Odbor za pravosuđe, državnu upravu i lokalnu samoupravu 11. marta održava razgovor sa kandidatima koji ispunjavaju uslove konkursa za izbor članova Visokog saveta sudstva i Visokog saveta tužilaštva koje bira Narodna skupština. Reč je o fazi u postupku izbora članova dva pravosudna saveta iz reda istaknutih pravnika, na osnovu koje će Odbor od 18 kandidata za člana Visokog saveta sudstva i 11 kandidata za Visoki savet tužilaštva izabrati po osam imena za svaki savet, koja će se naći u predlogu kandidata koje će Odbor uputiti Narodnoj skupštini.

Kandidati koji ispunjavaju uslove za izbor člana Visokog saveta sudstva

1. Vladimir Simić iz Beograda, član Upravnog odbora Pravosudne akademije. 

2. Jelena Vučković iz Niša, šefica Katedre za javno pravo i predsednica Saveta Pravnog fakulteta Univerziteta u Kragujevcu.

3. Aleksandar Popović iz Beograda, viši tužilački pomoćnik u Višem javnom tužilaštvu u Pančevu.

4. Dragan Milićević iz Šapca, advokat.

5. Srđan Stefanović iz Beograda, advokat.

6. Čedomir Kokanović iz Beograda, advokat.

7. Nenad Tešić iz Beograda, vanredni profesor na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu.

8. Žikica Dronjak iz Novog Sada, advokat.

9. Jelena Glušica iz Beograda, službenica Bezbednosno-informativne agencije.

10. Nikola Bodiroga iz Beograda, redovni profesor na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu.

11. Marina Grbić iz Beograda, viša savetnica u Odseku za edukaciju u instituciji Poverenik za informacije od javnog značaja i zaštitu podataka o ličnosti

12. Bojan Petrović iz Beograda, docent na fakultetu.

13. Nataša Delić iz Beograda, vanredna profesorka na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu.

14. Vojkan Simić iz Beograda, advokat.

15. Rastko Brajković iz Beograda, advokat.

16. Dragutin Radosavljević iz Kragujevca, šef Odseka za poslove poreskopravne zaštite interesa Poreske uprave Kragujevac.

17. Branislav Manić iz Beograda, advokat.

18. Violeta Denić iz Niša, advokatica.

Kandidati koji ispunjavaju uslove za izbor člana Visokog saveta tužilaštva

1. Vladimir Simić iz Beograda, član Upravnog odbora Pravosudne akademije.

2. Miroslav Đorđević iz Beograda, naučni saradnik Instituta za uporedno pravo u Beogradu i docent na Državnom univerzitetu u Novom Pazaru, Departman za pravne nauke.

3. Aleksandar Popović iz Beograda, viši tužilački pomoćnik u Višem javnom tužilaštvu u Pančevu.

4. Dušan Purić iz Beograda, pomoćnik direktora u preduzeću Koridori Srbije DOO.

5. Srđan Stefanović iz Beograda, advokat.

6. Predrag Ćetković iz Novog Sada, advokat.

7. Nenad Tešić iz Beograda, vanredni profesor na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu.

8. Vesna Luković iz Novog Pazara, advokatica.

9. Jelena Glušica iz Beograda, službenica Bezbednosno-informativne agencije.

10. Bojan Petrović iz Beograda, docent na fakultetu.

11. Nataša Delić iz Beograda, vanredna profesorka na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu.

Vladimir Simić, Aleksandar Popović, Srđan Stefanović, Nenad Tešić, Jelena Glušica, Bojan Petrović i Nataša Delić ispunjavaju uslove i za izbor člana Visokog saveta sudstva i za izbor člana Visokog saveta tužilaštva.

Polarizacija između poslanika vladajuće koalicije i opozicije oslikava se u rezultatima glasanja o zakonima i suštinskim aktima. Podaci pokazuju da na suštinskom nivou prostor za nadilaženje stranačkih podela nije vidljiv u pitanjima koja se tiču javnog interesa. Takođe, dok podaci o glasanju pokazuju konsolidovane redove vladajuće većine, u redovima opozicije stanje je drugačije, iako pozicionirano spram odluka većine. Okolnosti u kojima poslanici opozicije glasaju u prilog akta odnose se najčešće na potvrđivanje nekih međunarodnih sporazuma ili odluka tehničke prirode, poput izmena u sastavu skupštinskih odbora.

