Uvaženi gospodine predsedniče, prestavnici ministarstava, dame i gospodo narodni poslanici, pred vama se nalazi i Predlog zakona o zaključivanju i izvršavanju međunarodnih ugovora o kome bih na prvom mestu želeo da kažem nekoliko reči. Važeći zakon kojim je regulisana oblast zaključivanja i izvršavanja međunarodnih ugovora donet je pre više od 30 godina, 1978. godine. Budući da je u međuvremenu došlo do promene državno pravnog subjektiviteta, državnog uređenja i pravnog sistema postoji potreba za donošenjem novog zakona koji će ovu materiju regulisati saglasno novim ustavno pravnim rešenjima, kao i savremenim razvoje međunarodnog ugovornog prava i prakse.
Predmet zakona o zaključivanju i izvršavanju međunarodnih ugovora je regulisan do postupka zaključivanja i izvršavanja međunarodnih ugovora, kao i drugih pitanja u vezi sa međunarodnim ugovorima. Ta druga pitanja se odnose na stupanje ugovora na snagu, prestanak važenja međunarodnih ugovora, stavljanje i povlačenje rezervi i deklaracija i interpretativnih izjava na višestrane međunarodne ugovore i tome slično. Postupak zaključivanja međunarodnih ugovora ne razlikuje se bitno od postupka koji je predviđen odredbama važećeg zakona.
Naime, postupak vođenja pregovora i zaključivanja međunarodnih ugovora pokreće Vlada na sopstvenu inicijativu ili na predlog nadležnog organa državne uprave u čijem se u delokrugu pitanja koja su regulisana ugovorom. Nadležni organ predlaže Vladi pokretanje postupka za vođenje pregovora i zaključivanje međunarodnog ugovora ako u vršenju poslova iz delokruga utvrdi da sa drugim državama i međunarodnim organizacijama treba urediti ugovornim putem određena pitanja.
Zakon reguliše i krug subjekata koji mogu podneti inicijativu za pokretanje postupka, za vođenje pregovora i zaključivanje međunarodnog ugovora u koje spadaju i drugi državni organi, privredni subjekti ili udruženja, kao i postupak po podnetoj inicijativi.
Zakonom se preciznije reguliše sadržaj predloga osnove za vođenje pregovora i zaključivanje međunarodnih ugovora koji predstavlja akt kojim se pokreće postupak zaključivanja ugovora. Zakon predviđa mogućnost da Vlada u izuzetnim slučajevima može da ovlasti delegaciju Republike Srbije da prihvati da se međunarodni ugovor koji podleže potvrđivanju u celini ili pojedine njegove odredbe privremeno primenjuje do njegovog stupanja na snagu.
Razlozi zbog kojih se predlaže privremena primena određenog međunarodno ugovora moraju biti posebno obrazloženi u predlogu osnove. Ukoliko se ugovori privremena promena, postupak potvrđivanja mora se pokrenuti u roku od 30 dana od dana potpisivanja ugovora. Zakon reguliše postupak potvrđivanja međunarodnih ugovora, sadržinu zakona o potvrđivanju i predviđa obavezu prilaganja mišljenja nadležnih organa uz Nacrt zakona o potvrđivanju.
Ovim zakonom se ispunjava obaveza koja proizilazi iz člana 99. stav 1. tačka 4) Ustava, time što se reguliše koje međunarodne ugovore potvrđuje Narodna skupština. Konkretno, ovim članom utvrđeno je da Narodna skupština potvrđuje međunarodne ugovore, vojne, političke i ekonomske prirode, ugovore kojima se stvaraju finansijske obaveze za Republiku Srbiju, ugovore koji zahtevaju donošenje novih ili izmenu važećih propisa i ugovore kojima se odstupa od postojećih zakonskih rešenja.
Ugovori koji ne spadaju u navedene kriterijume međunarodnih ugovora, zaključuju se po predviđenom postupku, s tim da ne podležu potvrđivanju.
Na postupak zaključivanja međunarodnih ugovora na diplomatskim konferencijama, mešovitim međuvladinim telima, kao i na pristupanje Republike Srbije zaključenim višestranim međunarodnim ugovorima, predviđena je shodna primena ovog zakona.
