Ambiciozni dogovori. Šrodingerovi članovi odbora. Da li su anketni odbori Sizifov posao? Redovno jesenje zasedanje je (tehnički) iza ćoška. Govorkanja o vanrednim izborima - decembar 2023?

BROJIMO SITNO

Prvi radni dan oktobra (prim.aut. prema Ustavu, prvog radnog dana oktobra počinje redovno jesenje zasedanje) je iza ćoška. Od eventualne sednice za sada nema ni traga ni glasa.

Neki od predloga u proceduri koji čekaju svojih pet minuta u plenumu su: Izveštaj Državne revizorske institucije, izbor člana Saveta Agencije za sprečavanje korupcije, Završni račun budžeta za 2022. godinu, kao i brojni zakoni o zaduživanju, uključujući i zajam za nacionalni stadion, koji ukupno iznose oko pola milijarde evra.

DO POBEDE

Pet poslaničkih grupa, koje su takođe i tehnička podrška “Srbija protiv nasilja” protestima (prim.aut. radi se o sledećim poslaničkim grupama: Pravac Evropa (SSP, PSG, Preokret, Sloga), Demokratska stranka, Narodni pokret Srbije - Ekološki ustanak - Novo lice Srbije, Moramo - Zajedno i Zeleno - levi klub) potpisale su takozvani “Dogovor za pobedu” 21. septembra.

Cilj ovog dogovora jeste da se zameni trenutna vlast kroz međusobno podršku i poštovanje, kontrolu izbornog procesa, kampanju kojom bi se birači podsticali da izađu na izbore (bez obzira na to za koju političku opciju glasaju) kao i blisku saradnju predizbornih platformi i listi u “razvlašćivanju kriminalnog režima” bez obzira koje će ih pojedinačne organizacije činiti.

Kako će ovaj sporazum biti primenjivan u praksi videćemo tokom redovnog jesenjem zasedanja, kao i na vanrednim izborima koje predstavnici vladajućih stranaka sve više spominju u medijima. Na primer, sinoć je predsednik Vučić u svom obraćanju narodu naveo 17. ili 23. decembar kao moguće datume za održavanje vanrednih izbora.

AKO PROĐE, PROĐE

Događaji na Kosovu koji su se odigrali u prethodnih nekoliko dana zaokupili su pažnju kako domaće, tako i strane javnosti. Međutim, u srpskom parlamentu o tome nema reči.

Srđan Milivojević, poslanik Demokratske stranke, na društvenoj mreži X (odnosno na Tviteru) objavio je da je poslanička grupa Demokratska stranka juče, 27. septembra, predala zahtev za formiranje anketnog odbora koji bi rasvetlio sve okolnosti i dešavanja na Severu Kosova i Metohije i ulogu Milana Radoičića u tim događajima.

Kako bi ovaj zahtev proizveo neke efekte, mora biti razmatran u plenumu.

(prim.aut. Svrsishodnost anketnih odbora skoro je dovedena u pitanje. Poslednji pokušaj pokretanja ovog parlamentarnog mehanizma je neslavno propao. Anketni odbor za utvrđivanje činjenica i okolnosti koje su dovele do masovnih ubistava u osnovnoj školi “Vladislav Ribnikar” i Malom Orašju i Duboni uspostavljen je 18. jula, a već 21. jula je anonimnim saopštenjem na veb sajtu Narodne skupštine “suspendovan” dok se ne okončaju građanski i krivični sudski postupci - Parl. belež. 27. jul - Težak udarac, 20. jul - Politički događaj leta.

Trenutno se u skupštinskoj proceduri nalazi 51 anketni odbor, a kada se ovoj listi pridruži i gorenavedeni najnoviji zahtev, biće ih 52. Neki su predloženi od strane opozicije, neki od strane vladajuće vlasti kao vid revanša, i šanse da će ijedan od njih doći na dnevni red nisu velike.)  

MUZIČKE STOLICE

Sa reorganizacijom poslaničkih grupa (prim.aut. Parl.belež. 21. sept - Remiks) došla je i reorganizacija u odborima.