Tokom februara 2023. godine održana su tri dana za glasanje, a poslanici su se izjašnjavali o 60 akata - 14 zakona, 20 međunarodnih ugovora, sedam akata koji se tiču funkcionisanja Skupštine i 19 ostalih akata, poput zaključaka o izveštajima nezavisnih institucija. Trend nastao u jesenjem zasedanju Trinaestog saziva se nastavio u februaru - vladajuća većina je disciplinovano glasala “Za”, dok poslanici opozicije često nisu bili prisutni na danu za glasanje, a kada jesu - dominantno su glasali “Protiv”.

Kako je izgledalo glasanje vladajuće većine i opozicije tokom februara analiziramo u nastavku teksta, na osnovu zvaničnih podataka Narodne skupštine o glasanju. Analizirani podaci mogu se preuzeti u obliku koji dozvoljava obradu u prilogu na kraju teksta.

Vladajuća većina: jednom protiv svih

Poslanici vladajuće većine pretežno su prisustvovali glasanjima o aktima i glasali “Za”. Samo je jedan, od 160 poslanika vladajuće većine, jednom glasao "Protiv" u februaru. (Grafikon 1) Ujedno, ovo je i jedini glas "Protiv" koji je došao od poslanika vladajuće većine od početka saziva.

Grafikon 1: Procentualni prikaz glasanja o aktima poslaničkih grupa vladajuće većine - februar 2023.

Poslanik Marijan Rističević, koji je glasao protiv, dao je objašnjenje svog glasa: “Nisam glasao i narušio sam neku disciplinu u poslaničkom klubu, jer nisam glasao da se jedan poljoprivrednik izbaci, istine radi, nisam glasao. Nije glasao ni kolega Miletić, bio je uzdržan, ja sam glasao protiv, da se iz Odbora izbaci poljoprivrednik...”. Poslanik Rističević je član poslaničke grupe SNS, i na čelu je Narodne seljačke stranke.

Opozicija: jesmo protiv, nego nismo tu

Glasanje poslanika opozicionih poslaničkih grupa odlikuje veće odsustvo sa dana za glasanje u poređenju sa poslanicima vladajuće većine. Kod prisutnih poslanika opozicije, sa druge strane, rezultati glasanja su raznovrsniji. (Grafikon 2) 

Grafikon 2: Procentualni prikaz glasanja opozicionih poslaničkih grupa - februar 2023 

Grafikon 2: Glasanje opozicionih poslaničkih grupa - februar 2023 (%)

Za razliku od vladajuće većine, kojoj se glasanje protiv skoro ne dešava, poslanicima opozicije se dešava da glasaju za akte. U glasanjima o aktima u februaru ukupno je bilo 302 opoziciona glasa “Za”. Međutim, od ukupnog broja, svega dva glasa opozicionih poslanika bilo je za usvojene zakone, dok je preostalih 300 glasova većinom raspoređeno na potvrđivanje međunarodnih ugovora i odluke tehničke prirode. Zakoni koji su dobili po jedan glas “Za” od poslanika opozicije su zakoni o izmenama Zakona o organizaciji i nadležnosti državnih organa u postupku za ratne zločine i Zakona o organizaciji i nadležnosti državnih organa za borbu protiv visokotehnološkog kriminala. Takođe, opozicija nije nije imala nijedan glas protiv 12 akata - sedam međunarodnih ugovora i pet odluka o izmenama članstva u skupštinskim odborima. Od 25 akata sa minimalnim brojem glasova “Protiv”, 23 su se odnosila na funkcionisanje Skupštine i međunarodne sporazume. Preostala dva akta su zaključak o radu Fiskalnog saveta i imenovanje stalnog sastava Republičke izborne komisije. 

Kada je reč o odsustvu opozicionih poslanika sa dana za glasanje u februaru, 16 od ukupno 78 poslanika opozicionih poslaničkih grupa nije nijednom prisustvovalo glasanju o aktima. Kod četiri poslaničke grupe odsutnost je bila prevalentna - poslanici ovih poslaničkih grupa češće su odsustvovali nego učestvovali u danu za glasanje.

Kada se govori o poslanicima koji nisu članovi poslaničkih grupa, može se uočiti još jedno pravilo kad je reč o glasanju - iako oni formalno nisu ni deo vladajuće većine, ni opozicije, ovi poslanici u većini dosledno glasaju ili dominantno “Za”, ili dominantno “Protiv”, odnosno praktično biraju stranu u skladu sa kojom stalno glasaju. I njihov način glasanja u skladu je sa tim, te poslanici koji glasaju u skladu sa vladajućom većinom ne glasaju nikad “Protiv”, a poslanici koji glasaju u skladu sa opozicijom često odsustvuju sa glasanja. U ovoj grupaciji dva od ukupno 12 poslanika nisu nijednom prisustvovala glasanju o aktima u februaru. (Grafikon 3) 

Grafikon 3: Procentualni prikaz glasanja o aktima poslanika koji nisu članovi poslaničkih grupa - februar 2023.