Zakonom se uvodi kategorija posebnih međunarodnih ugovora koje, radi ostvarivanja saradnje, zaključuju nadležni organi državne uprave sa nadležnim organima državne uprave drugih država. Reč je o međunarodnim ugovorima koje zaključuju ministarstva, a nekada i drugi organi državne uprave. Posebnim međunarodnim ugovorima uspostavlja se i reguliše se saradnja nadležnih organa državne uprave sa istim takvim organima jedne ili više država. Istim se ne mogu preuzimati nove obaveze koje bi zadirale u zakonsku materiju. Ovakva vrsta ugovora je poslednje dve decenije postala uobičajena u ugovornoj praksi većine država, koje su te ugovore uvele u svoj pravni poredak.
Zakon predviđa da se Zakonom o potvrđivanju višestranog međunarodnog ugovora može ovlastiti Vlada da prihvati izmene i dopune tehničkih propisa, donetih na osnovu međunarodnih ugovora. Ovakva odredba je uneta, s obzirom na prirodu propisa koji se donose na osnovu pojedinih međunarodnih ugovora koji su manjeg značaja i tehničkog karaktera i zbog relativno kratkih rokova u kojima država treba da se izjasni o njihovom prihvatanju.
Zakon predviđa obavezu nadležnih organa državne uprave da prate izvršavanje međunarodnih ugovora, da o tome obaveste Vladu, kao i obaveza Vlade da obaveštava Narodnu skupštinu o izvršavanju međunarodnih ugovora koje je Narodna skupština potvrdila. Izmene međunarodnih ugovora vrše nje u skladu sa odredbama samog ugovora i opšte prihvaćenim pravilima međunarodnog prava. U postupku izmene međunarodnog ugovora shodno se primenjuju i odredbe ovog zakona, koje se odnose na njegovo zaključivanje.
Povlačenje rezervi ili izmena deklaracija i interpretativnih izjava vrši se u skladu sa odredbama samog ugovora i opšte prihvaćenim pravilima međunarodnog prava. Zakonom se propisuje da se na povlačenje rezervi ili izmenu deklaracija ili interpretativnih izjava shodno primenjuje postupak propisan za zaključivanje međunarodnih ugovora.
Međutim, Narodna skupština može Zakonom o potvrđivanju međunarodnog ugovora ovlastiti Vladu da povuče ili izmeni deklaracije ili interpretativne izjave. Ovim zakonom regulisan je i prestanak važenja međunarodnih ugovora, tako što je propisano da međunarodni ugovori prestaju da važe u skladu sa odredbama samog ugovora i opšte prihvaćenim pravilima međunarodnog prava.
Na postupak prestanka važenja međunarodnog ugovora shodno se primenjuju odredbe ovog zakona koje se odnose na njegovo zaključivanje. S obzirom da postoji potreba da se nadležni organi i zainteresovana lica upoznaju sa činjenicama vezanim za važenje i primenu međunarodnih ugovora, zakon sadrži veći broj odredbi koje se odnose na objavljivanje međunarodnih, odnosno međudržavnih ugovora i podataka vezanih za njihovo važenje. Tako se objavljuju Zakon o potvrđivanju međunarodnog ugovora, datum njegovog stupanja na snagu, izmene i dopuna tehničkih propisa donetih na osnovu međunarodnih ugovora i datum prestanka važenja međunarodnog ugovora. Mogu se objaviti međunarodni ugovori za koje ne postoji obaveza potvrđivanja od strane Narodne skupštine i posebni međunarodni ugovori koje zaključuju nadležni organi državne uprave sa odgovarajućim organima državnih uprava drugih država.
Pred vama su, takođe, i predlozi sporazuma zaključeni sa Republikom Slovenijom i sa državom Izrael, koji se odnose na zapošljavanje članova porodica osoblja diplomatsko-konzularnih predstavništava.
Predlogom zakona o potvrđivanju Sporazuma između Republike Srbije i države Izrael o zapošljavanju članova porodice diplomatskog ili konzularnog osoblja, predlaže se potvrđivanje sporazuma koji je potpisan u Jerusalimu 13. novembra 2012. godine. Predlogom zakona o potvrđivanju Sporazuma između Vlade Republike Srbije i Vlade Republike Slovenije o bavljenju plaćenim poslovima članovima porodica osoblja diplomatsko-konzularnih predstavništava, predlaže se potvrđivanje Sporazuma postignutog u Ljubljani 26. oktobra 2012. godine.