Odbor za prava deteta, koji je u ovom sazivu zasedao za sada svega dva puta i kojim predsedava predsednik Skupštine Vladimir Orlić, čekaju neke promene. Poslanička grupa Narodna stranka podnela je zahtev za ukidanje članstva poslanici Slavici Radovanović, koja je napustila ovu poslaničku grupu i pridružila se novonastaloj poslaničkoj grupi Narodni pokret Srbije - Ekološki ustanak - Novo lice Srbije. Ovaj zahtev dolazi u nezgodnom trenutku, kako je na poslednjoj sednici ovog Odbora u avgustu, a neposredno pre napuštanja PG Narodna stranka, ova poslanica stavljena na čelo Radne grupe za inicijative, peticije, predstavke i predloge, formirane od strane ovog Odbora. 

Međutim, istog dana kada je podnet zahtev za ukidanje članstva, podnet je i zahtev za utvrđivanje članstva navedene poslanice u ovom Odboru - ovaj put od strane poslaničke grupe Narodni pokret Srbije (prim.aut. Odbor za prava deteta jedini je skupštinski odbor koji nema fiksan broj članova).

Odbor za kulturu i informisanje nalazi se u sličnoj situaciji. Naime, od kraja maja ovaj Odbor je bez predsednika, iako u ovom sazivu predsedavanje ovim Odborom treba da pripadne opoziciji. Siniša Kovačević, opozicioni poslanik koji je bio na ovoj poziciji, dao je ostavku zbog nezadovoljstva radom odbora (prim.aut. Parl.belež. 1. jun - Zasedanja se menjaju, tačke dnevnog reda ostaju). Poslanička grupa kojoj pripada ovaj poslanik, Narodna stranka, predložila je poslanicu Ivanu Parlić kao novu predsednicu ovog Odbora.

Svi navedeni zahtevi trenutno se nalaze u limbu jer da bi proizveli efekat moraju biti odobreni od strane plenuma.

Parlamentarizam u Srbiji je na nižem nivou nego pre deset godina, kada takođe nije bilo dobro. Opozicija ima sužen prostor za delovanje, ali je bolje kad je prisutna. Bojkote i blokade treba ostaviti za ekstremne slučajeve i kad ste sigurni da ih možete sprovesti do kraja. Podele u opoziciji loše, ali generalno su nebitne. O ovim temama za Otvoreni parlament govorio je vanredni profesor Fakulteta političkih nauka Dušan Spasojević. 

Otvoreni parlament : Vanredni parlamentarni izbori su već najavljeni i oni su uvek važni, ali u kakvoj ih atmosferi dočekujemo kada je reč o stanju parlamentrizma u Srbiji u poslednjih deset godina?

Spasojević: Parlamentarizam nije bio na visokom nivou ni kad je ova vlast zauzela svoje pozicije pre deset ili 11 godina, a svakako da je sada u još gorem stanju. Dominacija jedne stranke, konstantno kršenje parlamentarnih principa, sve suženiji prostor za bilo kakvu aktivnost  opozicije  su karakteristike srpskog parlamenta  i to se čini  mi se neće promeniti sve dok ne bude značajnije promene snaga na partijskoj sceni.

Otvoreni parlament: Da li tu vidite razlog za tako veliku razliku u atmosferi rada beogradske i republičke skupštine? Da li je atmosfera u gradskoj skupštini pristojnija zbog predsednika Nikole Nikodijevića, a u republičkoj napeta zbogi Vladimira Orlića ili je razlog što je odnos snaga između vlasti i opozicije u gradskoj skupštini skoro pola- pola?

Spasojević: Neke stvari jesu lične i zavise od toga kako ljudi doživljavaju svoju funkciju, ali mislim da je primaran odnos snaga. Niko ne može biti toliko samouveren i drzak kao predsednik parlamenta ako ima većinu od jednog ili dva poslanika ili odbornika. Strukturni elementi su uvek važniji od ličnih, jer to kako ličnost ispoljava svoju funkciju može da bude iritantno ili simpatično, ali ne može temeljno da promeni odnos snaga i ponašanje poslanika.

Otvoreni parlament: Imali smo skupštinski saziv čija je nepodnošljiva atmosfera dovela do bojkota izbora 2020. godine,  pa smo imali kratak saziv bez opozicije, pa se opozicija prošle godine opet vratila. Da da li je u poslednjem sazivu opozicija iskoristila mogućnost da pokaže da je parlament važan i šta se sve u parlamentu može?