Ocena glasanja poslanika o aktima u februaru 2023: Uglavnom neodgovorno

Uz izuzetak poslaničkih grupa Ujedinjeni, DS, Zeleno-levi klub i Zavetnici, poslanici su se prema glasanju o aktima tokom prošlog meseca uglavnom odnosili neodgovorno - ili su glasali kako disciplina poslaničke grupe nalaže, ili nisu dolazili na glasanje. 

Šta je odgovornost u radu poslanika? Između ostalog, i to da “kad dođe trenutak, poslanici ne glasaju na zvonce, nego da se pošteno, savesno i verno Ustavu, ljudskim pravima i građanskim slobodama izjasne o onome što u zakonu piše.”

Poslanici će u narednom periodu imati priliku da poprave ocenu, videćemo hoće li je iskoristiti.

Do 8. marta je u ovoj godini ubijeno 9 žena. To više nije ničiji lični, privatni ili porodični problem. To je nacionalna kriza koja zahteva sistemska rešenja.

Od najvišeg predstavničkog i zakonodavnog tela zahtevamo da na dnevni red stavi pitanja gde je sve sistem zakazao i ko je odgovoran što žene to plaćaju životima?

Šta ne valja u radu centara za socijalni rad, u postupanju policije, sankcionisanju nasilnika? Šta nedostaje u sistemu obrazovanja i kulturi društva koje toleriše ekstremno nasilje nad ženama?

Zahtevamo od Narodne skupštine da preuzme aktivnu ulogu u borbi protiv femicida. 

Tek svaki peti građanin pozitivno ocenjuje rad Narodne skupštine, a 44% je nezadovoljno, pokazuje istraživanje javnog mnjenja koje je Crta sprovela u novembru 2022. Za rad skupštine zainteresovana je trećina građana, a petina kaže da zna dosta o njenom radu. Upravo manjak znanja i interesovanja objašnjava podatak da preko četvrtine građana (27%) nema jasno mišljenje o radu parlamenta.

Glavni krivci za urušavanje ugleda Narodne skupštine za građane su poslanici. Zato i ne čudi da iako imaju tu mogućnost građani ne misle da kontaktiranjem njihovih predstavnika u najvišem zakonodavnom domu mogu bilo šta da promene.   

Kao organizacija koja se zalaže za povećanje javnosti rada parlamenta, bolje informisanje građana o njegovom radu i uspostavljanje redovne komunikacije između građana i poslanika, Crta kroz inicijativu Otvoreni parlament organizuje širom Srbije niz uličnih akcija pod nazivom “Šta (da) se radi u skupštini?”. 

Cilj ovih akcija je da građanima još više približimo šta je uloga narodnih poslanika, šta je sve to što mogu da urade za građane, kao i šta je to što nije u njihovoj nadležnosti. 

Tokom oktobra razgovarali smo sa građanima u Požegi, Gornjem Milanovcu, Negotinu, Boru, Ćićevcu, Paraćinu, Knjaževcu, Aleksincu, Kuli i Irigu. Pitali smo ih šta bi poručili Narodnoj skupštini i koja bi pitanja želeli da postave narodnim poslanicima. Građane je zanimalo šta se dešava sa potpisima za narodnu inicijativu protiv ekspoatacije litijuma i bora, kada će biti rešeno pitanje korupcije u državnim insitucijama, kada će biti ukinut rad na crno. Poručili su poslanicima da više rade u interesu građana koji su ih izabrali, da povećaju penzije, uvedu više povlastica za treće dete…

Nastavljamo da pitamo poslanike na akcijama „Šta (da) se radi u skupštini?“ širom Srbije. Vidimo se u Zrenjaninu, Mladenovcu, Barajevu,  Požarevcu, Aranđelovcu, Kragujevcu, Novom Pazaru, Novoj Varoši…

Ulične akcije “Šta (da) se radi u skupštini?”, koje Crta, kroz inicijativu Otvoreni parlament, realizuje u okviru projekta “Vratimo se na početak - Parlament kao osnova vladavine prava” koji podržava Evropska unija, biće organizovane u više desetina gradova i opština.

Izveštaji nezavisnih institucija konačno pred skupštinskim plenumom. Imamo novog direktora Agencije za sprečavanje korupcije. Šta se dešava sa narodnom inicijativom protiv Rio Tinta?