Svrha ovih sporazuma je da se na recipročnoj osnovi omogući zapošljavanje, uz naknadu, članova porodica diplomatskog i drugog osoblja države imenovanja u državi prijema, u skladu sa unutrašnjim propisima države prijema. U tom cilju sporazumima se određuje krug lica koja predstavljaju članove porodice osoblja diplomatsko-konzularnih predstavništava. U konkretnim sporazumima, članove porodice čine bračni ili vanbračni supružnik i deca koja ispunjavaju kriterijume u pogledu godina starosti i redovnog školovanja.
Zaključivanje ove vrste bilateralnih ugovora, u poslednjoj deceniji, postala je uobičajena međunarodna praksa. Njima se omogućava očuvanje normalnog porodičnog života, odnosno očuvanje celovitosti porodica diplomatsko-konzularnih predstavnika. Konstatovano je da su efekti rada diplomatsko-konzularnih predstavnika, u slučaju razdvajanja porodice, manji od efekata rada onih predstavnika koji obavljaju dužnost u sređenim porodičnim prilikama, kada je porodica na okupu u mestu službovanja.
Ovom vrstom sporazuma, pomenutom krugu lica ograničavaju se imuniteti u građanskom i upravnom postupku, u vezi sa delima koja proizlaze iz obavljanja plaćenih delatnosti, koja bi im inače pripadala prema odredbama bečkih konvencija o diplomatskim i konzularnim odnosima. Predmetnim sporazumima države ugovornice se uzajamno obavezuju da će, kada je u pitanju imunitet od krivičnog postupka, ozbiljno razmotriti svaki pismeni zahtev za odricanje od krivičnog imuniteta.
Postupak zapošljavanja članova porodice osoblja diplomatsko-konzularnih predstavništva u odnosu na postupak zapošljavanja drugih stranaca, na osnovu ovih sporazuma razlikuje se u tom smislu što protokol ministarstva spoljnih poslova države prijema, na zahtev diplomatsko-konzularnog predstavništva zemlje imenovanja, nakon sprovedene procedure, izdaje prethodno odobrenje za zapošljavanje člana porodice. Sporazumima je predviđeno da članovi porodice osoblja diplomatsko-konzularnih predstavništava države imenovanja, zaposleni u državi prijema potpadaju pod režim socijalnog osiguranja i oporezivanja države prijema u vezi sa svim pitanjima koja se tiču njihovog zaposlenja u toj državi.
Do sada su ovakvi ugovori zaključeni sa Kanadom 2004. godine, SAD 2006. godine, Holandijom 2010. godine, Španijom i Belgijom takođe 2010. godine, Argentinom, Slovenijom, Izraelom 2012. godine, 2013. godine sa Turskom i Makedonijom, od kojih su na snazi sporazumi sa Kanadom, SAD, Holandijom, Španijom i Argentinom. Sa Albanijom, Portugalijom, Nemačkom, Švajcarskom, Rumunijom, Brazilom i Australijom pregovori, u cilju zaključenja ovakvih ugovora, su u toku.
Uvažene dame i gospodo narodni poslanici, pred vama je i Predlog zakona o potvrđivanju Sporazuma između Vlade Republike Srbije i Vlade Republike Slovenije o policijskoj saradnji.
Početkom 2011. godine slovenačko ministarstvo unutrašnjih poslova je pokrenulo inicijativu za zaključenje Sporazuma o saradnji između Vlade Republike Slovenije i Vlade Republike Srbije. Iako naziv nije ukazivao na predmet sporazuma, već iz preambule tadašnjeg predloga dalo se zaključiti da se radi o tipskom sporazumu o policijskoj saradnji. Nakon prijema predloga Ministarstvo unutrašnjih poslova Republike Srbije započinje unutrašnju proceduru predviđenu za pripremu međunarodnih sporazuma.
Nakon sprovedene procedure sačinjen je srpski alternat ponuđenog teksta i dostavljen slovenačkoj strani u maju mesecu iste godine, ali ovoga puta pod nazivom – Sporazum o policijskoj saradnji, diskretno upodobljen sa standardima kojih se Ministarstvo pridržava u sačinjavanju odredaba budućih međunarodnih ugovora, kao i sa nacionalnim zakonodavstvom, sa ciljem da se tekst unapred usaglasi putem zvanične korespodencije u najvećoj meri, kako bi se pregovori završili na jednoj rundi.