Spasojević: Ako poredimo ova tri pomenuta primera, mislim da je potpuno jasno koliko je važno da je opozicija u parlamentu i da koristi makar i suženi prostor koji ima. U tom konktekstu bih rekao da su u poslednjih godinu dana poslanici relativno pristojno iskoristili šansu koja im je ukazana. Prosto parlament  je bio u fokusu javnosti mnogo više nego do sada, važne teme su tamo otvarane i videlo se koliko je to važan mehanizam. Mislim da je najbolji primer toga kako se protestni talas “Srbija protiv nasilja”  razvijao paralelno sa raspravom u parlamentu o onome što se desilo u OŠ  “Vladislav Ribnikar” i u Mladenovcu, tako da se može reći da je opozicija iskoristila parlament da se o tome govori. Naravno oni se nalaze u nezavidnom položaju i nekad  osećaju potrebu da urade i neke radikalnije stvari, poput ovog poslednjeg bojkota sednice kad se razmatrao rebalans budžeta. To možda nije najlogičnije, nije najbolje smišljeno i nije dalo efekat koji su oni očekivali, ali nekako imam potrebu da razumem ljude koji su konstantno pod napadima i pritiscima parlamentarne većine i moraju nekako da reaguju.

Otvoreni parlament: Da li je bolje da se opozicija dogovori da, ako bude još neke sednice ove jeseni,  daju dobar primer zako što će da govore samo o dnevnom redu, ili je sa ovom vladajućom većinom to nemoguće?

Spasojević: Problem sa bojkotima i sa blokadama jeste što ako niste u stanju da ih sprovedete do kraja, onda ispadate neartikulisani i slabi i to se desilo u ovom poslednjem pokušaju. Moj utisak je da je opozicija efektnija ako govori na temu i ako učestvuje u onome što čini  parlamentarni život, jer to onda i gledaoci prenosa  na bolji način razumeju. Te vaninstitucionalne mehanizme i male pobune treba čuvati samo za situaciju kao što je bila pre par meseci kada je ministar Aleksandar Martinović  uvredio neke poslanike. U takvim situacijama može da prođe neka vrsta pobune i tada je postignut cilj, da on napusti sednicu..

Otvoreni parlament: Dešava se da se neki opozicioni  poslanički klubovi raspadaju, stvaraju se novi, Otvoreni parlament sve to prati, ali stiče se utisak da za to zna tek mali broj zainteresovanih. Da li ima veze ko je tačno poslanik kojeg kluba, ili građani ni ne znaju baš ko je u kojoj stranci niti ih to zanima?

Spasojević: Loše je kad se opozicija, naročito ta koja će pre ili kasnije morati da sarađuje, deli unutar sebe i naročito kad to radi na način koji je dosta nejasan javnosti i mislim da na to treba da paze u budućnosti. Ipak, ne treba ni preuveličavati politički značaj toga. Samo najuža, vrlo stručna javnost može da isprati neke od tih podela i da shvati šta se tu desilo, dok širi deo javnosti, one koja je okrenuta ka opozicionim partijama, niti zna sve te aktere niti ih interesuje. Ta striktna pripadnost partijama, glasačima uopšte nije toliko važna.  

Tišina u parlamentu se nastavlja. Odmetnici formirali novu poslaničku grupu. Prijateljstva se neguju.

MIR I TIŠINA

Prošlonedeljni mir i tišina u zgradi Skupštine prelili su se i na ovu nedelju. Izgleda da je poslanicima potrebno još odmora posle skorašnjeg vanrednog zasedanja koje je bilo u najmanju ruku intenzivno (prim.aut. Parl.belež. 7 septembar - Živi zid u plenumu).

Međutim, postoji osnov da se nadamo da će se situacija uskoro promeniti - redovno jesenje zasedanje se približava. Prema Ustavu, ono počinje prvog radnog dana oktobra (prim.aut. Ovo ne znači da sednice moraju početi toga dana, tako da je datum prve plenarne sednice neizvestan sve dok ne budu zakazana). Za sada još uvek nema naznaka primprema za ovo zasedanje.

Odbori su takođe neaktivni. Jedini izuzetak jeste Odbor za finansije, republički budžet i kontrolu trošenja javnih sredstava koji je održao sednicu prošlog petka - rezultat je usvojen Predlog zaključka o Izveštaju o radu Državne revizorske institucije za 2022. godinu. U četiri koncizne tačke, Odbor predlaže da Skupština obaveže Vladu da poboljša implementaciju Zakona o budžetskom sistemu kako bi se poboljšalo upravljanje finansija ustanova finansiranih javnim novcem - ovde je revizor pronašao mane u internom sistemu kontrole. 