DAN NEZAVISNIH

Izveštaji nezavisnih institucija (Zaštitnika građana, Agencije za sprečavanje korupcije, Poverenika za zaštitu ravnopravnosti i dr) su na dnevnom redu plenarne sednice. Narodni poslanici su se sastali u petak, prikladno izbegavši poslednji četvrtak u mesecu, dan namenjen za postavljanje poslaničkih pitanja (Parlamentarna beležnica 23. 2 - Petak, dobar dan za Skupštinu). 

Rasprava o 26 raznorodnih tačaka (Prim. aut. Od tog broja, 13 tačaka dnevnog reda su se odnosile na izveštaje nezavisnih organa) objedinjena je većinom glasova narodnih poslanika. Postojeće skupštinske procedure pružaju mogućnost da se za potrebe razmatranja izveštaja koji su predati parlamentu sazove posebna sednica (Čl 119 st 6 Poslovnika o radu). Jedna od preporuka Crte za bolju podršku radu ovim institucijama je sazivanje posebnih sednica na kojima bi pojedinačno bio razmatran svaki od ovih izveštaja. 

Kako bilo, predstavnici nezavisnih institucija konačno su došli na red da predstave narodnim poslanicima svoje izveštaje za 2021. godinu u plenumu. Prema njihovim rečima, nije zabeležen značajan broj problema. Dok je određeni broj poslanika opozicije osporio objektivnost ovih izveštaja i nezavisnost institucija, veći deo rasprave je kao i uobičajeno vođen na slobodne teme. 

NESVESNA VEĆINA

Još jedna važna tačka dnevnog reda ovog zasedanja bila je izbor direktora Agencije za sprečavanje korupcije. Ovo je prvi put da se direktor bira u Skupštini - do sada direktora je birao Odbor Agencije.

Narodni poslanici su glasali za kandidate, praktično bez ijedne prethodno izrečene reči o njihovim profesionalnim uspesima i programima. Prvo mesto osvojio je bivši zamenik direktora Agencije, sa 145 glasova iz redova vladajuće većine. Drugo mesto osvojio je dosadašnji direktor sa samo četiri glasa, od kojih većina dolazi takođe iz redova vlasti. Poslednji, treći kandidat osvojio je utešnu nagradu - samo jedan glas od narodnog poslanika koji nosi isto prezime kao i on. 

PRIČA BEZ KRAJA

Odbor za zaštitu životne sredine održao je 1. marta još jednu sednicu bez kvoruma (Prim. aut. Zvuči poznato? Peta sednica odbora održana 25. 11. 2022. u Loznici). Sednicu, kojoj su prisustvovali samo članovi iz redova opozicije, je sazvao predsednik odbora, Aleksandar Jovanović, koji je takođe opozicioni narodni poslanik.

Jedina tačka dnevnog reda je bio projekat Rio Tinta i narodna inicijativa o tom pitanju koja se misteriozno zagubila u skupštinskoj proceduri. Deo opozicionih poslanika je ovom prilikom najavio podnošenje krivične prijave zbog nestanka ovog dokumenta. 

Zamenik predsednika Odbora, narodni poslanik iz redova vladajuće većine, održao je konferenciju za novinare pred početak sednice Odbora gde je najavio da poslanici vladajuće većine neće prisustvovati ovoj sednici. Naveo je jednostavan razlog: nema šta da se kaže, o ovoj temi je već diskutovano. 

Kakav odnos imaju nezavisna tela sa Narodnom skupštinom, koji su problemi u ovoj oblasti i koja poboljšanja su potrebna i moguća, teme su novog izdanja Otvorenog studija Otvorenog parlamenta. Gosti ovog izdanja bili su Nevena Ružić, ekspertkinja za zaštitu podataka o ličnosti i slobodan pristup informacijama od javnog značaja, i Danilo Ćurčić, iz Inicijative A11.

The return of opposition parties to the National Assembly, for the first time after 2019, has opened the possibility of re-establishing pluralism and increasing transparency. Pluralism in numbers was achieved, but its essential realisation in the plenum and in working bodies was missing. Obstructions and irregularities that marked the autumn session had a negative impact on the quality of the work of the Assembly and the fulfilment of all its fundamental roles – to enact laws, oversee the work of the executive branch and represent citizens.

The urgency in scheduling sittings

During this autumn session, fewer sittings were held in comparison to the first autumn session of the previous convocation – a total of seven, out of which three sittings are classified as procedural (a constitutive one, and two that were held in order to elect the Government).[1] All sittings were scheduled in less than a week, and as many as five were scheduled exactly 24 hours before their beginning. As according to Article 92, paragraph 4 of the Rules of Procedure of the National Assembly of the Republic of Serbia, the deadline for submitting amendments to the agenda is 24 hours before the start of the sitting at the latest, this way of scheduling primarily prevented the MPs from proposing amendments to the agenda, and made adequate preparation for the sitting quite difficult.

