeno da je potrebno poboljšanje, premešta se na radno mesto razvrstano u niže zvanje koje odgovara njegovoj vrsti i stepenu stručne spreme i za koje ispunjava uslove za rad, a ako takvo radno mesto ne postoji određuje mu se niži koeficijent u skladu sa zakonom kojim se uređuju plate u državnim organima. Ovom državnom službeniku se naročito ukazuje na oblasti u kojima je potrebno poboljšanje i upućuje se na stručno usavršavanje kojim se unapređuju njegove kompetencije. Ukoliko državni službenik odbije ili ne pohađa program stručnog usavršavanja na koji je upućen zbog potrebe unapređenja njegovog radne uspešnosti smatraće se da je izvršio težu povredu dužnosti iz radnog odnosa. Državnom službeniku kome u vanrednom ili godišnjem vrednovanju radne uspešnosti bude utvrđeno da ne ispunjava očekivanja, prestaje radni odnos danom konačnosti rešenja o vrednovanju radne uspešnosti.

Nova evidencija za sve državne službenike koji su položili državni ispit

Ministarstvo državne uprave i lokalne samouprave u posebnoj evidenciji vodi podatke o svim državnim službenicima koji su položili državni stručni ispit kao i o kandidatima za polaganje. Osim toga Ministarstvo izdaje uverenje o položenom državnom stručnom ispitu.

Nove disciplinske mere

Prilikom lakše povrede dužnosti iz radnog odnosa do sada se izricala novčana kazna u iznosu do 20% od plate državnog službenika. Predlog zakona međutim uvodi i mogućnost izricanja opomene zbog lakše povrede dužnosti iz radnog odnosa. Što se tiče teže povrede dužnosti iz radnog odnosa novina je da se prilikom premeštaja u niže zvanje, dodeljuje i niža plata koja je predviđena platnim razredima- do sada državnom službeniku je ostajala ista plata.

Prilikom vođenja disciplinskog postupka zbog lakše povrede dužnosti, sada je moguće da se ne održi usmena rasprava već da svoju odbranu i izjašnjenje državni službenik dostavi pismenim putem.