Odbor je, ipak, opet propustio da predloži rok u kome bi Vlada trebalo Skupštini da predstavi rezultate. O ovom zaključku Skupština će odlučivati u plenumu.

NOVO, A STARO

Neki od poslanika rešili su da ovaj mirni period iskoriste za reorganizaciju - formirana je nova poslanička grupa. 

Miroslav Aleksić, koji je napustio Narodno stranku i započeo sa formiranjem odvojene političke organizacije Narodni pokret, udružio se sa Aleksandrom Jovanovićem Ćutom, koji je napustio Moramo - Zajedno. Upravo tako, zajedno, su formirali poslaničku grupu Narodni pokret Srbije – Ekološki ustanak – Novo lice Srbije. Nalaze se na funkcijama predsednika i potpredsednika ove grupe, a pridružilo im se još šest poslanika, uglavnom iz Narodne stranke.

Ovi poslanici spadaju među najaktivnije opozicione poslanike - Miroslav Aleksić jedan je od dva opoziciona poslanika (prim.aut. drugi je Radomir Lazović iz Zeleno - levog kluba) koji je držao govor za koji je imao neograničeno vreme kao predstavnik predlagača tačke dnevnog reda tokom vanrednog zasedanja koje je zakazano nakon majskih masovnih ubistava (prim.aut. Parl. belež. 22. jun - Ako ide on, idem i ja). U svom govoru dotakao se teme političke odgovornosti.

Aleksandar Jovanović Ćuta je predsednik Odbora za zaštitu životne sredine. U više navrata je pokušavao da sednice ovog Odbora održi van zgrade Skupštine, na lokacijama gde je životna sredina na neki način ugrožena, ali mu to nije uspelo. 

DIPLOMATIJA

Ostatak parlamenta posvetio se negovanju prijateljstava sa stranim zvaničnicima. Posetioci iz Kine i Nigerije srdačno su primljeni, a predsednik Skupštine Vladimir Orlić se u petak, 22. septembra, sastaje sa ruskim ambasadorom osmi put od početka ovog saziva. Poređenja radi, najveći broj sastanaka sa ambasadorima drugih država jeste dva - ali ko to još broji?

The degree of parliamentarism in Serbia is lower than a decade ago, and even then, it wasn’t on a satisfactory level. The opposition has a narrow span of influence, but its presence is definitely an improvement. Boycotts and blockades should be used only in extreme cases and when they can be completely followed through. The divides in the opposition, while bad, are fundamentally irrelevant. Mirjana Nikolić, a parliamentary reporter for the Open Parliament and Istinomer, has discussed these subjects with Dušan Spasojević, associate professor at the Faculty of Political Sciences.

The Open Parliament: Early parliamentary elections have already been announced in the media, and while they are always important, what is the atmosphere they will take place in, in context of parliamentarism in Serbia in the last decade?

Spasojević: The degree of parliamentarism was not really high even when this government started its first mandate, ten or 11 years ago, but it is definitely even worse off now. Dominance of one party, constant breaking of parliamentary principles, a narrowing space for any oppositional activity are the characteristics of the Serbian parliament. It seems that this will not change until the balance of power in the political scene changes. 

The Open Parliament: Is this where the reason for a huge discrepancy in the work atmosphere of the Belgrade and Republic Assembly lies? Is the atmosphere in the Belgrade Assembly calm because of the Speaker Nikola Nikodijević, and tense in the Republic Assembly because of the Speaker Vladimir Orlić; or is the reason that the ratio of the ruling majority and the opposition in the Belgrade Assembly is almost 50:50?

Spasojević: While some things are personal and depend on the personal interpretation of the function a person holds, the ratio is what makes all the difference. Nobody would be as confident and impudent as the Speaker of the National Assembly if they had a majority by one or two MPs or councilors. Structural elements always take precedence over the personal, because the fact that somebody fulfills their role in a likable or unlikable way cannot fundamentally change the ratio of power and the behavior of MPs.

The Open Parliament: The 2020 election boycott was a direct result of an intolerable atmosphere in the plenum in that convocation, which was followed by a short convocation with no opposition whatsoever, and since last year the opposition is back. Did the return of the opposition in this convocation prove the importance and potential of the parliament as an institution?