Lack of work programme

The National Assembly does not have an annual work programme, the adoption of which is foreseen as a task of the Speaker of the Assembly (Article 28 of the Rules of Procedure of the National Assembly). In the absence of a work programme, sittings are scheduled at the discretion of the Speaker of the Assembly. This practice of convening sittings represents the complete dominance of priorities and topics imposed by the ruling majority, as well as the complete marginalisation of opposition MPs who have no influence on the agenda, nor on the planning of the very sittings. The role of the Collegium, as a body that should enable the planning and coordination of parliamentary work between the Speaker of the Assembly and parliamentary groups, is meaningless because during this session the meetings of the Collegium did not result in any agreements regarding the work at the sittings.

Too many items on the agenda

The agenda of regular sittings was generally burdened with a large number of items, which prevented quality discussion and potentially led to bad legislative solutions.[2] A negative impact on the quality of the discussion was also achieved by the unification of the discussion on all points of the agenda at each of these sittings, i.e., by the simultaneous discussion of all points as if they were one. A good example is the sitting on the budget, where the Budget Law was one of the 35 items discussed at the same time. This sitting, like the majority in this session, was scheduled on an urgent basis. MPs accepted by a majority of votes the proposal of the Speaker of the Assembly that all the proposals on the agenda should be discussed in principle, which left only five hours for the examination of all items.[3]

Not a single amendment was adopted, the adopted laws were proposed by the Government

36 laws were adopted, of which 14 are laws ratifying international agreements. All laws that reached the agenda were proposed by the Government, with the exception of the Law on Ministries, which was submitted by the ruling majority in accordance with the usual practice when forming the Government at the beginning of a new convocation. Out of a total of 640 amendments submitted by the MPs, none was accepted during the voting, whether it came from the representatives of the ruling majority or the opposition.

Arbitrary chairmanship of the Assembly

In addition to the aforementioned obstructions, the problem was also the discriminatory and arbitrary chairmanship of the Speaker of the Assembly. The Speaker of the Assembly abused his position, as well as the Rules of Procedure of the National Assembly in favour of the ruling party, although his primary task is to ensure the implementation of the Rules of Procedure (Article 27). As the rules must apply to everyone equally, arbitrariness must be grounded in parliamentary rules and not in political bias.

One of the most obvious forms of this abuse took place while deciding on the right of rebuttal (Article 104 paragraph 3 of the Rules of Procedure of the National Assembly stipulates that the Speaker of the Assembly decides on the use of the right of rebuttal). The Speaker of the Assembly applied different criteria to the MPs of the opposition and the incumbent parties when it comes to the right of rebuttal. The Speaker of the Assembly narrowly interpreted the Rules of Procedure by denying opposition MPs this right in situations where MPs from the incumbent parties spoke descriptively about another MP or another parliamentary group, i.e. the political party to which MPs from the parliamentary group belong. The Speaker of the Assembly directly violated the Rules of Procedure by denying the members of the opposition this right, even when it was quite clear that the minimum conditions recognised by the Rules of Procedure had been met[4]. Moreover, in situations where there would still be an exchange of rebuttals between the opposition and the incumbent, the circle of rebuttals would most often end with the representative of the incumbent party.

Reporting violations of the Rules of Procedure also marked the inequality in the treatment of members of the opposition and the incumbent. The Speaker often interrupted the opposition MPs during the report of violation, and often avoided explaining the rejection of the report (according to Article 103 of the Rules of Procedure of the National Assembly, the Speaker is obliged to provide an explanation for the rejection of the report of violation of the Rules of Procedure if he considers that it was not made). In the end, all reports of violations of the Rules of Procedure for which a vote was requested, which were mostly presented by opposition MPs, were rejected during the vote by the majority of MPs.

The Speaker of the National Assembly also used his position to participate in the debate. During the autumn session, the Speaker of the Assembly never spoke from the benches, but he still participated in the debate (according to Article 100 of the Rules of Procedure of the National Assembly, when he wants to participate in the debate, the Speaker of the Assembly is obliged to go down to the benches).

Three deputy speakers of the Assembly belonging to the opposition parliamentary groups, and one MP from the ruling majority, did not chair a plenary sitting during the autumn session. Of the seven deputy speakers, Sandra Božić (Serbian Progressive Party), Elvira Kovač (Union of Vojvodina Hungarians) and Snežana Paunović (Socialist Party of Serbia) assumed the chairmanship of the Assembly.