Posle godinu dana ponovo se aktuelizuje pitanje nastavka pregovora i slovenačka strana dostavlja nacrt koji je u našem MUP ocenjen kao solidan osnov za započinjanje neposrednih pregovora. Na poziv Ministarstva unutrašnjih poslova slovenačka delegacija boravila je u Beogradu 24. i 25. oktobra 2012. godine. Tom prilikom je održana prva i jedina runda pregovora, na kojoj je tekst u potpunosti usaglašen. Delegacije obe strane su usaglasile ovaj tekst i u jednoj, može se reći, prijateljskoj atmosferi su protekli pregovori.
U preambuli Sporazuma između Republike Srbije i Republike Slovenije o policijskoj saradnji navedena je jedna konvencija, kao i preporuke Komiteta ministara Saveta Evrope, od kojih se oba akta odnose na zaštitu podataka o ličnosti, čime su se strane potpisnice obavezale na implementaciju najviših standarda u ovoj oblasti, a to su: Konvencija Saveta Evrope o zaštiti lica u odnosu na automatsku obradu podataka o ličnosti, iz 1981. godine, kao i preporuke Komiteta ministara Saveta Evrope o regulisanju korišćenja podataka o ličnosti od strane policije, iz 1987. godine.
Prvim članom Sporazuma definisan je obim saradnje koji je postavljen široko i kojim se mogu prepoznati sve nadležne linije rada MUP-a Republike Srbije – oblast javnog reda, bezbednost saobraćaja, rasvetljavanje krivičnih dela, organizovani kriminal, trgovina ljudima, ilegalne migracije, visoko-tehnološki kriminal, borba protiv trgovine drogama, čime su ugovorene strane postigle konsenzus oko razvoja policijske saradnje u njenom punom obimu i punom kapacitetu.
Ovako postavljen obim saradnje omogućava svim upravama u direkciji policije da prepoznaju osnov za razvoj saradnje iz delokruga svoje nadležnosti, što mogu da čine kroz unapred utvrđene oblike saradnje koji su uređeni članom 2. Sporazuma. Prvenstveno, kao početni oblik saradnje, u članu 2. navedena je razmena informacija kao osnov za svaku dalju aktivnost. Policijska saradnja obuhvata i policijski nadzor, kontrolisane isporuke, prikrivene operacije, zaštitu svedoka, zajedničke istražne timove, upućivanje oficira za vezu i drugo.
Važno je istaći da su obe ugovorne strane predvidele primenu nacionalnog zakonodavstva kao osnovnog polaznog pravnog okvira, koji ostaje prepoznat i obavezujući i u bilateralnom ugovoru.
U preostalom delu Sporazuma veliki broj odredaba odnosi se na upućivanje na nacionalna zakonodavstva strana potpisnica, predviđena za oblast zaštite podataka o ličnosti. Strane potpisnice su se složile da se ova izuzetno osetljiva oblast tretira shodno nacionalnim propisima, odnosno da međunarodni ugovor sadrži odredbe izvedene iz nacionalnog zakonodavstva, jer postoji posebna pažnja posvećena ovoj oblasti prava, kako bi u najvišoj meri zaštitili građane od eventualne zloupotrebe njihovih podataka prilikom sprovođenja policijske istrage.
Nadležni organi ugovornih strana su Ministarstvo unutrašnjih poslova i direkcija policije sa obe strane, a to je utvrđeno članom 4. ovog sporazuma. Članom 8. Sporazuma je utvrđeno da će svaka strana potpisnica snositi svoje troškove prilikom sprovođenja saradnje, što je standardna formulacija za ovakav tip međunarodnog sporazuma. Devetim članom ostavljena je mogućnost zaključivanja dodatnih protokola kao administrativnih sporazuma, u cilju bližeg uređivanja pitanja vezanih za primenu određenog oblika saradnje. Na primer – kontrolisanih isporuka ili upućivanja oficira za vezu.
Stupanjem na snagu ovog sporazuma prestaje da važi Sporazum između Savezne Vlade Savezne Republike Jugoslavije i Vlade Republike Slovenije o saradnji u borbi protiv organizovanog kriminala, trgovine nezakonitim drogama i psihotropnim supstancama, terorizma i drugih teških krivičnih dela, koji je potpisan 6. maja 2001. godine u Ljubljani.
U ostalim odredbama ovog sporazuma ne postoje posebnosti koje je potrebno naročito isticati.
Nadam se da ćete svojim glasovima, uveren sam, podržati usvajanje ova tri sporazuma i predloga zakona. Hvala vam.