Spasojević: If we compare these three examples, I think it’s crystal clear how important it is for the opposition to be in the parliament and to use its span of influence, however narrow it may be. In that context, I would like to say the opposition MPs did the most they could have done with the chance they got. The parliament was in the public limelight much more than in recent years, important subjects were mentioned and you could tell how important of a mechanism this institution is. The best example would be how the wave of “Serbia against violence” protests developed parallel to the discussion in the parliament on what happened in the elementary school “Vladislav Ribnikar” and in Mladenovac, so you could say that the opposition used its place in the parliament to instigate discussion on these events. Of course, their position is far from ideal and sometimes they feel the need to resort to more radical means, such as this most recent boycott of the session, when the budget rebalance was being considered. It maybe was not the most logical and well thought through thing to do, and it did not cause the effect they hoped for, but I feel the need to understand them as people - they are being constantly attacked and pressured by the ruling majority and they had to react in some way.

The Open Parliament: Is it better that the opposition comes to an agreement to set a good example and speak exclusively about the agenda, on any sittings or sessions that may take place this fall, or is that impossible with this ruling majority?

Spasojević: The problem with boycotts and blockades is that if you’re not able to see them through completely you come off as weak, and that was the result of this most recent attempt. It is my impression that the opposition produces a greater effect if they stick to the topic and participate in parliamentary life, because that is easier to understand for the viewers that tune into the live broadcasts of plenary sittings. Non-institutional mechanisms and rebellions should be the last resort, for situations like for example a few months ago when minister Aleksandar Martinović insulted certain MPs. Situations like that call for a certain kind of a rebellion, and they did achieve their goal, he left the sitting…

The Open Parliament: Some opposition parliamentary groups are disassembling, some new ones are being created, the Open Parliament follows these developments closely, but there is a lingering feeling that not many people are informed about these fluctuations. Does it matter which MP belongs to which parliamentary group, or the citizens don’t know and don’t really care who belongs to which party?

Spasojević: It’s bad when the opposition, especially the opposition that will, sooner or later, have to cooperate, divides among themselves and especially when it does it in a way confusing for the public. That is something they need to watch out for in the future. Nonetheless, the political relevance of those fluctuations should not be exaggerated. Only a narrow, professionally involved and interested public can actually follow some of those divisions and understand what happened there, while the broader public, that is leaning towards parties in the opposition, does not know and is not interested in all the political actors. The  party affiliation as such is not so important for the voters.

Nakon kratkog i burnog zasedanja prošle nedelje, parlament se vratio u hibernaciju. Predsednik Skupštine jedini je čiji je dnevni red pun.

NEKAD

Prošle nedelje, Skupština je vrcala od života. Vuvuzele, pištaljke, povici - zasedanje je bilo daleko od neprimetnog. Uprkos toj pometnji, usvojeno je svih 25 tačaka koje su se našle na dnevnoj redu, uključujući i rebalans budžeta, izbor novog ministra privrede Slobodan Cvetkovića i ratifikaciju Opcionog protokola uz Međunarodni pakt o ekonomskim, socijalnim i kulturnim pravima (prim.aut. Parl.belež. 7. Sep - Živi zid u plenumu).

Odbori su takođe bili aktivni - zakoni koji su se našli na plenarnom dnevnom redu morali su prvo proći kroz nadležne odbore. Međutim, onom ko zna šta da traži dva odbora privlače pažnju - sednicama Odbora za kulturu i informisanje, kao i Odbora za odbranu i unutrašnje poslove, nisu predsedavali predsednici tih odbora.

Naime, bivši predsednik Odbora za kulturu i informisanje, Siniša Kovačević, dao je ostavku u maju, poslednjeg dana redovnog prolećnog zasedanja. Kao jedan od razloga naveo je nezadovoljstvo načinom funkcionisanja ovog Odbora. Kako još uvek niko nije izabran na njegovo mesto, predsedavanje sednicama preuzeo je zamenik predsednika Odbora, Nebojša Bakarec (prim.aut. Parl.belež. 1. Jun - Zasedanja se smenjuju, tačke dnevnog reda ostaju).

U Odboru za odbranu i unutrašnje poslove, situacija je slična, a opet drugačija. Predsednik ovog Odbora, Miloš Jovanović, nije predsedavao sednicama od 7. Aprila - poslednjih pet sednica predsedavao je zamenik predsednika Odbora, Aleksandar Marković. Razlog za odsustvo Miloša Jovanovića sa sednica Odbora kojim predsedava, a uostalom odsustvo iz javnosti u širem smislu, nije poznat. 

Dakle, od pet odbora kojima predsedavaju opozicioni poslanici, efektivno dva nedostaju predsedavajući.