The atmosphere in the plenum on the verge of incidents

The time that MPs had at their disposal was often used for confrontations with political opponents. The speeches of a certain number of MPs, both from the ruling majority and from the opposition, were characterised by inflammatory rhetoric, as well as several situations which were on the verge of physical conflict, and which caused a break in the work of the sitting.[5]

Sexism was present in this session. One of the examples that attracted the attention of the public was the rude gesture of the member of the ruling majority, Dalibor Šćekić, which was addressed to the member of the opposition, Tatjana Manojlović. Although the opposition parties came out with a public condemnation of this gesture, there was no reaction from the Speaker of the Assembly.

For violations of the Rules of Procedure during the entire autumn session, fines were enforced only to MPs from opposition parliamentary groups.[6]

Absence of oversight mechanisms – parliamentary questions and public hearings

During the first six months of the 13th convocation, no sittings were held on the last Thursday of the month (Article 205 of the Rules of Procedure of the National Assembly stipulates that every last Thursday of the month, parliamentary questions are asked at the ongoing sitting, while the work according to the agenda is therefore interrupted). It was hence impossible for MPs to ask parliamentary questions to the representatives of the executive branch, which consequently not only violated the rights of MPs, but also deprived them of the opportunity to hold the executive branch accountable for their actions and decisions. Besides, the opportunity to organise a day for asking parliamentary questions on a current topic was not used.

One of the mechanisms that committees can use for the purpose of exercising control over the executive branch is a public hearing (Articles 83 and 84 of the Rules of Procedure), which serves to obtain information, i.e., expert opinions on the proposed act that is in parliamentary procedure. Although potentially useful, since the beginning of this convocation the public hearing mechanism has been used once. The public hearing on the budget for 2023 was organised by the Committee on Finance, State Budget and Control of Public Spending, as part of the sitting on December 4th, 2022, the day before the beginning of the sitting.

Obstruction of work of committees chaired by the opposition

One quarter of committees is chaired by MPs from the opposition. However, as the majority of members in the committees are, in fact, members of the ruling majority, the conditions for achieving pluralism of opinion are often impossible. Just like in the plenum, the work in the committees was subject to obstruction.

The chairperson of the Foreign Affairs Committee from the opposition ranks called a meeting of the Committee where the only item on the agenda was the resolution on harmonising Serbia’s foreign policy with the European Union’s foreign policy, which opens the door to sanctions against Russia. The ruling majority in the Committee postponed this sitting at the suggestion of the deputy chairperson of the Committee, with the explanation that there are no “formal and legal conditions for its holding”.

Obstruction of work in committees was noticeable in the Committee for Environmental Protection. The culmination of the obstructions was marked by the holding of parallel committee meetings. The chairperson of the Committee and MPs from the opposition held a sitting in Loznica on the topic of lithium mining, while at the same time the deputy chairperson of the Committee and MPs from the ruling majority held a sitting on the same topic in Belgrade. Since the session in Loznica was attended by a small number of Committee members, no decisions could be reached at the sitting.[7]

The majority in the Environmental Protection Committee also voted against putting on the agenda the topic of the environmental disaster of the ammonia spill in Pirot. The majority voted to remove the ‘Miscellaneous’ item from the agenda so that it would not be used for discussion on this topic.

The majority in the Committee for Culture and Media voted against opening the issue of publishing a disturbing interview with a serial rapist in the Informer tabloid, despite strong public reactions against the promotion of violence against women, which is a pervasive problem in society.

The Administrative Committee did not decide on the application for violation of the Code of Ethics submitted by the Open Parliament due to the violation of the Rules of Procedure made by an indecent gesture of the representative of the ruling majority Dalibor Šćekić. The Committee had a 30-day-deadline from the day of receipt, which expired on December 22nd, 2022.

Independent institutions marginalised in violation of the Rules of Procedure

The annual reports of independent institutions for 2021 were not included on the parliamentary agenda in the prescribed manner, which demonstrated the marginalisation of the role of institutions that should be the extended arm of the Parliament in overseeing the executive branch. The reports were discussed in the committees only before the end of the year (an average of nine months after the month of March, which is the deadline for independent institutions to submit reports to the Assembly). The conclusions of the Committee on the reports of independent institutions did not reach the agenda of the plenary sitting, although the Assembly is obliged to do so at the first following sitting according to Article 238 of the Rules of Procedure.

