Ovaj propis, koji je u osnovi lex specialis, donešen je nakon što je 28. septembra 2018. godine zaključen Ugovor o strateškom partnerstvu između Republike Srbije Rudarsko-topioničarskog basena RTB Bor d.o.o, Bor i ZIJIN MINING GROUP CO. LTD, Kina. Vlada Srbije, kao predlagač zakona, smatra da će , uvodeći posebne procedure, ovaj zakon rešiti višedecenijski problem vezan za status objekata i zemljišta RTB Bora, što se ističe kao bitan preduslov za dalji razvoj RTB-a.
Zakonom se uređuju uslovi i način pod kojima privredno društvo Rudarsko-topioničarski basen RTB Bor d.o.o, Bor (RTB) stiče pravo svojine na objektima i posebnim delovima objekata, na zemljištu na kome su ti objekti izgrađeni, na neizgrađenom zemljištu, kao i na drugim vrstama zemljišta i na vodovima.
Naime, danom stupanja ovog Zakona na snagu (09.12.2018.) uspostavljeno je pravo svojine u korist RTB na
- na građevinskom zemljištu obuhvaćenom katastarskim parcelama u svojini Republike Srbije, na kojima je RTB upisan kao imalac prava korišćenja ili kao korisnik i to na dan stupanja na snagu ovog zakona;
- zemljištu odnosno katastarskim parcelama u svojini Republike Srbije, na kojima je RTB upisan kao držalac,
- zemljištu odnosno katastarskim parcelama na kojima je RTB upisan kao držalac, a koje su upisane kao oblik svojine „društvena” ili „mešovita”,
- poljoprivrednom, šumskom zemljištu i ostalim vrstama zemljišta obuhvaćenim katastarskim parcelama u svojini Republike Srbije, na kojima je RTB upisan kao imalac prava korišćenja ili kao korisnik.
- katastarskim parcelama na kojima se isključivo nalaze objekti u svojini RTB-a a na kojima upisana prava imaju javna preduzeća ili pravna lica čiji je osnivač Republika Srbija čija prava prestaju danom stupanja na snagu ovog zakona;
- na nepokretnostima na kojima su kao imaoci prava u katastru nepokretnosti i drugim javnim knjigama upisana privredna društva koja su nakon okončanog postupka statusne promene pripajanja, kao društva prenosioci, pripojeni RTB-u i prestali da postoje.
Važno je napomenuti da se sticanje prava svojine na osnovu ovog zakona ne odnosi se na nepokretnosti koje predstavljaju dobra od opšteg interesa i dobra u opštoj upotrebi u javnoj svojini.
Na postupak utvrđivanja postojanja obaveze plaćanja naknade za pretvaranje prava korišćenja u pravo svojine, visine naknade u slučaju da takva obaveza postoji, umanjenje tržišne vrednosti naknade i sl. shodno se primenjuju odredbe Zakona o pretvaranju prava korišćenja u pravo svojine na građevinskom zemljištu uz naknadu i kao i Zakona o planiranju i izgradnji.
Nadležna jedinica lokalne samouprave obavezana je da u roku od 7 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona dostavi organu nadležnom za poslove državnog premera i katastra akte koji sadrže popis katastarskih parcela, na kojima je upisan RTB, a kojima je planskim dokumentima promenjena vrsta iz poljoprivrednog, šumskog i ostalog zemljišta u građevinsko zemljište, kao i akte koji sadrže popis katastarskih parcela na kojima je upisan RTB, a kojima je nakon stupanja na snagu ovog zakona za popisane katastarske parcele utvrđena vrsta zemljišta prema faktičkom stanju na terenu.
Promena vrste zemljišta izvršiće se na osnovu rešenja, koje ima deklarativan karakter a koje nadležna služba katastra donosi u roku od sedam dana od dana prijema akta od nadležne jedinice lokalne samouprave.
Svi prvostepeni i drugostepeni postupci koji se odnose na promenu upisa u katastru na onim nepokretnostima na kojima je kao imalac prava upisan RTB, a po kojima nije doneta konačna odluka do dana stupanja na snagu ovog zakona, obustavljaju se rešenjem protiv koga je moguće izjaviti žalbu ukoliko je obustavljen prvostepeni postupak odnosno pokrenuti upravni spor u slučaju obustave drugostepenog postupka.
Zakonom se konstituiše i pravo prolaza u korist RTB na zemljištu iznad podzemnih vodova, čiji je investitor RTB, a ustanovljava se i obaveza sopstvenika, odnosno držaoca tog zemljišta da ne ometa upotrebu i održavanje tog objekta, odnosno voda. Ovo pravo proizvodi dejstvo danom stupanja na snagu ovog zakona i nije potreban upis ovog prava u katastar nepokretnosti ili bilo koje druge javne knjige. RTB se obavezuje da vlasnicima ili držaocima susednog ili okolnog zemljišta nadoknadi štetu koja bude pričinjena prolazom / pristupom.
Na osnovu ovog Zakona, RTB Bor stiče i pravo svojine na objektima, rudarskim objektima i vodovima koji su izgrađeni bez građevinske dozvole ili su izgrađeni na osnovu izdate građevinske dozvole od koje je odstupljeno tokom izgradnje kao i onim za koje je izdata građevinska dozvola, ali nije izdata upotrebna dozvola. Upis prava svojine u ovim slučajevima vrši se na osnovu nalaza kojim se potvrđuje podobnost objekta, rudarskog objekta, odnosno voda, za upotrebu.
Organ nadležan za poslove državnog premera i katastra po prijemu nalaza donosi rešenje o upisu prava svojine na objektima i vodovima u korist RTB-a.
Nalaz sačinjava Komisija koju čine predsednik i 6 članova a koju obrazuje RTB među licenciranim licima odgovarajuće struke.
Takse za upis prava svojine na objektima odnosno vodovima izgrađenim bez građevinske dozvole odnosno tamo gde je odstupljeno od dozvole, utvrđuju se u visini iznosa koji bi bio obračunat za ovakvu vrstu i veličinu objekata na osnovu Zakona o ozakonjenju objekata, i to u iznosu od 70% u korist jedinice lokalne samouprave na čijoj teritoriji se nalazi objekat i u iznosu od 30% u korist budžeta Republike Srbije.
Za objekte, odnosno vodove, za koje nije izdata upotrebna dozvola a sačinjen je nalaz o podobnosti za upotrebu, plaća se taksa, u iznosu koji je propisan zakonom kojim se uređuje republička administrativna i uplaćuje se na račun propisan za uplatu javnih prihoda.
Dokaz o uplati takse nije uslov za upis prava svojine na objektu, odnosno vodu, što predstavlja izuzetak od pravila propisanog poslednjim izmenama Zakona o ozakonjenju objekata.
Nadzor nad primenom ovog zakona vršiće Ministarstvo privrede.
Dodatno, Zakonom je predviđeno da se odredbe drugih zakona kojima se na drugačiji način uređuju pitanja koja su predmet uređivanja ovog zakona neće primenjivati.
Zakonom se obavezuje organ nadležan za poslove državnog premera i katastra da upis prava svojine i sprovođenja svih promena u katastru nepokretnosti i vodova izvrši po službenoj dužnosti.