SAD

Ova nedelja predstavlja jak kontrast u odnosu na prethodnu - u Skupštini se ne dešava apsolutno ništa. Nema aktivnosti u plenumu, nema aktivnosti u odborima.

Jedini čiji dnevni red je pun jeste predsednik Skupštine - čestitao je svaki uspeha naših sportista u prethodnim danima, pozdravljao je nove i opraštao se od starih ambasadora i ugostio srpsku decu iz Bosne i Hercegovine. 

Zakazano u nedelju, otpočelo u utorak, završeno u sredu - peto vanredno zasedanje prohujalo je sa vihorom, sa 25 tačaka dnevnog reda usvojenih bez ikakve diskusije uz kakofoniju zviždaljki, povika, uvreda i demagogije. Veliko prisustvo obezbeđenja u plenumu.

NEDELJA

U nedelju, 3. septembra, predsednik Skupštine Vladimir Orlić zakazao je peto vanredno zasedanje u ovom sazivu. Na dnevnom redu se našlo 25 tačaka, uključujući i rebalans budžeta, amandmane nekoliko zakona o obrazovanju, izbor novog ministra privrede, ratifikacija Opcionog protokola uz Međunarodni pakt o ekonomskim, socijalnim i kulturnim pravima, i tako dalje. 

Rebalans budžeta doneće penzionerima povećanje penzija od 5%, kao i novu turu jednokratne novčane pomoći majkama sa decom uzrasta ispod 16 godina. Sredstva za nauku, zaštitu životne sredine i izgradnju beogradskog metroa su među stavkama budžeta koje su smanjene, dok su Ministarstvo odbrane i BIA ponovo ostvarili najveće povećanje svojih budžeta

UTORAK

Pre nego što je zasedanje otpočelo, deo opozicije organizovao je konferenciju za novinare. Na konferenciji je najavljena blokada zasedanja, a kao razlog navedeno neispunjenje zahteva sa “Srbija protiv nasilja” protesta. Opozicija je otišla i korak dalje, zahtevajući održavanje vanrednih parlamentarnih i beogradskih izbora. Predsednik Skupštine kasnije je izjavio da je vest o zahtevu vanrednih izbora kod vladajuće većine dočekana sa oduševljenjem. 

Šest od devet opozicionih poslaničkih grupa pokušalo je da blokira zasedanje: Pravac Evropa - SSP, PSG, Preokret, Sloga; Zeleno-levi klub; Demokratska stranka; Zajedno - Moramo; Narodna stranka i Narodni pokret. Dveri su izrazile svoju podršku, dok dve opozicione grupe uopšte nisu učestvovale: Nada i Zavetnici.

Zasedanje je proletelo u izmaglici buke i uvreda. Opozicija je pokušala da blokira rad plenuma zviždući, skandirajući, i generalno praveći buku. No, predsednik Skupštine i vladajuća većina nisu obraćali pažnju na njihove pokušaje. Ovo se nastavilo kroz oba dana sednice.

Umesto da iskoristi moć parlamentarnih pravila, objavi pauzu u zasedanju i šefove poslaničkih grupa pozove na konsultacije, predsednik Skupštine se borio da svoj glas održi na dovoljnoj visini da nadjača buku koju je pravila opozicija i da nastavi sa dnevnim redom, iako realni uslovi za to nisu postojali. Opšta “rasprava” o svih 25 tačaka dnevnog reda tog prvog dana zasedanja završena je za čitavih sat i po vremena, tokom kog poslanici vladajuće većine nisu ni pokušavali da dođu do reči, a predsednik Skupštine je više od 40 puta ponovio kako opozicija, eto, ne želi da penzioneri dobiju povećanje penzija, a majke novac za svoju decu, tendenciozno ignorišući jasno navedene razloge blokade. Članovi Vlade, predvođeni premijerkom Anom Brnabić, sa poslanicima su komunicirali u istom maniru.

Dugačak živi zid pripadnika Ministarstva unutrašnjih poslova u civilnoj odeći je okružio klupe opozicionih poslanika. Ovo nije redovna praksa tokom zasedanja, pa čak ni kada je atmosfera u sali haotična (prim.aut. prema Zakonu o Narodnoj skupštini, kao i Poslovnik, skupštinsko obezbeđenje čine pripadnici MUP-a, no oni ne mogu da delaju bez odobrenja bilo predsednika Skupštine ili generalnog sekretara).