Delay in the election of the Protector of Citizens

The election of the Protector of Citizens is half a year late. His five-year mandate, granted in accordance with the previous Law on the Protector of Citizens, expired on July 20th, 2022. The public call for a new appointment should have been announced six months before the end of the mandate, according to the new Law that has been in force since 2021, i.e. on February 20h, 2022. The procedure for electing a new Protector begins with the Speaker of the Assembly issuing a public invitation to all interested persons to apply as a candidate for the Protector of Citizens.

Illegal retention of a submitted people’s initiative

The people’s initiative with 38,000 signatures (according to the Constitution, a minimum of 30,000 signatures is required to propose a law) that was submitted in June 2020, with the proposal of the Law on banning the exploitation of boron and lithium has not yet entered the parliamentary procedure. The next step in the procedure is the signature verification, which the National Assembly has not yet performed. The official explanation is that the signatures were lost in the Assembly in the process. This topic was met with a wall of silence by the Speaker of the Assembly, who on several occasions avoided answering the questions of the MPs about the initiative. At the same time, the Committee on Constitutional and Legislative Issues, as well as the Ministry of State Administration and Local Self-Government, in response to the MPs’ question about the submitted initiative, officially replied that the collected signatures never reached them for administrative verification. This development of events surrounding the first people’s initiative submitted under the new Law on Referendum and People’s Initiative shows the determination of the ruling majority to use administrative ‘tricks’ in any way, even illegally, to obstruct the implementation of the Law and to avoid the obligation to issue an opinion about the people’s initiative.

What are the next steps when it comes to the interpellation?

For the first time after 11 years, in December 2022, 55 opposition MPs initiated an interpellation mechanism against Minister of Finance Siniša Mali, due to his statement insinuating that “someone is paying opposition MPs to work against their country” [8] (the Minister’s controversial statement took place on December 8th, 2022 at the plenary sitting of the National Assembly). The aforementioned letter must be submitted to the Speaker of the National Assembly, who must then forward it to the competent Committee on Constitutional and Legislative Issues. The competent Committee has not yet decided on the interpellation.

The impossibility of citizens to attend the sittings of MPs in the hall of the Assembly

Citizens who were supposed to attend and speak at press conferences at the invitation of MPs in the hall of the National Assembly were in most cases not allowed to do so, although this practice was respected in previous convocations. According to the current Rules of Procedure, the Speaker of the National Assembly gives permission to other persons to participate in conferences. No explanation for this behaviour has been provided to the public.    

Absence of introductory training for MPs

Obstructions were noticeable from the very beginning of the session – for the MPs who have been in that position for the first time, no introductory training was organised to familiarise them with the role of MPs and the work of the Assembly. This is particularly worrying considering that over 50 percent of MPs are in this role for the first time.

Dan za poslanička pitanja izbegnut “za dlaku”. Svi izveštaji nezavisnih institucija na dnevnom redu odjednom. Konačno kvalitetna rasprava u parlamentu - muzika za naše uši.

PLANOVI ZA VIKEND

Predsednik Skupštine zakazao je drugo vanredno zasedanje za petak, 24 februar, na zahtev 106 poslanika. Ova sednica veštim manevrom izbegava poslednji četvrtak u mesecu, dan kada treba da se održe poslanička pitanja. 

Od početka ovog saziva, u avgustu 2022. godine, nije održana nijedna sednica poslednjeg četvrtka u mesecu. Na taj način poslanici su ostali uskraćeni za jedan od najvažnijih mehanizama kontrole nad izvršnom vlašću.

Današnja sednica zakazana je pre pet dana, što je značajan napredak u odnosu na uobičajenu dvadesetčetvoročasovnu najavu koja je do sada sprečavala narodne poslanike da predlože dopunu dnevnog reda. Ipak, iako se na prvi pogled tako čini, ranije zakazivanje zasedanja ne pravi značajnu razliku - dnevni red vanrednog zasedanja se ne može dopunjavati, kažu propisane parlamentarne procedure. Dobro poznati mehanizam opstrukcije u novom ruhu. 

13

Narodni poslanici, na današnjoj sednici, treba da razmatraju 13 izveštaja nezavisnih institucija (Prim. aut. Zaštitnik građana, Agencija za sprečavanje korupcije, Poverenik za zaštitu ravnopravnosti i dr.) zajedno sa još 13 drugih tačaka dnevnog reda. Većina ovih izveštaja predata je Skupštini u martu 2022. godine, a nadležni odbori su ih razmatrali u decembru iste godine. Nepovezane teme kojima se ovi izveštaji bave zahtevaju više vremena za raspravu, naročito imajući u vidu da ove institucije predstavljaju važan mehanizam kontrole nad radom izvršne vlasti. Uzmimo u obzir da je do roka za predaju aktuelnih izveštaja za 2022. godinu ostalo još samo mesec dana. 