Jedno pitanje ostaje - da li je buka stvarno dovoljno dobar razlog za živi zid obezbeđenja između opozicije i predsednika Skupštine i Vlade? Ova taktika zastrašivanja nije prošla neprimećeno i predstavlja vrstu institucionalnog nasilja.

SREDA

Nakon nepostojeće diskusije, održano je glasanje o 25 tačaka dnevnog reda u sredu, 6. septembra. Svih 25 tačaka usvojene su uprkos buci, uvredama i velikom prisustvu obezbeđenja.

Novi ministar privrede je Slobodan Cvetković, majke će dobiti novac za svoju decu, penzioneri će dobiti povećanje penzija, a Skupština kao institucija se srozala još stepenicu niže. 

Predsednik Narodne skupštine dr Vladimir Orlić sazvao je, na zahtev 104 narodna poslanika, Peto vanredno zasedanje Narodne skupštine Republike Srbije u Trinaestom sazivu, za utorak 5. septembar, sa početkom u 10.00 časova.

I pored najava da će javne rasprave o nacrtima dva najvažnija medijska zakona biti održane tokom avgusta, datumi još uvek nisu poznati. Reč je o izmenama i dopunama Zakona o javnom informisanju i medijima (ZJIM) i Zakona o elektronskim medijima (ZEM). 

Author: Mirjana Nikolić, Journalist

In an eventful and tumultuous political season, Serbia's Parliament faced a series of controversies and shortcomings, exposing the strains within the ruling majority's control over proceedings. The spring session commenced with a significant 50-day delay, prompting the Government's dismissal of any criticism by labeling it as mere nitpicking, asserting the constitutional flexibility of the mandated March start date. However, as May drew to a close, an abrupt urgency emerged to conclude the session in line with the Constitution, despite ongoing debates concerning the accountability for mass murders that had rocked the nation since May. (To remind, the spring regular session by the Constitution should take place over the course of 90 days, between March 1 and May 31)

The regular session, spanning 90 days, was notably unproductive, with just 12 plenary working days. Amid the lackluster regular session, parliamentary activities mainly revolved around institutional appointments, including the appointment of a new Ombudsperson, international agreements, loans, and a handful of legislative amendments. 

A notable exception occurred in response to public outcry following heinous mass shootings, prompting a sitting in May that extended into the extraordinary session whose agenda was, for the first time, shaped by opposition parliamentary groups - by including a motion of no confidence proposal against the Minister of Interior, Bratislav Gašić, and a proposal for establishing Parliamentary Inquiry Committee that would look into systemic failures that preceded and followed tragic crimes.

Observations of this session reveal a familiar yet disconcerting pattern: the ruling majority's adeptness at bending and inventing rules to its advantage. The Speaker, Vladimir Orlić, audaciously attributed quorum attainment to the majority's benevolence. The session also brought to light an invented requirement that all 61 MPs who signed a proposal for ministerial replacement must be present for the corresponding debate, a notion debunked as baseless.

The Prime Minister's involvement brought denunciations of parliamentary inefficiency during the course of the extraordinary session, which exceeded the workflow of regular sessions for 17 days - in her opinion, being a "waste of time" - further strained the proceedings. Notably absent was empathy for the crime victims that prompted the session. The status quo persisted, with no acceptance of culpability, and the assertion that the crimes stemmed from inherent "monstrosity" rather than systemic failures.

In this atmosphere, one individual, Aleksandar Martinović, the Minister of Public Administration and Local Self-Government, stood out for all the wrong reasons. Despite brief participation, his derogatory remarks, belittling those without children, which were welcomed with the applause of all present ruling majority MPs, drew outrage and disrupted proceedings, ultimately leading to his exclusion from subsequent discussions.

Of substantial concern was the redaction of session transcripts and delayed release to journalists, an alarming departure from transparency norms. This alteration opened the door for information manipulation within official parliamentary records, undermining the accuracy and integrity of reported events. These changes obscured critical details, such as Minister Gašić's remarks implicating the German Embassy in sheltering murderers. Or Prime Minister’s comment that “the baby would have died anyway” reflecting the event from 2015 when the rescue military helicopter tragically crashed due to reckless decisions of top Government officials, including then Minister of Defence, Bratislav Gašić.

These occurrences, including targeted attacks on protestors, academics, and opposition figures, bear significant weight. Amidst this political turbulence, the Open Parliament remains steadfast in documenting these instances, preserving a record of events that might otherwise be forgotten in the ever-shifting political landscape.

During the third extraordinary session of this convocation the MPs discussed, among other points, the REM’s Report on Supervision of Programmes of Commercial Media Service Providers for the period October 2022 – the end of March 2023 with a special focus on the reporting of violence in television programmes. This report was a direct result of the two mass murders that occurred at the start of May and civic protests that followed (AN. “Serbia against violence” protests have entered their fifthteenth week). 

As most of the demands of the “Serbia against violence” protests have to do with the media (AN. For example, revoking the national frequency of TV Happy and TV Pink, as well as removing reality programmes from TV channels), this session seemed to be designed as a counter-offensive: with the pro-government TV Pink and TV Happy “under attack”, the MPs of the ruling majority have focused on slandering TV channels perceived as oppositionary - TV N1 has been mentioned around 60 times since the start of this session, TV NovaS around 40 times, all in a negative context - even though neither of these televisions is mentioned REM’s Report. Luxembourg, where TV N1 is registered, has also been mentioned around 40 times. 

These televisions had been named as organizers of “Serbia against violence”, aiming to destabilize the country, undermine peace and provoke a civil war.

„Why does the media from Luxembourg instigate a civil war in Serbia?”, pondered the chief of the biggest parliamentary group “Aleksandar Vučić - Together We can do Everything, Milenko Jovanov, continuing “...Serbia is no longer a country where you can carry out hybrid operations, no matter how much influence American or whatever agencies have on you… you will not get a civil war, but I am glad you are admitting to this.”, said Jovanov addressing N1, NovaS and Danas.

The “foreign mercenaries” narrative that is ever so present in the Serbian society regarding civil society is being transferred to the media. This theme has been further developed by a party colleague of Milenko Jovanov, MP Djordje Todorović:

„So, Šolak’s televisions have organized a round table with the leaders of the opposition to push them to start protesting, to provoke unrest. They organize you, call you to protest, even determine your routes… They tell you when and how to walk.” (AN. TV N1 and NovaS report in depth on the protests, which includes announcing routes which are provided by the organizers)

The MPs, specifically the aforementioned MP Djordje Todorović, did have a comment on this event: 

„You, that jump to the occasion to block Gazela (AN. A highway bridge in Belgrade), an international highway, to infringe on the freedom of movement of citizens… You are doing a marvelous job. You are being used as a tool, but when Gazela appears in front of their home, now there’s a problem! There’s whining, screaming, oh no they came in front of N1! 

Somebody came to protest, I don’t know what they were doing there, it doesn’t matter, but they’ve been complaining about it for 3 days, they say - oh they came to threaten us, to jeopardize us, they won’t leave us alone. This is what happens when you taunt and block and infringe on other people’s freedoms, a boomerang happens. What goes around comes around, some people come in front of N1.”

This smear campaign seemed to be overflowing from the Parliament. A party colleague of aforementioned MPs, Aleksandar Šapić, mayor of Belgrade, had a similar comment:

“I condemn that, I condemn any type of going to somebody’s workplace, or their home… I believe it was really uncomfortable and I am sorry. But there you go, God has his ways, it is remarkable. No more than two months have gone by since you reported on some other people coming in front of my house and you did not condemn that then and there, you did not say “look at the message this sends, they went to a person’s home, in front of their private property of the mayor”, no - you characterized this as a peaceful citizens protest who are prevented by thugs to peacefully gather in front of my home. No media condemned that then, but I condemn a gathering in front of your workplace, and God forbid that someone comes to your home.” (AN. The incident Šapić refers to is a protest in front of his illegally built, but legalized as he became mayor, home, by owners of objects on the river that have been deemed as illegal by Šapić himself.)

Furthermore, MP Djordje Todorović does not hesitate to call out journalists by name:

“Šolak’s activists, i.e. his bots, Mladen Savatović and Šovljanski Branislav, are publishing photos with the same inscription…” (AN. According to Reporters without Borders index, Serbia has fallen 12 spots in 2023, from 79 in 2022 to 91 in 2023)

„You (AN. N1, NovaS) sow hatred, propagate violence, generate said violence, and then, as the chief of my parliamentary group said, it comes back around like a boomerang, so now those people that you called to the street, or that came there by themselves, are now after you.”, concluded Todorović.

(AN. TV N1 and NovaS can only be accessed through the SBB cable provider. According to RATEL, Serbian Regulatory Body for Electronic Communications and Postal Services, the market share SBB has in Serbia is 29,00%)