I ne manje važno za pomenuti, jedna od tačaka ove raznovrsne agende je i izbor direktora Agencije za sprečavanje korupcije.

DAŠAK NORMALNOSTI

Odbor za kulturu i informisanje održao je rekordno dugu sednicu u trajanju od 6 sati i 20 minuta. Povod za sveobuhvatnu raspravu je bilo predstavljanje dva izveštaja: Ministarstva informisanja i telekomunikacija za period oktobar/decembar 2022, koji je predstavio ministar Mihailo Jovanović i izveštaj Radio televizije Srbije za 2021. godinu koji su predstavili direktor Dragan Bujošević i predsednik Upravnog odbora, Branislav Klanšček.

Narodni poslanici su se pokazali kao dobri domaćini i iskoristili su ovu priliku da detaljno ispitaju gostujuće funkcionere o temama koje su prethodnih dana uzburkale javnost - kontroverze u finansiranju i troškovima javnog servisa, kao i kvalitet sadržaja koji se tamo plasira, kašnjenje u dodeli pete frekvencije i rad REM-a, nedoličan sadržaj u medijima… Ova sednica odbora je bila pokazna vežba kvalitetnih rasprava u parlamentu i kako se praktikuje kontrola nad radom izvršne vlasti.

Uz sve navedeno, sa razmatranjem ovog izveštaja RTS za 2021. godinu se takođe kasni. Izveštaj je razmatran tek sedam meseci nakon što je predat parlamentu. 

Predsednik Narodne skupštine dr Vladimir Orlić sazvao je na zahtev 106 narodnih poslanika Drugo vanredno zasedanje Narodne skupštine Republike Srbije u Trinaestom sazivu, za petak, 24. februar 2023. godine, sa početkom u 10.00 časova.

Deo opozicije odsutan sa glasanja o pravosudnim zakonima. Poslanik vladajuće većine glasa suprotno stavu svoje poslaničke grupe. Još jedan sastanak predsednika parlamenta i ruskog ambasadora. Priča se o izborima.

NEOČEKIVAN IZLIV SAVESTI

Prethodnog četvrtka glasalo se o sada već dobro poznatom setu pravosudnih zakona (Parlamentarna beležnica - Partijski vojnici, Parlamentarna beležnica - Licem ili leđima dijalogu). Više od 60 odsto poslanika tri opozicione poslaničke grupe odsustvovalo je sa glasanja - Srpski pokret Dveri 83%, Narodna stranka 79% i Moramo - Zajedno 68%. 

Presedan u ovom sazivu: poslanik vladajuće većine glasa PROTIV usvajanja akta, uprkos celoj svojoj poslaničkoj grupi koja je glasala ZA. Poslanik je glasao protiv akta kojim se opozicioni poslanik povlači sa mesta člana Odbora za poljoprivredu, šumarstvo i vodoprivredu. “Buntovni” poslanik, Marijan Rističević, objasnio je razloge za ovakvu odluku rekavši da nema smisla izbaciti poljoprivrednika iz Odbora za poljoprivredu. 

ДРУЖБА 

Predsednik parlamenta sastao se sa ruskim ambasadorom šesti put u ovom sazivu. Po sada već uobičajenom ritmu, ovo je njihov drugi sastanak u ovoj godini. Od početka ovog saziva, odnosno od avgusta 2022. godine, sastanak se nije održao jedino u oktobru. 

Predsednik parlamenta se sa ostalim ambasadorima susretao samo po jednom. 

BRŽE OD OČEKIVANOG?

U medijima se uveliko najavljuju novi izbori - ovu temu pokrenuo je predsednik Vučić. Ukoliko je redovno prolećno zasedanje poslednje što ćemo čuti od ovog saziva, to bi značilo da će sadašnji poslanici raditi samo godinu dana (Prim. aut. prethodni saziv, koji je praktično bio bez opozicije, je funkcionisao godinu i po dana).

Kako je u parlamentarnoj proceduri ostalo još mnogo toga što mora biti stavljeno na dnevni red, nadajmo se da je u pitanju samo glasina. Između ostalog, poslanike čeka razmatranje izveštaja nezavisnih institucija za 2021. godinu, Izveštaja Evropske komisije za 2022. godinu i izbor Zaštitnika građana. Nemojmo zaboraviti da na odlučivanje čekaju i interpelacija i narodna inicijativa, koje su do sada tiho ignorisane.